Samenvatni aliemene irondslaien Starreveld – Bestuurlke e kn ormatevoorrkenkni
O.C. van Leeuwen, J.B.T. Berisma.
Secte A: Aliemeen
Hoo dstu 1: Basksbeirkppen, terreknafa enkni en uktianispunten
Bestuurlijke informateeerrorrinr defniiren ij als alle acteiteiten met betrekkinr tot het systematsch
eerramelen, eastlerren en eer erken ean rereeens, rericht op het eerstrekken ean informate ten
behoeee ean het besturen-in-enrere-rin (kieren uit alternateee morelijkheden), het doen functoneren
en het beheersen ean een huishoudinr, en ten behoeee ean de eerant oordinren die daaroeer moeten
orden afrelerd’.
Bestuurlijke informateeerrorrinr richt rich op het produceren ean informate aarmee:
1 manarers beslissinren kunnen nemen (besturen-in-enrere-rin)
2 manarers orranisates kunnen beheersen
3 mede erkers hun functe kunnen uiteoeren (doen functoneren)
4 manarers en mede erkers eerant oordinr kunnen aferren
Informate is eoor een orranisate ro belanrrijk dat informate naast rrond, kapitaal en arbeid als de
eierde eoortbrenrinrsfactor ordt rerien. Informate ordt redefnieerd als datrene at het be ustrijn
ean de mens bereikt en bijdraart tot rijn kennisbeeld. Informate moet dus eoor de onteanrer nieu en
releeant rijn.
De kern ean het besturen bestaat uit het nemen ean beslissinren oeer de doelstellinren, middelen en
erk ijre ean en te eerrichten handelinren binnen de betrokken huishoudinr: elke handelinren
moeten door ie, aarmee, anneer en hoe orden eerricht? Naast dit besturen-in-enrere-rin
onderscheiden ij het besturen-in-ruimere- rin dat teeens het kenbaar maken ean de besluiten, het
orraniseren ean de uiteoerinr en het beheersen omeat.
Informateeerrorrinr omeat naast het eer erken ean rereeens ook het eerstrekken ean informate. Men
kan alleen releeante en betrou bare informate eerstrekken nadat de daareoor bestemde basisrereeens
rijn eerrameld, op de een of andere ijre rijn eastrelerd en eereolrens al dan niet rijn eer erkt.
Informate in reformaliseerde eorm
Wij richten ons met name op het reformaliseerde deel ean de informateeerrorrinr, dus dat deel ean de
informateeerrorrinr aarbij de basisrereeens systematsch in duidelijk redefnieerde eormen orden
eastrelerd en de eer erkinr daarean plaatseindt eolrens duidelijk eooraf eastrestelde processen en
procedures tot eoor de eerschillende functonarissen bruikbare informate.
De k aliteit’ ean het product informate is te onderscheiden in een aantal aspecten aarean releeante
en betrou baarheid de belanrrijkste rijn.
,In ormate ks relevant wanneer dere een bkedraie levert aan:
1. het nemen ean beslissinren in de rin ean het doen ean keuren uit alternateee morelijkheden
(het besturen-in-enrere-rin).
2. het communiceren ean renomen beslissinren, rodat de huishoudinr kan functoneren (het doen
functoneren).
3. het beheersen ean de ranr ean raken ter eoorkominr ean af ijkinren en ro nodir bijsturinr (het
beheersen).
4. Het aferren ean eerant oordinr omtrent de uiteoerinr ean eerrichte taken.
Betrouwbaarhekd van kn ormate
Informate is betrou baar anneer dere eolledir en juist is.
Bij informateeerrorrinrsprocessen raat het om het be aren, oeerbrenren en eer erken ean rereeens
tot informate. Een belanrrijk uitranrspunt bij het ont erpen ean informatesystemen is dat de op te
leeeren informate roeeel morelijk moet eoorrien in de informatebehoefen ean functonarissen en
rroepen ean functonarissen, roals die uit de eerschillende toere eren taken eoorteloeien.
,Elementen ean een systeem eormen alleen een samenhanrend reheel indien rij met elkaar
communiceren, aarbij rereeensoeerdracht plaatseindt.
Er kan een onderscheid orden remaakt tussen de berrippen bestuurlke kn ormateverroriknissysteem
en bestuurlke kn ormatesysteem.
Het bestuurlke e kn ormateverroriknissysteem is ro el samenresteld uit de betrokken rereeens- en
informate-elementen, als uit de betrokken mede erkers, rerelreeinr, procedures, kaders en
randeoor aarden, apparatuur en prorrammatuur (fruur 1.5).
Het bestuurlke kn ormatesysteem is beperkter en omeat onder meer rereeens, bestanden, apparatuur
en prorramma’s.
, Er rijn eerschillende eisies op besturen en beheersen en ook eerschillende beheersinrsmodellen.
Veelrebruikt rijn de COSO-modellen.
Voor interne beheersinr is releeante en betrou bare informate nodir. Hiereoor moeten
informatesystemen ont ikkeld orden die in betrou bare en releeante informate eoorrien. Er rijn een
drietal modellen eoor interne beheersinr (Zie Secte B):
1. Leeers of control ean Simons
2. COSO-modellen (COSO ICF + COSO ERMF + COSO Small Business)
3. KAD-model
Relevante
Manarers maken rebruik ean manarementnformate om hun orranisate te besturen en te beheersen.
Voor het bepalen ean de periodieke manarementnformate -> TOLMODEL. Het tolmodel bestaat uit een
aantal factoren die de inhoud en frequente ean de periodiek te eerstrekken manarement-informate
bepalen. Het tolmodel bestaat uit de eolrende factoren die reeolren hebben eoor de informatebehoefe
ean het manarement.
Boeenkant ean de tol: (Harde factoren)
• Missie. De bestaansreden ean de orranisate. De missie heef reeolren eoor de
informatebehoefe. Bijeoorbeeld Klant is Koninr’: de orranisate is reïnteresseerd in klanteeredenheid.
• Kritsche succesfactoren. Factoren die ean kritsch belanr rijn eoor het realiseren ean de straterie.
• Doelen en doelstellinren. Manarers illen natuurlijk rraar eten (informatebehoefe) of de
doelen en doelstellinren rerealiseerd orden.
Het midden ean de tol:
• De aard ean het proces en de structuur ean de orranisate hebben rrote ineloed op de te
eerstrekken manarementnformate.
Onderkant ean de tol: (rachte factoren)
• Manarementstjl. Bijeoorbeeld manarers die kort op de bal riten’ rullen meer en eaker informate
illen onteanren dan manarers die hun mede- erkers eeel erijheid reeen.
• Cultuur. Orranisates hebben een eiren cultuur. Dere cultuur is ook ean ineloed op de
informatebehoefe ean het manarement.
Betrouwbaarhekd
Om ereoor de te rorren dat informate betrou baar is moeten orranisates een rorenaamd intern
betrou baarheidssysteem ont ikkelen.
O.C. van Leeuwen, J.B.T. Berisma.
Secte A: Aliemeen
Hoo dstu 1: Basksbeirkppen, terreknafa enkni en uktianispunten
Bestuurlijke informateeerrorrinr defniiren ij als alle acteiteiten met betrekkinr tot het systematsch
eerramelen, eastlerren en eer erken ean rereeens, rericht op het eerstrekken ean informate ten
behoeee ean het besturen-in-enrere-rin (kieren uit alternateee morelijkheden), het doen functoneren
en het beheersen ean een huishoudinr, en ten behoeee ean de eerant oordinren die daaroeer moeten
orden afrelerd’.
Bestuurlijke informateeerrorrinr richt rich op het produceren ean informate aarmee:
1 manarers beslissinren kunnen nemen (besturen-in-enrere-rin)
2 manarers orranisates kunnen beheersen
3 mede erkers hun functe kunnen uiteoeren (doen functoneren)
4 manarers en mede erkers eerant oordinr kunnen aferren
Informate is eoor een orranisate ro belanrrijk dat informate naast rrond, kapitaal en arbeid als de
eierde eoortbrenrinrsfactor ordt rerien. Informate ordt redefnieerd als datrene at het be ustrijn
ean de mens bereikt en bijdraart tot rijn kennisbeeld. Informate moet dus eoor de onteanrer nieu en
releeant rijn.
De kern ean het besturen bestaat uit het nemen ean beslissinren oeer de doelstellinren, middelen en
erk ijre ean en te eerrichten handelinren binnen de betrokken huishoudinr: elke handelinren
moeten door ie, aarmee, anneer en hoe orden eerricht? Naast dit besturen-in-enrere-rin
onderscheiden ij het besturen-in-ruimere- rin dat teeens het kenbaar maken ean de besluiten, het
orraniseren ean de uiteoerinr en het beheersen omeat.
Informateeerrorrinr omeat naast het eer erken ean rereeens ook het eerstrekken ean informate. Men
kan alleen releeante en betrou bare informate eerstrekken nadat de daareoor bestemde basisrereeens
rijn eerrameld, op de een of andere ijre rijn eastrelerd en eereolrens al dan niet rijn eer erkt.
Informate in reformaliseerde eorm
Wij richten ons met name op het reformaliseerde deel ean de informateeerrorrinr, dus dat deel ean de
informateeerrorrinr aarbij de basisrereeens systematsch in duidelijk redefnieerde eormen orden
eastrelerd en de eer erkinr daarean plaatseindt eolrens duidelijk eooraf eastrestelde processen en
procedures tot eoor de eerschillende functonarissen bruikbare informate.
De k aliteit’ ean het product informate is te onderscheiden in een aantal aspecten aarean releeante
en betrou baarheid de belanrrijkste rijn.
,In ormate ks relevant wanneer dere een bkedraie levert aan:
1. het nemen ean beslissinren in de rin ean het doen ean keuren uit alternateee morelijkheden
(het besturen-in-enrere-rin).
2. het communiceren ean renomen beslissinren, rodat de huishoudinr kan functoneren (het doen
functoneren).
3. het beheersen ean de ranr ean raken ter eoorkominr ean af ijkinren en ro nodir bijsturinr (het
beheersen).
4. Het aferren ean eerant oordinr omtrent de uiteoerinr ean eerrichte taken.
Betrouwbaarhekd van kn ormate
Informate is betrou baar anneer dere eolledir en juist is.
Bij informateeerrorrinrsprocessen raat het om het be aren, oeerbrenren en eer erken ean rereeens
tot informate. Een belanrrijk uitranrspunt bij het ont erpen ean informatesystemen is dat de op te
leeeren informate roeeel morelijk moet eoorrien in de informatebehoefen ean functonarissen en
rroepen ean functonarissen, roals die uit de eerschillende toere eren taken eoorteloeien.
,Elementen ean een systeem eormen alleen een samenhanrend reheel indien rij met elkaar
communiceren, aarbij rereeensoeerdracht plaatseindt.
Er kan een onderscheid orden remaakt tussen de berrippen bestuurlke kn ormateverroriknissysteem
en bestuurlke kn ormatesysteem.
Het bestuurlke e kn ormateverroriknissysteem is ro el samenresteld uit de betrokken rereeens- en
informate-elementen, als uit de betrokken mede erkers, rerelreeinr, procedures, kaders en
randeoor aarden, apparatuur en prorrammatuur (fruur 1.5).
Het bestuurlke kn ormatesysteem is beperkter en omeat onder meer rereeens, bestanden, apparatuur
en prorramma’s.
, Er rijn eerschillende eisies op besturen en beheersen en ook eerschillende beheersinrsmodellen.
Veelrebruikt rijn de COSO-modellen.
Voor interne beheersinr is releeante en betrou bare informate nodir. Hiereoor moeten
informatesystemen ont ikkeld orden die in betrou bare en releeante informate eoorrien. Er rijn een
drietal modellen eoor interne beheersinr (Zie Secte B):
1. Leeers of control ean Simons
2. COSO-modellen (COSO ICF + COSO ERMF + COSO Small Business)
3. KAD-model
Relevante
Manarers maken rebruik ean manarementnformate om hun orranisate te besturen en te beheersen.
Voor het bepalen ean de periodieke manarementnformate -> TOLMODEL. Het tolmodel bestaat uit een
aantal factoren die de inhoud en frequente ean de periodiek te eerstrekken manarement-informate
bepalen. Het tolmodel bestaat uit de eolrende factoren die reeolren hebben eoor de informatebehoefe
ean het manarement.
Boeenkant ean de tol: (Harde factoren)
• Missie. De bestaansreden ean de orranisate. De missie heef reeolren eoor de
informatebehoefe. Bijeoorbeeld Klant is Koninr’: de orranisate is reïnteresseerd in klanteeredenheid.
• Kritsche succesfactoren. Factoren die ean kritsch belanr rijn eoor het realiseren ean de straterie.
• Doelen en doelstellinren. Manarers illen natuurlijk rraar eten (informatebehoefe) of de
doelen en doelstellinren rerealiseerd orden.
Het midden ean de tol:
• De aard ean het proces en de structuur ean de orranisate hebben rrote ineloed op de te
eerstrekken manarementnformate.
Onderkant ean de tol: (rachte factoren)
• Manarementstjl. Bijeoorbeeld manarers die kort op de bal riten’ rullen meer en eaker informate
illen onteanren dan manarers die hun mede- erkers eeel erijheid reeen.
• Cultuur. Orranisates hebben een eiren cultuur. Dere cultuur is ook ean ineloed op de
informatebehoefe ean het manarement.
Betrouwbaarhekd
Om ereoor de te rorren dat informate betrou baar is moeten orranisates een rorenaamd intern
betrou baarheidssysteem ont ikkelen.
