Les 1: BASISBEGRIPPEN EN MICROSCOPISCHE BESCHERMING D.M.V. REGULATIESYSTEMEN
▪ De anatomische oriëntatietermen en oriëntatievlakken te kennen
Anatomische positie
Anatomische positie: rechtop, handpalm naar voren, duim naar buiten.
Axiale deel: delen van lichaam rond lichaams-as gelegen (hoofd, romp, hals).
Appendiculaire deel: de ‘aanhangsels’ van het lichaam (armen, benen).
Oriëntatie termen
Mediaal: aan de binnenzijde, naar de middenlijn toe.
Lateraal: aan de buitenzijde, van de middellijn af.
Ventraal/anterior: aan de buikzijde.
Dorsaal/posterior: aan de rugzijde.
Craniaal/superior: aan de schedelzijde.
Caudaal/inferior: aan de ‘staartzijde’.
Proximaal: aan de bovenkant van arm en been.
Distaal: aan de onderkant van arm en been.
Oriëntatievlakken
Frontaal: voor- en achterkant.
Sagittaal: niet precies linker en rechterhelft.
Midsagittaal/mediaan: linker en rechterhelft.
Transversaal: horizontaal dwarsdoorsnede.
▪ De lichaamsvliezen en lichaamsholten te benoemen
Lichaamsvliezen
- Bescherming botten en weefsels.
- Organen blijven op hun plaats zitten.
- Om alle organen zit een vlies en daarbuitenom nog een vlies, tussen die vliezen zit vloeistof,
zodat de vliezen langs elkaar heen kunnen bewegen.
Parietale serosa: bekleedt de interne lichaamswanden.
Viscerale serosa: bekleedt de interne organen.
Sereuze vloeistof: scheidt de sereuze membranen.
,Lichaamsholten
- Scheiding botten en weefsels en bekleed met vliezen (membranen).
- Zorgen ervoor dat een infectie niet direct in het lichaam terecht komt.
Craniale holte: schedel, hersenen.
Pelvis: bekkenholte.
Abdominaal: buikholte.
Thoracaal: hart, longen.
Spinaal: rug.
Mediastinum: ruimte in borstkas tussen beide longen, o.a.hart ligt hierin
Pericardium: hart.
Peritoneum: buikholte.
Pleura: longen.
▪ Homeostase en de relatie met het goed functioneren van een organisme toe te lichten
Homeostase is het vermogen van het lichaam om een relatief constante interne omgeving te
handhaven (steady-state).
- Temperatuur, pH, bloeddruk, zoutconcentratie, calciumgehalte, ademhaling.
Het gevolg van een disbalans is schade of ziekte.
Homeostase is NOOIT in evenwicht! → extracellulaire- en intracellulaire vloeistof compositie is niet
gelijk/in evenwicht. Bv. ion concentratie
▪ Het begrip negatieve feedback aan de hand van een voorbeeld uit te leggen, alsook het
begrip antagonistische werking.
Homeostatische reflexen worden gecontroleerd door negatieve feedback. Bij een negatieve
feedback worden de waarden weer teruggebracht naar de normaal waarden. Het stopt/verwijdert
de stimulus en dus de responseloop. Negatieve feedback loops kunnen de normale toestanden
herstellen, maar kunnen de eerste storing niet voorkomen.
- Bijvoorbeeld: water in aquarium warmt op door verwarming → bereikt temperatuur van 31
graden Celcius → verwarming wordt uitgezet → water begint weer af te koelen
Een antagonistische werking is dat de ene substantie tegen de werking is van de ander .
- Bijvoorbeeld: buig- en strekspieren.
, ▪ Het begrip positieve feedback aan de hand van een voorbeeld uit te leggen
Een positieve feedback versterkt de stimulus en stuurt de variabele via de setpoint
(drempelwaarde). Een positieve feedback zorgt dus voor het opwekken van een vicieuze cirkel van
steeds toenemende respons.
- Bijvoorbeeld: baby wordt geboren → druk op opening uterus (cervix) → oxytoxine vrijlating
(door signaal van cervix naar hersenen) → contractie en druk uterus → baby drukt harder
tegen uterus → meer oxytoxine → meer contractie en druk
▪ Uit te leggen waarom positieve feedback niet bijdraagt aan homeostase
Positieve feedback zorgt ervoor dat de stimulus constant gestimuleerd wordt. Dit kan ervoor zorgen
dat er een disbalans ontstaat wat nare gevolgen kan hebben. De homeostase wordt door positieve
feedback niet in balans gehouden/gereguleerd, maar juist uit balans gebracht.
▪ Uit te leggen dat homeostase behouden kan worden door lokale en lange afstand regulatie
Homeostase kan behouden worden door:
- Korte termijn regulatie (korte afstanden): neuronaal (neuronen)
Stimulus → Input signaal → integratie centrum (controle systeem dat inkomende signaal
evalueert en bepaalt welk uitgaand signaal het beste is) → output signaal response
Bijvoorbeeld: weefsels
- Lange termijn regulatie (lange afstanden): hormonaal (hormonen)
Stimulus → sensor → input signaal → integratie centrum → output signaal → doel (target)
→ response
Bijvoorbeeld: Opwarmen water aquarium
▪ De onderdelen te kunnen beschrijven van een lokale en reflexcontrole – route
Lokale route
- Stimulus
Verstoring/verandering.
- Input signaal
Brengt informatie naar IC
- Integrating center
Evalueert input signaal;
Bepaald welk output signaal komt
- Output signaal
- Response
, Reflex route
- Stimulus
Verstoring/verandering
- Sensor
Geactiveerd door stimulus;
Stuurt input signaal naar integratie centrum
- Input (afferent) signaal
Brengt informatie naar IC
- Integrating center
Evalueert input signaal met setpoint;
Bepaald welk output signaal komt
- Output (efferent) signaal
Brengt informatie naar target
Elektrisch of chemisch
- Target
Doelorgaan
- Response
▪ De bescherming van de hersenen op microscopisch niveau kunnen beschrijven.
De hersenen liggen in de cranium (schedel) en worden beschermd door de meningen/hersenvliezen
die tussen de botten en weefsels liggen van het centrale zenuwstelsel. De hersenvliezen hebben als
functie om stabiliteit aan het neurale weefsel te geven en beschermen het tegen de botten van het
skelet. De hersenvliezen bestaan uit drie lagen, van buiten naar binnen zijn dit:
1. Dura mater
Buitenste laag; dikste membraan; geassocieerd met aderen die bloed afvoeren van hersenen
door bloedvaten en holten (sinussen).
2. Arachnoid membrane
Middelste laag; los gebonden aan binnenste membraan (pia mater); subarachnoide ruimte
tussen de middelste- en binnenste lagen.
3. Pia mater
Binnenste membraan; hecht aan het oppervlak van de hersenen en ruggenmerg;
geassocieerd met arteriën die bloed naar de hersenen toe voeren.
▪ Afhankelijk van de locatie in het weefsel/lichaam, het type intercellulaire
verbindingen/ionkanalen/ionpompen kunnen beschrijven
Tight junction: ondoordringbare verbintenis (hersenen).
Desmosoom: verankering.
Gap junction: uitwisseling ionen en andere kleine moleculen.
Basale membraan: zorgt ervoor dat alles niet los laat.
- Hechtende functie
- Filterfunctie (uitwisseling macromoleculen)
- Regulatie celdeling en differentiatie epitheel (door binding aan groeifactoren)
▪ De anatomische oriëntatietermen en oriëntatievlakken te kennen
Anatomische positie
Anatomische positie: rechtop, handpalm naar voren, duim naar buiten.
Axiale deel: delen van lichaam rond lichaams-as gelegen (hoofd, romp, hals).
Appendiculaire deel: de ‘aanhangsels’ van het lichaam (armen, benen).
Oriëntatie termen
Mediaal: aan de binnenzijde, naar de middenlijn toe.
Lateraal: aan de buitenzijde, van de middellijn af.
Ventraal/anterior: aan de buikzijde.
Dorsaal/posterior: aan de rugzijde.
Craniaal/superior: aan de schedelzijde.
Caudaal/inferior: aan de ‘staartzijde’.
Proximaal: aan de bovenkant van arm en been.
Distaal: aan de onderkant van arm en been.
Oriëntatievlakken
Frontaal: voor- en achterkant.
Sagittaal: niet precies linker en rechterhelft.
Midsagittaal/mediaan: linker en rechterhelft.
Transversaal: horizontaal dwarsdoorsnede.
▪ De lichaamsvliezen en lichaamsholten te benoemen
Lichaamsvliezen
- Bescherming botten en weefsels.
- Organen blijven op hun plaats zitten.
- Om alle organen zit een vlies en daarbuitenom nog een vlies, tussen die vliezen zit vloeistof,
zodat de vliezen langs elkaar heen kunnen bewegen.
Parietale serosa: bekleedt de interne lichaamswanden.
Viscerale serosa: bekleedt de interne organen.
Sereuze vloeistof: scheidt de sereuze membranen.
,Lichaamsholten
- Scheiding botten en weefsels en bekleed met vliezen (membranen).
- Zorgen ervoor dat een infectie niet direct in het lichaam terecht komt.
Craniale holte: schedel, hersenen.
Pelvis: bekkenholte.
Abdominaal: buikholte.
Thoracaal: hart, longen.
Spinaal: rug.
Mediastinum: ruimte in borstkas tussen beide longen, o.a.hart ligt hierin
Pericardium: hart.
Peritoneum: buikholte.
Pleura: longen.
▪ Homeostase en de relatie met het goed functioneren van een organisme toe te lichten
Homeostase is het vermogen van het lichaam om een relatief constante interne omgeving te
handhaven (steady-state).
- Temperatuur, pH, bloeddruk, zoutconcentratie, calciumgehalte, ademhaling.
Het gevolg van een disbalans is schade of ziekte.
Homeostase is NOOIT in evenwicht! → extracellulaire- en intracellulaire vloeistof compositie is niet
gelijk/in evenwicht. Bv. ion concentratie
▪ Het begrip negatieve feedback aan de hand van een voorbeeld uit te leggen, alsook het
begrip antagonistische werking.
Homeostatische reflexen worden gecontroleerd door negatieve feedback. Bij een negatieve
feedback worden de waarden weer teruggebracht naar de normaal waarden. Het stopt/verwijdert
de stimulus en dus de responseloop. Negatieve feedback loops kunnen de normale toestanden
herstellen, maar kunnen de eerste storing niet voorkomen.
- Bijvoorbeeld: water in aquarium warmt op door verwarming → bereikt temperatuur van 31
graden Celcius → verwarming wordt uitgezet → water begint weer af te koelen
Een antagonistische werking is dat de ene substantie tegen de werking is van de ander .
- Bijvoorbeeld: buig- en strekspieren.
, ▪ Het begrip positieve feedback aan de hand van een voorbeeld uit te leggen
Een positieve feedback versterkt de stimulus en stuurt de variabele via de setpoint
(drempelwaarde). Een positieve feedback zorgt dus voor het opwekken van een vicieuze cirkel van
steeds toenemende respons.
- Bijvoorbeeld: baby wordt geboren → druk op opening uterus (cervix) → oxytoxine vrijlating
(door signaal van cervix naar hersenen) → contractie en druk uterus → baby drukt harder
tegen uterus → meer oxytoxine → meer contractie en druk
▪ Uit te leggen waarom positieve feedback niet bijdraagt aan homeostase
Positieve feedback zorgt ervoor dat de stimulus constant gestimuleerd wordt. Dit kan ervoor zorgen
dat er een disbalans ontstaat wat nare gevolgen kan hebben. De homeostase wordt door positieve
feedback niet in balans gehouden/gereguleerd, maar juist uit balans gebracht.
▪ Uit te leggen dat homeostase behouden kan worden door lokale en lange afstand regulatie
Homeostase kan behouden worden door:
- Korte termijn regulatie (korte afstanden): neuronaal (neuronen)
Stimulus → Input signaal → integratie centrum (controle systeem dat inkomende signaal
evalueert en bepaalt welk uitgaand signaal het beste is) → output signaal response
Bijvoorbeeld: weefsels
- Lange termijn regulatie (lange afstanden): hormonaal (hormonen)
Stimulus → sensor → input signaal → integratie centrum → output signaal → doel (target)
→ response
Bijvoorbeeld: Opwarmen water aquarium
▪ De onderdelen te kunnen beschrijven van een lokale en reflexcontrole – route
Lokale route
- Stimulus
Verstoring/verandering.
- Input signaal
Brengt informatie naar IC
- Integrating center
Evalueert input signaal;
Bepaald welk output signaal komt
- Output signaal
- Response
, Reflex route
- Stimulus
Verstoring/verandering
- Sensor
Geactiveerd door stimulus;
Stuurt input signaal naar integratie centrum
- Input (afferent) signaal
Brengt informatie naar IC
- Integrating center
Evalueert input signaal met setpoint;
Bepaald welk output signaal komt
- Output (efferent) signaal
Brengt informatie naar target
Elektrisch of chemisch
- Target
Doelorgaan
- Response
▪ De bescherming van de hersenen op microscopisch niveau kunnen beschrijven.
De hersenen liggen in de cranium (schedel) en worden beschermd door de meningen/hersenvliezen
die tussen de botten en weefsels liggen van het centrale zenuwstelsel. De hersenvliezen hebben als
functie om stabiliteit aan het neurale weefsel te geven en beschermen het tegen de botten van het
skelet. De hersenvliezen bestaan uit drie lagen, van buiten naar binnen zijn dit:
1. Dura mater
Buitenste laag; dikste membraan; geassocieerd met aderen die bloed afvoeren van hersenen
door bloedvaten en holten (sinussen).
2. Arachnoid membrane
Middelste laag; los gebonden aan binnenste membraan (pia mater); subarachnoide ruimte
tussen de middelste- en binnenste lagen.
3. Pia mater
Binnenste membraan; hecht aan het oppervlak van de hersenen en ruggenmerg;
geassocieerd met arteriën die bloed naar de hersenen toe voeren.
▪ Afhankelijk van de locatie in het weefsel/lichaam, het type intercellulaire
verbindingen/ionkanalen/ionpompen kunnen beschrijven
Tight junction: ondoordringbare verbintenis (hersenen).
Desmosoom: verankering.
Gap junction: uitwisseling ionen en andere kleine moleculen.
Basale membraan: zorgt ervoor dat alles niet los laat.
- Hechtende functie
- Filterfunctie (uitwisseling macromoleculen)
- Regulatie celdeling en differentiatie epitheel (door binding aan groeifactoren)
