SV ontwikkelingspsychologie deel 1: de ontwikkeling van het
kind
De ontwikkeling van het kind: 4 thema’s
Thematisch Focus Voorbeelden van vraagstukken
gebied
Fysieke Kijkt naar de invloed Wat bepaalt de sekse van het kind?
ontwikkeling van de hersenen, het Wat zijn de langetermijngevolgen van
zenuwstelsel, de een premature geboorte?
spieren, de zintuigen Wat zijn de voordelen van
en de behoefte aan borstvoeding?
eten, drinken en slaap Wat zijn de consequenties van vroege of
op ons gedrag. late seksuele rijpheid?
Cognitieve Kijkt naar intellectuele
Wat zijn onze vroegste herinneringen?
ontwikkeling vermogens, waaronder Wat zijn de effecten van tv kijken?
leren, geheugen, Heeft tweetaligheid voordelen?
probleemoplossing en Welke invloed heeft het egocentrisme
intelligentie. van een adolescent op hun
wereldbeeld?
Sociaal- Kijkt naar de sociale Reageren pasgeborenen anders op hun
emotionele relaties en interacties moeder dan op andere mensen?
ontwikkeling met anderen en naar Wat is de beste manier om kinderen
het omgaan met gewenst gedrag aan te leren?
emoties. Hebben kinderen die gepest worden
bepaalde eigenschappen gemeen?
Persoonlijkheids Kijkt naar de duurzame Heeft een kleuter en besef van goed en
-ontwikkeling gedragingen en fout?
(karakter) Wanneer wordt een kind zich bewust
eigenschappen die de van diens sekse?
ene persoon van de Wat zijn oorzaken van zelfmoord bij
andere onderscheiden. adolescenten.
Voorstanders van het psychodynamische perspectief geloven dat gedrag
gemotiveerd wordt door innerlijke krachten en herinneringen waarvan een
persoon zich nauwelijks bewust is en waarover hij weinig controle heeft. Deze
innerlijke krachten, die hun oorsprong hebben in de kindertijd, zouden iemands
gedrag gedurende hun hele leven blijven beïnvloeden.
Het psychodynamisch perspectief is nauw verbonden aan Sigmund Freud en zijn
psychoanalytische theorie. Deze gaat ervanuit dat onbewuste krachten bepalend
zijn voor iemands persoonlijkheid en gedrag. Met het onbewuste bedoelde hij het
deel van iemands persoonlijkheid dat kinderlijke wensen, verlangens en
behoeften bevat, die vanwege hun verstorende aard afgesloten zijn van het
bewustzijn. Freud meende dat het onbewuste verantwoordelijk is voor een groot
deel van ons dagelijkse gedrag. Volgens Freud kende persoonlijkheid 3 aspecten:
1. Id: Het primitieve, ongeorganiseerde, aangeboren deel van de
persoonlijkheid. Het staat voor onze primitieve driften en opereert vanuit
het genotsprincipe.
2. Ego. Het rationele en redelijke deel van de persoonlijkheid, vormt een
buffer tussen de echte wereld om ons heen en het primitieve id. Het
opereert vanuit het realiteitsprincipe.
, 3. Superego: Vertegenwoordigt iemands geweten, hiermee maken we
onderscheid tussen goed en kwaad en ontwikkeld rond 5 of 6 jarige
leeftijd.
Het behavioristisch perspectief kijkt niet naar onbewuste processen in
organismen, maar bestudeert de mens volledig van buitenaf (exogeen). De
nadruk ligt op direct waarneembare feiten: de effecten van mensen, voorwerpen
en gebeurtenissen (stimuli) op gedrag. In dit opzicht is binnen het
behavioristisch perspectief omgeving (nurture) belangrijker voor de ontwikkeling
dan erfelijkheid (nature). Daarnaast zien behavioristen ontwikkeling als
kwantitatief en niet als kwalitatief. Ze verwerpen het idee van de stadia, omdat
mensen worden beïnvloed door de omgevingsstimuli waaraan ze toevallig
worden blootgesteld.
Klassieke en operante conditionering; het stimulus-respons leren van de
Behavioristen
Vorm van stimulus- Principe
respons-leren
Klassieke Door 2 prikkels altijd tegelijk aan te bieden, gaat het
conditionering individu de twee met elkaar associëren en er op dezelfde
manier op reageren.
Operante Door het individu te belonen of te straffen, gaat die het
conditionering betreffende gedrag associëren met iets leuks of iets
vervelends en het gedrag daardoor herhalen of er juist
mee stoppen.
In het perspectief van de social-cognitieve leertheorie ligt de nadruk op leren
door het gedrag van een ander (model) te observeren en te imiteren. Volgens
Albert Bandura verklaart dit leerprincipe een aanzienlijk deel van ons leren.
Volgens hem voltrekt sociaal-cognitief leren zich in 4 stappen, of met behulp van
4 voorwaarden:
1. Aandacht: je neemt het gedrag van een model waar.
2. Retentie: je kunt je het egdrag op een later tijdstip nog herinneren.
3. Reproductie: je kunt het gedrag dat je eerder zag reproduceren.
4. Motivatie: je bent gedreven om het gedrag te leren en uit te voeren,
doordat je ziet dat het iets oplevert en/of doordat je op een bepaalde
manier opkijkt tegen het model.
Volgens de sociaal-cognitieve leertheorie is de kans dat we bepaald gedrag
imiteren groot als we zien dat het gedrag bij een model wordt beloond. Dit
gedrag wordt modeling genoemd.
Het cognitief perspectief richt zich op de processen waardoor mensen de wereld
steeds beter leren kennen, begrijpen en overdenken. Jean Piaget meende dat
alle mensen in een vaste volgorde een reeks universele cognitieve
ontwikkelingsstadia doorlopen. Volgens hem neemt niet alleen de kwantiteit van
de informatie in elk stadium toe, ook de kwaliteit van onze kennis en ons begrip
veranderen. Het handelen gaat vooraf aan begrijpen. Piaget meende dat het
menselijk denken is opgebouwd uit schema’s: georganiseerde mentale patronen
die bepaalde gedragingen of acties vertegenwoordigen. De overgang van het
ene naar het andere stadium vindt plaats wanneer een kind het juiste niveau van
fysieke rijping heeft bereikt en is blootgesteld aan relevante ervaringen. Zonder
deze ervaringen zouden kinderen niet in staat zijn om hun cognitieve potentieel
te bereiken.
kind
De ontwikkeling van het kind: 4 thema’s
Thematisch Focus Voorbeelden van vraagstukken
gebied
Fysieke Kijkt naar de invloed Wat bepaalt de sekse van het kind?
ontwikkeling van de hersenen, het Wat zijn de langetermijngevolgen van
zenuwstelsel, de een premature geboorte?
spieren, de zintuigen Wat zijn de voordelen van
en de behoefte aan borstvoeding?
eten, drinken en slaap Wat zijn de consequenties van vroege of
op ons gedrag. late seksuele rijpheid?
Cognitieve Kijkt naar intellectuele
Wat zijn onze vroegste herinneringen?
ontwikkeling vermogens, waaronder Wat zijn de effecten van tv kijken?
leren, geheugen, Heeft tweetaligheid voordelen?
probleemoplossing en Welke invloed heeft het egocentrisme
intelligentie. van een adolescent op hun
wereldbeeld?
Sociaal- Kijkt naar de sociale Reageren pasgeborenen anders op hun
emotionele relaties en interacties moeder dan op andere mensen?
ontwikkeling met anderen en naar Wat is de beste manier om kinderen
het omgaan met gewenst gedrag aan te leren?
emoties. Hebben kinderen die gepest worden
bepaalde eigenschappen gemeen?
Persoonlijkheids Kijkt naar de duurzame Heeft een kleuter en besef van goed en
-ontwikkeling gedragingen en fout?
(karakter) Wanneer wordt een kind zich bewust
eigenschappen die de van diens sekse?
ene persoon van de Wat zijn oorzaken van zelfmoord bij
andere onderscheiden. adolescenten.
Voorstanders van het psychodynamische perspectief geloven dat gedrag
gemotiveerd wordt door innerlijke krachten en herinneringen waarvan een
persoon zich nauwelijks bewust is en waarover hij weinig controle heeft. Deze
innerlijke krachten, die hun oorsprong hebben in de kindertijd, zouden iemands
gedrag gedurende hun hele leven blijven beïnvloeden.
Het psychodynamisch perspectief is nauw verbonden aan Sigmund Freud en zijn
psychoanalytische theorie. Deze gaat ervanuit dat onbewuste krachten bepalend
zijn voor iemands persoonlijkheid en gedrag. Met het onbewuste bedoelde hij het
deel van iemands persoonlijkheid dat kinderlijke wensen, verlangens en
behoeften bevat, die vanwege hun verstorende aard afgesloten zijn van het
bewustzijn. Freud meende dat het onbewuste verantwoordelijk is voor een groot
deel van ons dagelijkse gedrag. Volgens Freud kende persoonlijkheid 3 aspecten:
1. Id: Het primitieve, ongeorganiseerde, aangeboren deel van de
persoonlijkheid. Het staat voor onze primitieve driften en opereert vanuit
het genotsprincipe.
2. Ego. Het rationele en redelijke deel van de persoonlijkheid, vormt een
buffer tussen de echte wereld om ons heen en het primitieve id. Het
opereert vanuit het realiteitsprincipe.
, 3. Superego: Vertegenwoordigt iemands geweten, hiermee maken we
onderscheid tussen goed en kwaad en ontwikkeld rond 5 of 6 jarige
leeftijd.
Het behavioristisch perspectief kijkt niet naar onbewuste processen in
organismen, maar bestudeert de mens volledig van buitenaf (exogeen). De
nadruk ligt op direct waarneembare feiten: de effecten van mensen, voorwerpen
en gebeurtenissen (stimuli) op gedrag. In dit opzicht is binnen het
behavioristisch perspectief omgeving (nurture) belangrijker voor de ontwikkeling
dan erfelijkheid (nature). Daarnaast zien behavioristen ontwikkeling als
kwantitatief en niet als kwalitatief. Ze verwerpen het idee van de stadia, omdat
mensen worden beïnvloed door de omgevingsstimuli waaraan ze toevallig
worden blootgesteld.
Klassieke en operante conditionering; het stimulus-respons leren van de
Behavioristen
Vorm van stimulus- Principe
respons-leren
Klassieke Door 2 prikkels altijd tegelijk aan te bieden, gaat het
conditionering individu de twee met elkaar associëren en er op dezelfde
manier op reageren.
Operante Door het individu te belonen of te straffen, gaat die het
conditionering betreffende gedrag associëren met iets leuks of iets
vervelends en het gedrag daardoor herhalen of er juist
mee stoppen.
In het perspectief van de social-cognitieve leertheorie ligt de nadruk op leren
door het gedrag van een ander (model) te observeren en te imiteren. Volgens
Albert Bandura verklaart dit leerprincipe een aanzienlijk deel van ons leren.
Volgens hem voltrekt sociaal-cognitief leren zich in 4 stappen, of met behulp van
4 voorwaarden:
1. Aandacht: je neemt het gedrag van een model waar.
2. Retentie: je kunt je het egdrag op een later tijdstip nog herinneren.
3. Reproductie: je kunt het gedrag dat je eerder zag reproduceren.
4. Motivatie: je bent gedreven om het gedrag te leren en uit te voeren,
doordat je ziet dat het iets oplevert en/of doordat je op een bepaalde
manier opkijkt tegen het model.
Volgens de sociaal-cognitieve leertheorie is de kans dat we bepaald gedrag
imiteren groot als we zien dat het gedrag bij een model wordt beloond. Dit
gedrag wordt modeling genoemd.
Het cognitief perspectief richt zich op de processen waardoor mensen de wereld
steeds beter leren kennen, begrijpen en overdenken. Jean Piaget meende dat
alle mensen in een vaste volgorde een reeks universele cognitieve
ontwikkelingsstadia doorlopen. Volgens hem neemt niet alleen de kwantiteit van
de informatie in elk stadium toe, ook de kwaliteit van onze kennis en ons begrip
veranderen. Het handelen gaat vooraf aan begrijpen. Piaget meende dat het
menselijk denken is opgebouwd uit schema’s: georganiseerde mentale patronen
die bepaalde gedragingen of acties vertegenwoordigen. De overgang van het
ene naar het andere stadium vindt plaats wanneer een kind het juiste niveau van
fysieke rijping heeft bereikt en is blootgesteld aan relevante ervaringen. Zonder
deze ervaringen zouden kinderen niet in staat zijn om hun cognitieve potentieel
te bereiken.
