Samenvatting sociologie:
Sociologie -> Bestuderen van gedrag van mensen.
Gedragingen zijn gebaseerd op persoonlijke keuzes?
o Sociologische theorieën
Hoofdstuk 1: Wat is sociologie? - les 1
Kernbegrippen: sociologisch perspectief, mondiale visie, modernisering
Het systematisch onderzoek van de menselijke samenleving.
Het sociologisch perspectief: de samenleving beïnvloedt jouw keuzes (trouwen, kinderen
krijgen, zelfdoding)
Kijken als socioloog:
o Marginaliteit (iets dat zich aan de zijkant bevindt, randgeval)
o Sociale crisis (persoonlijke problemen transformeren tot maatschappelijke
vraagstukken)
Een mondiale visie:
o Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
o De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen
o Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn
elders veel ernstiger
o Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
o Sociologisch perspectief (samenleving) -> globaal perspectief (wereld)
Het sociologisch perspectief in de praktijk
o Sociologie en overheidsbeleid
o Sociologie en persoonlijke groei
o Sociologie als voorbereiding op de arbeidsmarkt
Het ontstaan van de sociologie
De ontwikkeling van de sociologie is versneld door drie veranderingen die een transformatie
van de samenleving teweegbrachten:
o De industrialisering
o De explosieve groei van steden
o Nieuwe opvattingen over democratie en politieke rechten
Sociologie en de moderne samenleving
Modernisering (het sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering)
o Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen
o Het uitbreiden van persoonlijke keuzemogelijkheden
o Grotere sociale diversiteit
o Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn
, 1. Ferdinand Tönnies
Gemeinschaft en Gesellschaft (de ondergang van de gemeenschap) – blz 17
Gemeinschaft: kleine en traditionele gemeenschap. Voorbeeld: klein dorp
Gesellschaft: Relaties waar je zelf belang aan hebt. Mensen leven langs elkaar heen;
de moderne wereld (modernisering, industriële revolutie) Voorbeeld: grote stad
2. Emile Durkheim
o Arbeidsverdeling
o De overgang van een samenleving gebaseerd op overeenkomsten, naar een
maatschappij gebaseerd op wederzijdse economische afhankelijkheid.
3. Max weber
Rationalisering (onttovering van de samenleving)
In sociologische zin is er sprake van rationalisering als iemand loskomt van zijn
traditionele manier van leven en de overgang maakt naar een rationele samenleving
(systemen, regels, enz.)
4. Karl Marx
‘De industriële revolutie is een kapitalistische revolutie; de kleinere rol van de
gemeenschappen, de arbeidsverdeling en het rationeel wereldbeeld, maken het
kapitalisme mogelijk.’
! Hoofdstuk 2: Sociologische theorieën en methoden – les 2
Kernbegrippen: structureel functionalisme, conflictsociologie, symbolisch-interactioniosme
benadering, rationelekeuzebenadering, positieve sociologie, interpretatieve sociologie, kritische
sociologie
Sociologische theorie: een theorie verklaart hoe verschijnselen met elkaar samenhangen en
op basis hiervan kun je voorspellingen doen.
Theoretische benaderingen: een fundamenteel beeld van de samenleving dat als richtsnoer
dient voor theorie en onderzoek. Vier sociologische theorieën/benaderingen:
o Het structureel functionalisme (macroniveau)
Aandacht voor de sociale functies van een structuur, die ervoor zorgen dat de
samenleving blijft functioneren.
-> Manifeste functies (duidelijke functies), latente functies (onzichtbare functies/niet
bedoeld), sociale disfunctie (sociale patronen die de samenleving kunnen verstoren)
o De conflictsociologie (macroniveau)
Niet gericht op stabiliteit en solidariteit, maar op ongelijkheid.
-> Sekseconflictbenadering, rassenconflictbenadering
Sociologen betitelen conflictsociologie als activistisch omdat; activisme als doel heeft
om een politieke en/of maatschappelijke verandering te realiseren.
o De symbolisch-interactionismebenadering (microniveau)
De samenleving als resultaat van de sociale interacties tussen individúen.
Een continu proces van communicatie d.m.v. symbolen.
Er is altijd communicatie.
o De rationelekeuzebenadering (micro/macroniveau)
Handelen wordt verklaard uit de kosten-batenanalyse.
De samenleving als resultaat van individuele gedragingen, gericht op
nutsmaximalisatie
, Gender en onderzoek
Onderzoek wordt beïnvloed door gender:
o Androcentrisme
o Overgeneraliseren (alles over één kamp scheren)
o Genderblindheid
o Meten met 2 maten (verschillende normen voor mannen en vrouwen)
o Interferentie (het geslacht van de onderzoeker kan een onderzoek verstoren)
Sociologische methoden: naast een bepaalde theoretische benadering, verkiezen sociologen
ook een bepaalde methode van onderzoek:
o De positivistische sociologie
Een logisch systeem dat zijn kennis baseert op directe, systematische observaties van
het sociale gedrag (empirische sociologie)
Betrouwbaar, valide en objectief
o De interpretatieve sociologie
Inzicht krijgen in de betekenissen die mensen aan hun sociale werkelijkheid
toekennen. (Eigen interpretatie van mensen)
o De kritische sociologie
Sociale verandering is noodzakelijk.
Belangrijk dat onderzoekers gevoel hebben voor de cultuur van hun respondenten.
Sociale klasse: middenklasse, arbeidersklasse (fysiek werk)
Hoofdstuk 3: cultuur - les 3
Kernbegrippen; cultuur, cultuurelementen, ontwikkelingsniveaus van Gerhard Lenski, culturele
diversiteit
Cultuur: de wijzen van denken, de wijzen van handelen en de materiële objecten die in
combinatie de levenswijze van een volk vormen (zowel immateriële als materiële zaken)
Samenleving: mensen die in een bepaald gebied leven en een bepaalde cultuur
gemeenschappelijk hebben
Cultuurschok: een gevoel van desoriëntatie en stress als we met een ons onbekende
levenswijze geconfronteerd worden en/of in andere cultuur moeten functioneren
Cultuur en evolutie
-> Culturen ontwikkelen zich continu, maar worden ook beïnvloed door het verleden
Vijf cultuurelementen:
o Symbolen
Verschijnselen die een bepaalde betekenis hebben die door mensen met dezelfde
culturele achtergrond herkend worden
o Taal
Een systeem van symbolen dat mensen in staat stelt om met elkaar te
communiceren, essentieel door cultuuroverdracht
Sociologie -> Bestuderen van gedrag van mensen.
Gedragingen zijn gebaseerd op persoonlijke keuzes?
o Sociologische theorieën
Hoofdstuk 1: Wat is sociologie? - les 1
Kernbegrippen: sociologisch perspectief, mondiale visie, modernisering
Het systematisch onderzoek van de menselijke samenleving.
Het sociologisch perspectief: de samenleving beïnvloedt jouw keuzes (trouwen, kinderen
krijgen, zelfdoding)
Kijken als socioloog:
o Marginaliteit (iets dat zich aan de zijkant bevindt, randgeval)
o Sociale crisis (persoonlijke problemen transformeren tot maatschappelijke
vraagstukken)
Een mondiale visie:
o Het leven dat we leiden wordt gevormd door het land waarin we leven
o De contacten tussen samenlevingen zijn zeer sterk toegenomen
o Veel sociale problemen waarmee de westerse wereld geconfronteerd wordt, zijn
elders veel ernstiger
o Globaal denken helpt ons om meer inzicht in onszelf te krijgen
o Sociologisch perspectief (samenleving) -> globaal perspectief (wereld)
Het sociologisch perspectief in de praktijk
o Sociologie en overheidsbeleid
o Sociologie en persoonlijke groei
o Sociologie als voorbereiding op de arbeidsmarkt
Het ontstaan van de sociologie
De ontwikkeling van de sociologie is versneld door drie veranderingen die een transformatie
van de samenleving teweegbrachten:
o De industrialisering
o De explosieve groei van steden
o Nieuwe opvattingen over democratie en politieke rechten
Sociologie en de moderne samenleving
Modernisering (het sociale veranderingsproces dat in gang is gezet door de industrialisering)
o Het verdwijnen van kleine, traditionele gemeenschappen
o Het uitbreiden van persoonlijke keuzemogelijkheden
o Grotere sociale diversiteit
o Oriëntatie op de toekomst en een groeiend tijdsbewustzijn
, 1. Ferdinand Tönnies
Gemeinschaft en Gesellschaft (de ondergang van de gemeenschap) – blz 17
Gemeinschaft: kleine en traditionele gemeenschap. Voorbeeld: klein dorp
Gesellschaft: Relaties waar je zelf belang aan hebt. Mensen leven langs elkaar heen;
de moderne wereld (modernisering, industriële revolutie) Voorbeeld: grote stad
2. Emile Durkheim
o Arbeidsverdeling
o De overgang van een samenleving gebaseerd op overeenkomsten, naar een
maatschappij gebaseerd op wederzijdse economische afhankelijkheid.
3. Max weber
Rationalisering (onttovering van de samenleving)
In sociologische zin is er sprake van rationalisering als iemand loskomt van zijn
traditionele manier van leven en de overgang maakt naar een rationele samenleving
(systemen, regels, enz.)
4. Karl Marx
‘De industriële revolutie is een kapitalistische revolutie; de kleinere rol van de
gemeenschappen, de arbeidsverdeling en het rationeel wereldbeeld, maken het
kapitalisme mogelijk.’
! Hoofdstuk 2: Sociologische theorieën en methoden – les 2
Kernbegrippen: structureel functionalisme, conflictsociologie, symbolisch-interactioniosme
benadering, rationelekeuzebenadering, positieve sociologie, interpretatieve sociologie, kritische
sociologie
Sociologische theorie: een theorie verklaart hoe verschijnselen met elkaar samenhangen en
op basis hiervan kun je voorspellingen doen.
Theoretische benaderingen: een fundamenteel beeld van de samenleving dat als richtsnoer
dient voor theorie en onderzoek. Vier sociologische theorieën/benaderingen:
o Het structureel functionalisme (macroniveau)
Aandacht voor de sociale functies van een structuur, die ervoor zorgen dat de
samenleving blijft functioneren.
-> Manifeste functies (duidelijke functies), latente functies (onzichtbare functies/niet
bedoeld), sociale disfunctie (sociale patronen die de samenleving kunnen verstoren)
o De conflictsociologie (macroniveau)
Niet gericht op stabiliteit en solidariteit, maar op ongelijkheid.
-> Sekseconflictbenadering, rassenconflictbenadering
Sociologen betitelen conflictsociologie als activistisch omdat; activisme als doel heeft
om een politieke en/of maatschappelijke verandering te realiseren.
o De symbolisch-interactionismebenadering (microniveau)
De samenleving als resultaat van de sociale interacties tussen individúen.
Een continu proces van communicatie d.m.v. symbolen.
Er is altijd communicatie.
o De rationelekeuzebenadering (micro/macroniveau)
Handelen wordt verklaard uit de kosten-batenanalyse.
De samenleving als resultaat van individuele gedragingen, gericht op
nutsmaximalisatie
, Gender en onderzoek
Onderzoek wordt beïnvloed door gender:
o Androcentrisme
o Overgeneraliseren (alles over één kamp scheren)
o Genderblindheid
o Meten met 2 maten (verschillende normen voor mannen en vrouwen)
o Interferentie (het geslacht van de onderzoeker kan een onderzoek verstoren)
Sociologische methoden: naast een bepaalde theoretische benadering, verkiezen sociologen
ook een bepaalde methode van onderzoek:
o De positivistische sociologie
Een logisch systeem dat zijn kennis baseert op directe, systematische observaties van
het sociale gedrag (empirische sociologie)
Betrouwbaar, valide en objectief
o De interpretatieve sociologie
Inzicht krijgen in de betekenissen die mensen aan hun sociale werkelijkheid
toekennen. (Eigen interpretatie van mensen)
o De kritische sociologie
Sociale verandering is noodzakelijk.
Belangrijk dat onderzoekers gevoel hebben voor de cultuur van hun respondenten.
Sociale klasse: middenklasse, arbeidersklasse (fysiek werk)
Hoofdstuk 3: cultuur - les 3
Kernbegrippen; cultuur, cultuurelementen, ontwikkelingsniveaus van Gerhard Lenski, culturele
diversiteit
Cultuur: de wijzen van denken, de wijzen van handelen en de materiële objecten die in
combinatie de levenswijze van een volk vormen (zowel immateriële als materiële zaken)
Samenleving: mensen die in een bepaald gebied leven en een bepaalde cultuur
gemeenschappelijk hebben
Cultuurschok: een gevoel van desoriëntatie en stress als we met een ons onbekende
levenswijze geconfronteerd worden en/of in andere cultuur moeten functioneren
Cultuur en evolutie
-> Culturen ontwikkelen zich continu, maar worden ook beïnvloed door het verleden
Vijf cultuurelementen:
o Symbolen
Verschijnselen die een bepaalde betekenis hebben die door mensen met dezelfde
culturele achtergrond herkend worden
o Taal
Een systeem van symbolen dat mensen in staat stelt om met elkaar te
communiceren, essentieel door cultuuroverdracht
