Graduaat Orthopedagogie - Samenvatting: Psychologische Perspectieven

Psychologie
Inleiding
1. Psychologie als hulpbron
 = één van de belangrijkste hulpbronnen van de orthopedagogie
 Vormt mee de basis van de dagelijkse omgang en communicatie
 Verschillende stromingen
o Verwant aan de wijsgerige of filosofische standpunten
 = Psychologische inzichten kunnen ons ortho-agogisch handelen onderbouwen
o Zelf geïnspireerd door andere wetenschappen zoals filosofie en sociologie
1.1. Verschillende mensbeelden, verschillende perspectieven
 Verschillende benaderingen  bepaalde visie
o = Mensbeeld
 Draait voortdurend op de achtergrond
 Richtinggevend voor ons handelen
 Referentiekaders in de ortho-agogische hulpverlening
 Legende tabel
o Mensbeeld: de bril waardoor wij naar gedrag kijken
o Theorie: wat zijn voor deze visie de belangrijkste kernbegrippen
o Toepassingen in de praktijk: wat kan ik daarmee in de praktijk
o Zelfzorg: wat kan ik daarmee voor mezelf
2. Opbouw van dit OLOD
2.1. Visualisering leerinhouden
 Buitenkant
o Het gedrag
o De omgeving
 Binnenkant
o Gedachten
o Emoties
o Relaties
o Lichaam

,Biologisch perspectief
1. Mensbeeld
 Mensbeeld: De mens is een biologisch wezen: zonder lichaam en lichaamsfuncties is
er geen mens
o Geldt ook voor gedrag, gedachten, emoties, motieven, …
 Gedrag vindt zijn oorsprong in fysische, chemische en biologische processen in het
lichaam
o Gedrag begrijpen? Rekening houden met de
o Op gedrag ingrijpen? oorsprong van processen
 Alle gedrag wordt bepaald door eigenschappen van het organisme dat dit gedrag
stelt
o Gedrag wordt vooral gestuurd vanuit de hersenen
  De mens heeft hier geen invloed op
  Gedrag en informatieverwerking verloopt onbewust
 De mens is geen baas in eigen brein
 De mens heeft het eigen gedrag niet onder controle (= brein)
 De mens is van bij het begin een “beschreven blad”
o = Nature
o Het verklaren en begrijpen van gedag  de erfelijke bagage te kennen en
rekening bij houden




2. Genetica
 Genetische invloed op gedrag  focussen op ons genetisch materiaal
2.1. De zygote, het huis van ons genetisch materiaal
 Zygote: bevruchte cel (eicel + zaalcel)
o Celkern  het volledige menselijk geërfd genetisch materiaal van beide
ouders
 Invloed van het geërfde genetisch materiaal op onze ontwikkeling en ons gedrag
o = Volledig besloten in de inhoud van de samengestelde genetische
informatie
2.2. Zygote tot mens: vermenigvuldigingsdeling
 Vermenigvuldigingsdeling of mitose: de moedercel (zygote) deelt/kopieert zich
zodat er twee cellen ontstaan (dochtercellen), deze twee delen/kopieren zich
zodat er vier cellen zijn, …
o Als er een deeltje niet correct gedeeld of gekopieerd wordt heeft dit
gevolgen voor bepaalde ziektebeelden

,  Consequenties van deze deling
o De ‘nakomelingen’ (cellen) zijn genetisch identiek aan de zygote
 De celkern van elke cel bevat het volledige geërfde genetisch
materiaal
o Het lichaam groeit
 Zygote  embryo  foetus  baby  volwassene
 Celdeling is nog bezig
 Groei haar en nagels, bloed, organen, …
o Houdt ons als individu in leven
 Cellen sterven af  zorgen voor dochtercellen of opvolgers
 Afsterven, delen en creëren van cellen  permanent herhalend
gegeven
 Differentiatieproces
o Alle cellen uit de zygote zijn genetisch identiek  nemen verschillende
taken op zich
 Bij elke cel wordt er slechts een deel van het aanwezige genetisch
potentieel geactiveerd
 Sommige cellen specialiseren zich + krijgen specifieke vorm
 Vb: hartfunctie, longfunctie, zenuwcel, huidcel, …
o Biologische processen, weefsels en organ worden gevormd  allemaal
eigen structuur en werking
 Elke cel in opgedeeld in 3 gemeenschappelijke onderdelen (ondanks verschil
vorm en grootte)
o Celmembraan: het omhulsel van de cel, de grens tussen de binnenkant en
buitenkant
o Mitochondriën: het celsap op cytoplasma met daarin mitochondriën
o of nucleus: bevat het genetische geërfde materiaal
2.3. Het commando van differentiatieproces
 Ordeningen en opbouw van het genetische materiaal


 Genetisch materiaal  bestaat uit losse DNA-bouwstenen
o 4 bouwstenen in totaal + binden zich altijd op een bepaalde manier
(koppels)
 A
 T
 C
 G
o DNA-bouwstenen vormen een dubbele spiraal of helix



 Gen: een reeks van koppels DNA-bouwstenen
o = Geeft gecodeerde instructies om biologische processen in gang te zetten
+ richting te geven
 Wat moet de cel doen?, wat is de functie?, waarvoor wordt ze
ingezet?, wat mag ze niet doen?

, o = Commando op het DNA
 Door aantal combinaties van de bouwstenen  specifieke
constructies
 Vb: kleur ogen, kleur haar, flexibiliteit van de tong, …
 Sommige genen liever niet activeren  ontstaan
oververmenigvuldiging  tumor


 Chromosoom: opgebouwd uit tientallen tot honderden genen met genetische
informatie
o = grote genetische informatiedragers
 Inhoud van de chromosomen is specifiek  mens is genetisch
uniek
 Bij iedere mens hetzelfde aantal (46)
o 46 = (2 x (22 + 1))
 2 soorten chromosomen
 Autosomaal: de chromosomen die niet geslachtelijk
gebonden zijn
 Gonosomaal: bepaalt het geslacht (X of Y)
o Enkele erfelijke aandoeningen zijn
gelsachtsgebonden
 Per ouder krijg je 22 autosomen + 1 gonosoom


 Genoom: het geheel van alle 46 chromosomen
 Epigenoom: een soort van beschermende band van receptoren rond de
chromosomen
o Is gevoelig voor omgevingsinvloeden
 Gunstig of gezond  juiste genen worden geblokkeren of juist tot
expressie gebracht
 Ongunstig (vb: stress, alcohol, nicotine, gebrek aan liefde en
genegenheid, langdurig slaapgebrek)  verkeerde genen
blokkeren of juist tot expressie brengen
  Onstaan ziektes, tumors, kanker, ...
o = aan/uit knop van het genetisch materiaal
 Zet genen in cellen en weefsels aan en uit
o Verantwoordelijk voor het commando van het diffferentiatieproces
3. Het erfelijkheidsprincipe
3.1. De reductiedeling
 Is nodig om de menselijk soort in leven te houden
o Cellen bevatten de helft van het erfelijk materiaal
 = niet identiek aan de moedercel
o Komt uitsluitend voort in de voortplantingscellen
 = eicel en zaadcel