Aardrijkskunde
hoofdstuk 1
§1 Globalisering: one world.
Globalisering: het begrip
Globalisering en mondialisering zijn hetzelfde: het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden
en samenlevingen op aarde toeneemt. (bijv: toename van de gemiddelde afstand waarover
goederen, mensen of kapitaal zich verplaatsen)
Globalisering kent 4 dimensies:
- Economisch (Bedrijven vestigen zich in goedkopere landen)
- Sociaal (Via het internet kom je in contact met een buitenlander)
- Politiek (Landen werken samen door organisaties)
- Cultureel (De Westerse cultuur is ook te zien in niet-Westerse landen)
Technologische vernieuwing stimuleert de globalisering
Globalisering wordt mogelijk gemaakt door:
- Transporttechnologie: De technologie die nodig is om vervoer van grondstoffen, goederen
en mensen mogelijk te maken. (vervoer per boot, vliegtuig, trein etc.)
- Informatie/communicatie technologie: De technologie om de uitwisseling van informatie
mogelijk te maken. (telefoons etc.)
3 belangrijke ontwikkelingen dankzij de verbeterde technologieën sinds 1980:
- Reis en vervoerstijden zijn gedaald
- Transport en communicatie zijn goedkoper(door komst van containers, schepen, vliegtuigen)
- Infrastructuur voor transport & dataverkeer is verbeterd (wegen, havens, telecommunicatie)
Tijd-ruimtecompressie
Globalisering begon na 1492: ontdekkingsreizigers voerden handel met landen ver weg. Vervolgens
werden Europese landen de baas in Zuid-Amerikaanse, Afrikaanse en Aziatische landen d.m.v.
kolonisatie.
Globalisering raakte de laatste jaren (sinds 1990) in een stroomversnelling door MNO’s (multi-
nationaleondernemingen). Dat zijn bedrijven die zich over de wereld verspreiden en een mondiaal
netwerk vormen. (globalvillage) De MNO’s kunnen zich makkelijk ontwikkelen door:
- Enorme verbetering transport-en communicatie technologie. De afstanden blijven even
groot maar de tijd wordt korter Tijd-ruimtecompressie
- Overheden halen belemmeringen uit de weg, zoals importheffingen
Factoren MNO
- Arbeidsmarkt (China lage lonen)
- Ligging (Goede infrastructuur, of makkelijk te bereiken)
1
, - Opkomst van nieuwe afzetmarkten (Kan ik mijn product ook in de toekomst verkopen?)
- Politieke stabiliteit (Ondernemen in onrustige landen is riskant voor buitenlandse bedrijven)
§2 Economische globalisering: oorzaken
MNO: ‘Think global, act local’
Rusland en China doen mee in de wereldhandel. De vrijemarkteconomie is het economische
systeem geworden (vrijer worden van de wereldhandel) Gevolgen hiervan zijn:
- De productie & uitwisseling van goederen en diensten zijn nog internationaler geworden
- Gebieden hebben economisch gezien nog meer contact. Een gunstige ligging is prettig.
Veel gebieden proberen MNO’s te lokken d.m.v. SEZ’s (Speciaal Economische Zones)
- Minder/geen belasting betalen
- Geen last van arbeidsinspectie of milieudiensten
Als een MNO vertrekt heeft dit nadelige gevolgen voor dit gebied. (in 1990 Philips uit
Eindhoven, zorgde voor werkeloosheid)
Grenzen vervagen
De World Trade Organisation (WTO) stimuleert de vrijhandel. Beperkingen als tariefmuren (hoge
importtarieven om eigen productie te beschermen en importquota (beperkte hoeveelheid van een
product importeren) moeten van de WTO worden afgeschaft. Grenzen werken wereldhandel tegen.
De EU en de NAFTA (Canada, VS en Mexico) zijn begonnen met het weghalen van binnengrenzen,
maar ze vormen nog wel handelsblokken voor andere landen.
De productieketen wordt uitgerekt
Vroeger werd een product gemakt in een bedrijf of binnen een regio/land. Tegenwoordig is de
productieketen van een bepaald product verspreid over verschillende gebieden. MNO’s kiezen
namelijk voor de diverse onderdelen die plekken op de wereld uit waar zij de meeste winst kunnen
behalen. Zo worden arbeidsintensieve delen van het productieproces verplaatst naar
lageloonlanden.
Opkomende landen zijn interessante nieuwe afzetmarken BRIC- landen
Er zijn in deze landen door de verbetering van de economie steeds meer mensen die het financieel
goed hebben en ook behoefte hebben aan (luxe) consumptiegoederen.
De internationale arbeidsverdeling is nu ook veranderd. De productie van een item is verspreid over
de hele wereld. Een nadeel voor de ontwikkelingslanden die grondstoffen leveren is dat de prijs van
het eindproduct harder stijgt dan de prijs van de grondstoffen. De ruilvoet (verhouding gemiddelde
prijzen import-en exportartikelen) verslechterd dus. Omdat ze minder percentage van de
productiekosten krijgen en alsnog evenveel voor dat eindproduct moeten betalen.
§ 3 Economische globalisering: gevolgen
De triade bedreigd
De grootste internationale goederen- en kapitaalstromen verloopt vooral tussen 3 belangrijkste
economische gebieden: De triade
2
hoofdstuk 1
§1 Globalisering: one world.
Globalisering: het begrip
Globalisering en mondialisering zijn hetzelfde: het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden
en samenlevingen op aarde toeneemt. (bijv: toename van de gemiddelde afstand waarover
goederen, mensen of kapitaal zich verplaatsen)
Globalisering kent 4 dimensies:
- Economisch (Bedrijven vestigen zich in goedkopere landen)
- Sociaal (Via het internet kom je in contact met een buitenlander)
- Politiek (Landen werken samen door organisaties)
- Cultureel (De Westerse cultuur is ook te zien in niet-Westerse landen)
Technologische vernieuwing stimuleert de globalisering
Globalisering wordt mogelijk gemaakt door:
- Transporttechnologie: De technologie die nodig is om vervoer van grondstoffen, goederen
en mensen mogelijk te maken. (vervoer per boot, vliegtuig, trein etc.)
- Informatie/communicatie technologie: De technologie om de uitwisseling van informatie
mogelijk te maken. (telefoons etc.)
3 belangrijke ontwikkelingen dankzij de verbeterde technologieën sinds 1980:
- Reis en vervoerstijden zijn gedaald
- Transport en communicatie zijn goedkoper(door komst van containers, schepen, vliegtuigen)
- Infrastructuur voor transport & dataverkeer is verbeterd (wegen, havens, telecommunicatie)
Tijd-ruimtecompressie
Globalisering begon na 1492: ontdekkingsreizigers voerden handel met landen ver weg. Vervolgens
werden Europese landen de baas in Zuid-Amerikaanse, Afrikaanse en Aziatische landen d.m.v.
kolonisatie.
Globalisering raakte de laatste jaren (sinds 1990) in een stroomversnelling door MNO’s (multi-
nationaleondernemingen). Dat zijn bedrijven die zich over de wereld verspreiden en een mondiaal
netwerk vormen. (globalvillage) De MNO’s kunnen zich makkelijk ontwikkelen door:
- Enorme verbetering transport-en communicatie technologie. De afstanden blijven even
groot maar de tijd wordt korter Tijd-ruimtecompressie
- Overheden halen belemmeringen uit de weg, zoals importheffingen
Factoren MNO
- Arbeidsmarkt (China lage lonen)
- Ligging (Goede infrastructuur, of makkelijk te bereiken)
1
, - Opkomst van nieuwe afzetmarkten (Kan ik mijn product ook in de toekomst verkopen?)
- Politieke stabiliteit (Ondernemen in onrustige landen is riskant voor buitenlandse bedrijven)
§2 Economische globalisering: oorzaken
MNO: ‘Think global, act local’
Rusland en China doen mee in de wereldhandel. De vrijemarkteconomie is het economische
systeem geworden (vrijer worden van de wereldhandel) Gevolgen hiervan zijn:
- De productie & uitwisseling van goederen en diensten zijn nog internationaler geworden
- Gebieden hebben economisch gezien nog meer contact. Een gunstige ligging is prettig.
Veel gebieden proberen MNO’s te lokken d.m.v. SEZ’s (Speciaal Economische Zones)
- Minder/geen belasting betalen
- Geen last van arbeidsinspectie of milieudiensten
Als een MNO vertrekt heeft dit nadelige gevolgen voor dit gebied. (in 1990 Philips uit
Eindhoven, zorgde voor werkeloosheid)
Grenzen vervagen
De World Trade Organisation (WTO) stimuleert de vrijhandel. Beperkingen als tariefmuren (hoge
importtarieven om eigen productie te beschermen en importquota (beperkte hoeveelheid van een
product importeren) moeten van de WTO worden afgeschaft. Grenzen werken wereldhandel tegen.
De EU en de NAFTA (Canada, VS en Mexico) zijn begonnen met het weghalen van binnengrenzen,
maar ze vormen nog wel handelsblokken voor andere landen.
De productieketen wordt uitgerekt
Vroeger werd een product gemakt in een bedrijf of binnen een regio/land. Tegenwoordig is de
productieketen van een bepaald product verspreid over verschillende gebieden. MNO’s kiezen
namelijk voor de diverse onderdelen die plekken op de wereld uit waar zij de meeste winst kunnen
behalen. Zo worden arbeidsintensieve delen van het productieproces verplaatst naar
lageloonlanden.
Opkomende landen zijn interessante nieuwe afzetmarken BRIC- landen
Er zijn in deze landen door de verbetering van de economie steeds meer mensen die het financieel
goed hebben en ook behoefte hebben aan (luxe) consumptiegoederen.
De internationale arbeidsverdeling is nu ook veranderd. De productie van een item is verspreid over
de hele wereld. Een nadeel voor de ontwikkelingslanden die grondstoffen leveren is dat de prijs van
het eindproduct harder stijgt dan de prijs van de grondstoffen. De ruilvoet (verhouding gemiddelde
prijzen import-en exportartikelen) verslechterd dus. Omdat ze minder percentage van de
productiekosten krijgen en alsnog evenveel voor dat eindproduct moeten betalen.
§ 3 Economische globalisering: gevolgen
De triade bedreigd
De grootste internationale goederen- en kapitaalstromen verloopt vooral tussen 3 belangrijkste
economische gebieden: De triade
2
