Samenvatting - Geschiedenis (Memo) - Havo/VWO 1 - hoofdstuk 4 - vorsten, monniken en boeren - compleet

Geschiedenis (memo), hoofdstuk 4 -
Vorsten, monniken en boeren (paragraaf 1 t/m 6 + afsluiting)

1. Oriëntatie
Karel de Grote, een belangrijke Frankische keizer, wilde het Romeinse alleenrecht van de keizer
om munten te slaan voortzetten in de middeleeuwen. Hij voerde een nieuwe munt in:
het Karolingische pond (ook huidige standaardmaat voor bepalen van gewicht).
Op deze munt liet hij zich afbeelden als keizer met een Romeinse toga en lauwerkrans. Op de
munt staat de tekst: KAROLVS IMP(imperator=keizer) AVG (Augustus, de verhevene). Op de munt
staat dus: Karel, de verheven keizer.

Historisch denken
Tijdens het onderzoeken van de geschiedenis kijk je wat er verandert en wat er hetzelfde blijft:
 Politieke verandering: verandering in het bestuur van een gebied (overgang van een
Romeinse keizer naar een Frankische keizer; van een republiek naar een keizerrijk)
 Economische verandering: verandering in de manier waarop mensen hun brood verdienen of
in de hulpmiddelen en gereedschappen die mensen daarbij gebruiken (invoering
Karolingische pond)
 Religieuze verandering: verandering in de manier waarop mensen geloven of mensen in een
andere god gaan geloven (uitbreiding christendom of islam; een badhuis werd een kerk)

Wat moet je weten:
1. Wie was een belangrijke Frankische keizer en hoe wilde hij het Romeinse alleenrecht van de
keizer voortzetten. Waaraan kon je dat zien? (2x)
2. Welke drie veranderingen kun je bij het onderzoeken van de geschiedenis onderscheiden? Leg
uit en geef een kort voorbeeld per verandering

2. De Franken komen

Twee Romeinse rijken
In het jaar 395 werd het Romeinse Rijk in tweeën gesplitst: het West-Romeinse Rijk (hoofdstad
Rome) en het Oost-Romeinse Rijk (hoofdstad: Constantinopel). Hierdoor ontstonden
verschillende bestuurlijke problemen:
1. Ruzie over opvolging van de keizer (politiek probleem)
2. Het leger was te klein voor de verdediging van het rijk (politiek probleem)
3. Lange diensttijd van soldaten (politiek probleem)
4. Het leger was te duur en boeren konden belastingen niet meer betalen (economisch
probleem)

West-Romeinse Rijk Deel van het Romeinse Rijk dat vanaf de 4e eeuw n.C. vanuit Italië
werd bestuurd en in 476 ten onder ging
Oost-Romeinse Rijk Deel van het Romeinse Rijk dat vanaf de 4e eeuw n.C. vanuit
Constantinopel werd bestuurd. Het rijk bleef bestaan tot 1453.

Wat moet je weten:
3. In welke twee rijken werd het Romeinse Rijk in het jaar 395 gesplitst?
4. Wat is het West-Romeinse Rijk?
5. Wat is het Oost-Romeinse Rijk?
6. Welke vier bestuurlijke problemen ontstonden?




Clvs 14-4-18 1

, Geschiedenis (memo), hoofdstuk 4 -
Vorsten, monniken en boeren (paragraaf 1 t/m 6 + afsluiting)

Problemen in het West-Romeinse Rijk
 Volksverhuizingen (gevolg) omdat volken, zoals de Visigoten en Vandalen, landbouwgrond,
een milder klimaat en meer rijkdom zochten (oorzaak)
 Germaanse volken die hielpen bij de verdediging van het rijk (oorzaak) waardoor het leger
bestond uit onbetrouwbare soldaten (gevolg)
 Steden werden geplunderd en waren onveilig (oorzaak) en Europa werd een
landbouwsamenleving (gevolg)
 De West-Romeinse keizer werd afgezet (oorzaak) en er ontstonden kleine koninkrijkjes met
Germaanse legeraanvoerders (gevolg)
Met de val van het West-Romeinse Rijk begint een nieuwe periode: de Middeleeuwen.
Middeleeuwen Periode van 500 tot 1500 n.C
Volksverhuizing Grote verplaatsing van Germaanse stammen vanuit Noord- en
Oost-Europa naar het zuiden en westen (in de 4e en 5e eeuw n.C.)

Wat moet je weten:
7. Welke vier problemen waren er in het West-Romeinse Rijk. Noem oorzaak en gevolg.

Heidense koning wordt christelijk
De Franken, een Germaans volk en bondgenoot van de Romeinen, leefden in Zuid-Nederland en
België. Hun invloed breidde zich, onder invloed van koning Clovis, uit naar Gallië (het huidige
Frankrijk). Dit was het begin van het Frankische Rijk.

Frankische Rijk Het rijk van het Germaanse volk van de Franken, dat belangrijk
was van de 6e tot en met de 9e eeuw

De Frankische koning Clovis liet zich samen met zijn soldaten dopen. Volgens de legende vroeg
hij in de strijd tegen de Alemannen eerst hulp aan zijn eigen god. Toen dat niet hielp vroeg hij
hulp aan de god van zijn vrouw en beloofde zich te laten dopen als hij zou winnen.

Legende Een legende is een verhaal dat als waar gebeurd wordt
doorverteld, al is dat niet historisch of wetenschappelijk te
bewijzen

Clovis kreeg meer macht door zijn bekering tot het christendom:
 Met steun van de kerk kon hij beter besturen. De christelijke bevolking keek op tegen de
geestelijken, die de kerk leiden. Geestelijken konden ook schrijven.
 Hij kreeg hetzelfde geloof als een belangrijk deel van de bevolking
 Hij kon zijn rijk, waarin veel verschillende volken en stammen woonden, verenigen en
bekeren.

Geestelijken Mensen die hun leven in dienst stellen van de christelijke
godsdienst.

Clovis liet de Lex Salica opstellen. Dit was een politieke verandering met een wetboek waarin
iedereen gelijk was.

Wat moet je weten:
8. Waar leefden de Franken?
9. Wat is een legende en wat was de legende van koning Clovis?
10. Welke macht kreeg Clovis door zijn bekering? (3x)

Clvs 14-4-18 2