Samenvatting materialenleer 2.1
DEEL 1: MATERIALEN EN MILIEU
DUURZAAMHEID EN ECODESIGN
1.1 INLEIDING
De keuze van materialen bij de bouw of renovaties van gebouwen is van groot belang
voor de globale ecologische voetafdruk van gebouwen.
1.1.1 Levenscyclus keramische materialen
1.1.2 LIDS-wiel
Het LIDS-wiel geeft 8 stappen weer die een product in zijn
levenscyclus doorloopt.
1. Materialen selecteren met lage milieu-impact
=> non-toxisch, niet schaarse, recycleerbare materialen,…
2. Reduceer materiaalgebruik
=> gewicht en volume.
3. Optimaliseer productie
=> milieuvriendelijke productieprocessen, efficiënt gebruik,…
4. Optimaliseer distributie
=> efficiënt transport, minder verpakking,…
5. Reduceer impact tijdens gebruik
=> laag energiegebruik, milieuvriendelijke energiebron, geen
verspilling,…
6. Optimaliseer levensduur product
=> makkelijk onderhoud/reparatie, sterke gebruiker – product relatie,…
1
, 7. Optimaliseer productafdanking
=> hergebruik van hele product, veilige verbranding/stort,…
8. Ontwikkel nieuwe concepten – optimaliseer functievervulling
=> dematerialisatie, integratie functie in product,…
1.2 CIRCULAIR ONTWERPEN
In een circulaire economie heeft men bijna geen afval en hergebruikt men producten en
grondstoffen.
=> gaat om behoud van grondstoffen door behoud van waarde van producten,
afgedankte productonderdelen en materialen.
=> minder afhankelijk van winnen nieuwe grondstoffen.
=> materialen hebben 2 kringlopen: biologische en technische kringloop.
=> biologische kringloop: reststoffen na gebruik vloeien terug in de natuur.
=> technische kringloop: product(onderdelen) ontworpen om later hergebruikt kunnen
worden met zelfde hoogwaardige kwaliteit.
1.2.1 R-ladder
De waarde van grondstoffen kunnen behouden worden door de strategieën van de R-
ladder te gebruiken.
=> hoe hoger (R1 is hoogste), hoe meer grondstoffen worden behouden en hoe meer
circulair strategie is.
R1: Refuse & Rethink
=> niet meteen producten maken of producten intensiever gebruiken.
R2: Reduce
=> efficiënt omgaan met grondstoffen tijdens productie of gebruik van
producten.
R3: Re-use
=> hergebruik van product.
R4: Repair, Refurbish, Remanufacture & Repurpose
=> reparatie, moderniseren of hergebruik van onderdelen of product.
2
, R5: Recycling
=> verwerken en hergebruiken van materialen tot grondstoffen met
dezelfde of mindere kwaliteit als ervoor.
R6: Recover
=> verbranden van materialen met energieterugwinning.
1.3 VERANDERINGSGERICHT ONTWERP
1.3.1 Circulair bouwen
Dit soort bouwen zorgt voor makkelijk aanpasbare structuren met gebruik van
ecologische materialen.
DEEL 2: HOUT
GROEI EN BOUW VAN DE BOOM
2.1 DEFINITIE
Hout is een natuurlijk materiaal aangemaakt op basis van water, CO2 en zon.
=> gunstig effect op binnenklimaat door natuurlijke absorptievermogen, lage thermische
geleidbaarheid en geen koude bruggen.
=> makkelijk bewerkbaar materiaal.
=> levend materiaal.
3
, => bestaat uit 50% koolstof, 42% zuurstof, 6% waterstof, 1% stikstof en 1% diverse
elementen.
=> organische hoofdbestanddelen: 50% cellulose en 20% lignien.
=> groei van boom is kegelvormig.
2.2 DWARSDOORSNEDE VAN STAM
2.2.1 Schors
Soort afgestorven kurken bast.
=> beschermt boom tegen invloeden van buiten.
2.2.2 Bast
Dunne laag dat voedingsstoffen in water opgelost naar wortels transporteert.
=> heeft houtstralen die horizontaal van bast naar kern lopen en zorgen voor opslag en
transport van water en voedingsstoffen.
=> houtstralen zijn verbonden met water geleidende cellen (tracheïden) die in
lengterichting van stam lopen.
=> stippels op houtplanken.
2.2.3 Cambium
Plaats waar groei van hout van bast en spint gebeurd.
=> teeltlaag.
2.2.4 Spinthout
Levende deel van de boom dat rijk is aan water en voedsel.
=> watertransport van wortels naar kruin gebeurd hier.
=> heeft groeiringen.
2.2.5 Kernhout
Plaats waar afgestorven spinthout zich bevindt waarbij groeiringen verkernen.
4
DEEL 1: MATERIALEN EN MILIEU
DUURZAAMHEID EN ECODESIGN
1.1 INLEIDING
De keuze van materialen bij de bouw of renovaties van gebouwen is van groot belang
voor de globale ecologische voetafdruk van gebouwen.
1.1.1 Levenscyclus keramische materialen
1.1.2 LIDS-wiel
Het LIDS-wiel geeft 8 stappen weer die een product in zijn
levenscyclus doorloopt.
1. Materialen selecteren met lage milieu-impact
=> non-toxisch, niet schaarse, recycleerbare materialen,…
2. Reduceer materiaalgebruik
=> gewicht en volume.
3. Optimaliseer productie
=> milieuvriendelijke productieprocessen, efficiënt gebruik,…
4. Optimaliseer distributie
=> efficiënt transport, minder verpakking,…
5. Reduceer impact tijdens gebruik
=> laag energiegebruik, milieuvriendelijke energiebron, geen
verspilling,…
6. Optimaliseer levensduur product
=> makkelijk onderhoud/reparatie, sterke gebruiker – product relatie,…
1
, 7. Optimaliseer productafdanking
=> hergebruik van hele product, veilige verbranding/stort,…
8. Ontwikkel nieuwe concepten – optimaliseer functievervulling
=> dematerialisatie, integratie functie in product,…
1.2 CIRCULAIR ONTWERPEN
In een circulaire economie heeft men bijna geen afval en hergebruikt men producten en
grondstoffen.
=> gaat om behoud van grondstoffen door behoud van waarde van producten,
afgedankte productonderdelen en materialen.
=> minder afhankelijk van winnen nieuwe grondstoffen.
=> materialen hebben 2 kringlopen: biologische en technische kringloop.
=> biologische kringloop: reststoffen na gebruik vloeien terug in de natuur.
=> technische kringloop: product(onderdelen) ontworpen om later hergebruikt kunnen
worden met zelfde hoogwaardige kwaliteit.
1.2.1 R-ladder
De waarde van grondstoffen kunnen behouden worden door de strategieën van de R-
ladder te gebruiken.
=> hoe hoger (R1 is hoogste), hoe meer grondstoffen worden behouden en hoe meer
circulair strategie is.
R1: Refuse & Rethink
=> niet meteen producten maken of producten intensiever gebruiken.
R2: Reduce
=> efficiënt omgaan met grondstoffen tijdens productie of gebruik van
producten.
R3: Re-use
=> hergebruik van product.
R4: Repair, Refurbish, Remanufacture & Repurpose
=> reparatie, moderniseren of hergebruik van onderdelen of product.
2
, R5: Recycling
=> verwerken en hergebruiken van materialen tot grondstoffen met
dezelfde of mindere kwaliteit als ervoor.
R6: Recover
=> verbranden van materialen met energieterugwinning.
1.3 VERANDERINGSGERICHT ONTWERP
1.3.1 Circulair bouwen
Dit soort bouwen zorgt voor makkelijk aanpasbare structuren met gebruik van
ecologische materialen.
DEEL 2: HOUT
GROEI EN BOUW VAN DE BOOM
2.1 DEFINITIE
Hout is een natuurlijk materiaal aangemaakt op basis van water, CO2 en zon.
=> gunstig effect op binnenklimaat door natuurlijke absorptievermogen, lage thermische
geleidbaarheid en geen koude bruggen.
=> makkelijk bewerkbaar materiaal.
=> levend materiaal.
3
, => bestaat uit 50% koolstof, 42% zuurstof, 6% waterstof, 1% stikstof en 1% diverse
elementen.
=> organische hoofdbestanddelen: 50% cellulose en 20% lignien.
=> groei van boom is kegelvormig.
2.2 DWARSDOORSNEDE VAN STAM
2.2.1 Schors
Soort afgestorven kurken bast.
=> beschermt boom tegen invloeden van buiten.
2.2.2 Bast
Dunne laag dat voedingsstoffen in water opgelost naar wortels transporteert.
=> heeft houtstralen die horizontaal van bast naar kern lopen en zorgen voor opslag en
transport van water en voedingsstoffen.
=> houtstralen zijn verbonden met water geleidende cellen (tracheïden) die in
lengterichting van stam lopen.
=> stippels op houtplanken.
2.2.3 Cambium
Plaats waar groei van hout van bast en spint gebeurd.
=> teeltlaag.
2.2.4 Spinthout
Levende deel van de boom dat rijk is aan water en voedsel.
=> watertransport van wortels naar kruin gebeurd hier.
=> heeft groeiringen.
2.2.5 Kernhout
Plaats waar afgestorven spinthout zich bevindt waarbij groeiringen verkernen.
4
