OVERZICHT COLLEGES MARKT
COLLEGE 1 – DINSDAG 14 NOVEMBER
KAPITALISME
Kapitalisme; privaat eigendom, markten en bedrijven spelen een belangrijke rol
Kapitalisme karakteriseren privaat eigendom
- Met jouw eigendommen kun je doen wat je wil; je kunt anderen het gebruik ontzeggen / je kunt het
verkopen of cadeau doen aan iemand; deze persoon wordt de nieuwe eigenaar en kan de cirkel weer
opnieuw beginnen.
- In het kapitalisme zijn ‘kapitaal goederen’ een belangrijke vorm van privaat eigendom: duurzame
middelen van productie.
Kapitalisme karakteriseren markten
- Markten zijn instituties waar eigendomsrechten worden overgedragen
o Marktoverdrachten zijn wederkerig
o Marktoverdrachten zijn vrijwillig
o Zijn gekenmerkt door competitie
Kapitalisme karakteriseren bedrijven
- Zijn een methode om de productie te organiseren
- In kapitalistische bedrijven bezitten bedrijfseigenaren de kapitale goederen en kunnen ze
medewerkers aannemen en besturen. Ze bezitten de productie-output en verkopen het voor winst.
- Kapitalistische bedrijven kunnen binnen korte tijd enorm groeien of verdwijnen, anders dan
familiebedrijven of bij staatsproductie.
BNP is niet welzijn; maar wel belangrijk
- In landen waar mensen rijker zijn is de levenstevredenheid hoger
WAS HET KAPITALISME DE OORZAAK VAN VELE ONTWIKKELINGEN?
- Alternatieve verklaringen kunnen niet worden uitgesloten
- Maar de opkomst heeft causaal bijgedragen aan de stijging in welvaart en de uitbuiting van natuurlijke
bronnen
- Economische wetenschap hoe mensen met elkaar en met de natuurlijke omgeving interacteren in
het voorzien in de eigen levensonderhoud.
WINST UIT HANDEL: ARBEIDSVERDELING & SPECIALISATIE
o We speculeren dat het kapitalisme heeft bijgedragen aan de explosie van de welvaart
o Markten helpen bij het efficiënt verdelen van bronnen
o Competitie tussen bedrijven als oorzaak voor permanente technologische revolutie
o Opkomst van grote bedrijven en markten die uitgestrekte gebieden beslaan maakte
ongekende specialisatie in taken en producten mogelijk
,WINST UIT HANDEL: SPECIALISATIE
- Waarom kan specialisatie productiviteit bevorderen?
o Leren door het te doen
o Verschillen in vaardigheid
o Schaalvoordelen; wanneer het verdubbelen van de input tot meer dan twee keer de output
leidt
WINST UIT HANDEL: ABSOLUUT VOORDEEL
Maandelijkse productie
Westveld Oostveld
Brood 40 30
Kaas 30 40
Met dezelfde input:
- Kan Westveld meer brood produceren dan Oostveld
- Kan Oostveld meer kaas produceren dan Westveld
o Westveld heeft het absolute voordeel in broodproductie
o Oostveld heeft het absolute voordeel in kaasproductie
- Stel Westveld produceert uitsluiten brood, Oostveld uitsluitend kaas en ze handelen 1 brood voor 1
kaas. Dan kunnen ze per gehucht 20 broden en 20 kazen eten.
- Als beide gehuchten half-half doen en niet handelen, hebben ze slechts 20, 15.
Maandelijkse productie
Westveld Oostveld
Brood 40 30
Kaas 80 40
- Westveld heeft het absolute voordeel in brood en kaas
- Westveld is productiever in het produceren van zowel kaas als brood. Daarom kan Westveld niet
profiteren van handel met Oostveld dit is fout!
BELANGRIJK CONCEPT: ‘OPPORTUNITEITSKOSTEN’ (OK)
- Als je het ene doet, kun je het andere niet doen. Andersom geldt hetzelfde.
- De opportuniteitskosten van het doen van X is het voordeel wat je mist door het verliezen van de
mogelijkheid om het beste alternatief voor X te doen.
WINST UIT HANDEL: COMPARATIEF VOORDEEL
Westveld: Maandelijkse productie
OK van brood 40b = 80k 1b = 2k
Westveld Oostveld
OK van kaas 80k = 40b 1k = 0,5b
Brood 2k 1,33k
Oosteld:
OK van brood 30b = 40k 1b = 1,33k Kaas 0,5b 0,75b
OK van kaas 40k = 30b 1k = 0,75b
De productie van 1 brood heeft lagere OK in Oostveld (1,33k) dan in Westveld (2k).
, Oostveld heeft een comparatief voordeel in broodproductie.
- Westveld zal zich specialiseren in het produceren van kaas en brood op de markt kopen
- Oostveld zal zich specialiseren in het produceren van brood en kaas op de markt kopen
WINST UIT HANDEL: COMPARATIEF VOORDEEL
o Alle producenten kunnen profiteren van specialisatie en handel
o Zelfs als 1 producent het productiefst is in alles
o Zelfs als specialisatie betekent dat een producent zich specialiseert in een goed dat een ander
met lagere kosten kan produceren.
o Producenten kunnen individuen, gemeenschappen of landen zijn
o Het is niet per se verkeerd om niet te specialiseren en te handelen
o Afhankelijk van anderen
o Investeren in de toekomst
VOOR HET TENTAMEN INTERESSANT
- Filmpje van Michael Sandel niet per se tentamen stof
- Kernelementen van kapitalisme
- Mogelijke verklaringen van winst uit handel
o Arbeidsverdeling en specialisatie
- Waarom specialisatie de productiviteit kan bevorderen
o 3 punten kunnen noemen
- De theorie van absolute en comparatief voordelen en hoe dit gerelateerd is aan 2 partijen die gaan
handelen / niet handelen met elkaar.
o Uitleggen wat het inhoud
o Het kunnen uitrekenen
, COLLEGE 2 –17 NOVEMBER
HANDELSVOORWAARDEN
Paddenstoelen verzamelt in 1 uur Opportuniteitskosten
Luca Carlo Luca Carlo
Portobello 5 10 Portobello 1c 1,5c (15/10)
Champignon 5 15 Champignon 1p 0,67p (10/15)
- Bieden kunnen profiteren van specialiseren en handel
- Bovenste rij:
o Carlo is bereid om tot 1,49c voor 1p te betalen.
o Luca is bereid om 1p te verkopen als hij minstens 1.01 champignons ervoor krijgt
- Als ze specialiseren en handelen voor een prijs tussen 1 en 1.5 champignon per portobello kunnen ze
beide meer van de paddenstoelenmix krijgen in een bepaalde tijd, of minder tijd besteden aan het
zoeken van paddenstoelen.
SCHAARSTE, RIVALITEIT EN VERDELING
- Schaarste
o Schaarste: verwijst naar het probleem dat wensen onbeperkt zijn, terwijl bronnen beperkt
zijn
o Als iets bereikbaar is voor iedereen op hetzelfde moment in iedere hoeveelheid, is het niet
schaars
o Schaarste impliceert dat individuen en samenlevingen moeten kiezen voor welke soort
productie of consumptie bronnen worden ingezet (‘het allocatievraagstuk’)
MARKTEN
- Hoe kunnen ze conflicten voorkomen?
- ‘A market consists of the buyers and sellers of a good or service’
DE VRAAGCURVE
- De vraagcurve ‘wet van de vraag’
o Vraagcurven hellen naar beneden
Wisselen naar andere goederen en inputfactoren
Hogere prijs betekent minder reëel inkomen
- Stijgt de prijs, dan komen er meer aanbieders
COLLEGE 1 – DINSDAG 14 NOVEMBER
KAPITALISME
Kapitalisme; privaat eigendom, markten en bedrijven spelen een belangrijke rol
Kapitalisme karakteriseren privaat eigendom
- Met jouw eigendommen kun je doen wat je wil; je kunt anderen het gebruik ontzeggen / je kunt het
verkopen of cadeau doen aan iemand; deze persoon wordt de nieuwe eigenaar en kan de cirkel weer
opnieuw beginnen.
- In het kapitalisme zijn ‘kapitaal goederen’ een belangrijke vorm van privaat eigendom: duurzame
middelen van productie.
Kapitalisme karakteriseren markten
- Markten zijn instituties waar eigendomsrechten worden overgedragen
o Marktoverdrachten zijn wederkerig
o Marktoverdrachten zijn vrijwillig
o Zijn gekenmerkt door competitie
Kapitalisme karakteriseren bedrijven
- Zijn een methode om de productie te organiseren
- In kapitalistische bedrijven bezitten bedrijfseigenaren de kapitale goederen en kunnen ze
medewerkers aannemen en besturen. Ze bezitten de productie-output en verkopen het voor winst.
- Kapitalistische bedrijven kunnen binnen korte tijd enorm groeien of verdwijnen, anders dan
familiebedrijven of bij staatsproductie.
BNP is niet welzijn; maar wel belangrijk
- In landen waar mensen rijker zijn is de levenstevredenheid hoger
WAS HET KAPITALISME DE OORZAAK VAN VELE ONTWIKKELINGEN?
- Alternatieve verklaringen kunnen niet worden uitgesloten
- Maar de opkomst heeft causaal bijgedragen aan de stijging in welvaart en de uitbuiting van natuurlijke
bronnen
- Economische wetenschap hoe mensen met elkaar en met de natuurlijke omgeving interacteren in
het voorzien in de eigen levensonderhoud.
WINST UIT HANDEL: ARBEIDSVERDELING & SPECIALISATIE
o We speculeren dat het kapitalisme heeft bijgedragen aan de explosie van de welvaart
o Markten helpen bij het efficiënt verdelen van bronnen
o Competitie tussen bedrijven als oorzaak voor permanente technologische revolutie
o Opkomst van grote bedrijven en markten die uitgestrekte gebieden beslaan maakte
ongekende specialisatie in taken en producten mogelijk
,WINST UIT HANDEL: SPECIALISATIE
- Waarom kan specialisatie productiviteit bevorderen?
o Leren door het te doen
o Verschillen in vaardigheid
o Schaalvoordelen; wanneer het verdubbelen van de input tot meer dan twee keer de output
leidt
WINST UIT HANDEL: ABSOLUUT VOORDEEL
Maandelijkse productie
Westveld Oostveld
Brood 40 30
Kaas 30 40
Met dezelfde input:
- Kan Westveld meer brood produceren dan Oostveld
- Kan Oostveld meer kaas produceren dan Westveld
o Westveld heeft het absolute voordeel in broodproductie
o Oostveld heeft het absolute voordeel in kaasproductie
- Stel Westveld produceert uitsluiten brood, Oostveld uitsluitend kaas en ze handelen 1 brood voor 1
kaas. Dan kunnen ze per gehucht 20 broden en 20 kazen eten.
- Als beide gehuchten half-half doen en niet handelen, hebben ze slechts 20, 15.
Maandelijkse productie
Westveld Oostveld
Brood 40 30
Kaas 80 40
- Westveld heeft het absolute voordeel in brood en kaas
- Westveld is productiever in het produceren van zowel kaas als brood. Daarom kan Westveld niet
profiteren van handel met Oostveld dit is fout!
BELANGRIJK CONCEPT: ‘OPPORTUNITEITSKOSTEN’ (OK)
- Als je het ene doet, kun je het andere niet doen. Andersom geldt hetzelfde.
- De opportuniteitskosten van het doen van X is het voordeel wat je mist door het verliezen van de
mogelijkheid om het beste alternatief voor X te doen.
WINST UIT HANDEL: COMPARATIEF VOORDEEL
Westveld: Maandelijkse productie
OK van brood 40b = 80k 1b = 2k
Westveld Oostveld
OK van kaas 80k = 40b 1k = 0,5b
Brood 2k 1,33k
Oosteld:
OK van brood 30b = 40k 1b = 1,33k Kaas 0,5b 0,75b
OK van kaas 40k = 30b 1k = 0,75b
De productie van 1 brood heeft lagere OK in Oostveld (1,33k) dan in Westveld (2k).
, Oostveld heeft een comparatief voordeel in broodproductie.
- Westveld zal zich specialiseren in het produceren van kaas en brood op de markt kopen
- Oostveld zal zich specialiseren in het produceren van brood en kaas op de markt kopen
WINST UIT HANDEL: COMPARATIEF VOORDEEL
o Alle producenten kunnen profiteren van specialisatie en handel
o Zelfs als 1 producent het productiefst is in alles
o Zelfs als specialisatie betekent dat een producent zich specialiseert in een goed dat een ander
met lagere kosten kan produceren.
o Producenten kunnen individuen, gemeenschappen of landen zijn
o Het is niet per se verkeerd om niet te specialiseren en te handelen
o Afhankelijk van anderen
o Investeren in de toekomst
VOOR HET TENTAMEN INTERESSANT
- Filmpje van Michael Sandel niet per se tentamen stof
- Kernelementen van kapitalisme
- Mogelijke verklaringen van winst uit handel
o Arbeidsverdeling en specialisatie
- Waarom specialisatie de productiviteit kan bevorderen
o 3 punten kunnen noemen
- De theorie van absolute en comparatief voordelen en hoe dit gerelateerd is aan 2 partijen die gaan
handelen / niet handelen met elkaar.
o Uitleggen wat het inhoud
o Het kunnen uitrekenen
, COLLEGE 2 –17 NOVEMBER
HANDELSVOORWAARDEN
Paddenstoelen verzamelt in 1 uur Opportuniteitskosten
Luca Carlo Luca Carlo
Portobello 5 10 Portobello 1c 1,5c (15/10)
Champignon 5 15 Champignon 1p 0,67p (10/15)
- Bieden kunnen profiteren van specialiseren en handel
- Bovenste rij:
o Carlo is bereid om tot 1,49c voor 1p te betalen.
o Luca is bereid om 1p te verkopen als hij minstens 1.01 champignons ervoor krijgt
- Als ze specialiseren en handelen voor een prijs tussen 1 en 1.5 champignon per portobello kunnen ze
beide meer van de paddenstoelenmix krijgen in een bepaalde tijd, of minder tijd besteden aan het
zoeken van paddenstoelen.
SCHAARSTE, RIVALITEIT EN VERDELING
- Schaarste
o Schaarste: verwijst naar het probleem dat wensen onbeperkt zijn, terwijl bronnen beperkt
zijn
o Als iets bereikbaar is voor iedereen op hetzelfde moment in iedere hoeveelheid, is het niet
schaars
o Schaarste impliceert dat individuen en samenlevingen moeten kiezen voor welke soort
productie of consumptie bronnen worden ingezet (‘het allocatievraagstuk’)
MARKTEN
- Hoe kunnen ze conflicten voorkomen?
- ‘A market consists of the buyers and sellers of a good or service’
DE VRAAGCURVE
- De vraagcurve ‘wet van de vraag’
o Vraagcurven hellen naar beneden
Wisselen naar andere goederen en inputfactoren
Hogere prijs betekent minder reëel inkomen
- Stijgt de prijs, dan komen er meer aanbieders
