Samenvatting Onderwijs in een gekleurde samenleving - Interculturele pedagogiek

Interculturele Pedagogiek

Hoofdstuk 1. Waar gaat het over?
1.1 Twee gekleurde klasfoto’s
Uitgangspunten :
 Culturele diversiteit  uitdagingen leren, onderwijs & opvoeding
o Godsdienst, taal, nationaliteit…
 Uitdagingen (gerelateerd aan diversiteit) ≠ natuurwet  niet overal (on)gelijkheid
 Mits juiste aanpak culturele diversiteit  verrijking
Vb: 17% Vlaamse leerkrachten voelt zich voldoende competent op interculturele en/of
meertalige settingen


1.2 Etniciteit (= belangrijkste concept van H1)


Zwarte pop = ‘Ethnic’?  beide poppen = etnisch
 dispensatie van etniciteit = wnnr autochtonen niet
gezien worden als dragers van een etnie




= “Maatschappelijk veronderstelde gemeenschappelijke afkomst van een groep van mensen”

 Verondersteld ≠ vastgesteld
o Geen inherente eigenschap!
o = Wat mensen denken: sociaal construeren  sociale constructie
o ≠ wat je zelf denkt over je eigen afkomst

 Gemeenschappelijk afkomst
o Kan verwijzen naar vele dimensies
 Nationale/regionale origine
 Moedertaal
 Religie
 Ras
o Historisch en politiek: welke dimensie wordt benadrukt
 Zie Joods als etniciteit (WO II)
 Zie Moslim als etniciteit na 9/11
 Zie nadruk op “anderstaligen leerlingen”
 Zie “black” als etniciteit na BLM

1

,  Zie Vlaams als etniciteit
 Groep van mensen:
o ≠ Exoten
o Iedereen heeft een etniciteit
 Etnische meerderheid
 In Vlaanderen: ‘autochtonen’ – ‘inboorlingen’ van België
 Etnische minderheden
 Allochtoon (ongedefinieerd, onduidelijke term)


1.3 Afkomst op basis van:

- Nationale en regionale origine
 Geen goede indicator: nationaliteit
o Beter: geboortenationaliteit (groot)ouders
 Indicator: geboorteland en geboorteland (groot)ouders
o 1ste generatie immigrant
o 2de generatie
o 3de generatie
 Vanaf jaren 2000: ‘superdiversiteit’
o Kwantitatief : majority-minority cities
o Kwalitatief: verschillende groepen



- Moedertaal
 Tael is gansch het volk!
 Meerderheid Vlaanderen: eentalig Nederlands
 1/3 kinderen: meertalig / anderstalig
o Gelijktijdig tweetalig
o Opeenvolgend tweetalig
 Grootste talige minderheid: franstalig, dan turkstalig
 Thuistaal: officieel geregistreerd voor alle leerlingen. à schoolfinanciering

- Religie
 2 meerderheidsgroepen !
o Christenen (katholieken): ongeveer 60 %
o Seculieren (vrijzinnigen, atheïsten): ongeveer 30 %
 Minderheidsgroepen:
o Moslims (vooral soennieten)
o ongeveer 8 procent van de bevolking
o Enorme overschatting bij mensen (gemiddelde: 27%)
 Geen officiële statistieken



2

,  Relatief weinig onderwijsonderzoek: nochtans heel belangrijk. Ook
schooldenominaties
- Ras
 2 begrippen van ras
o Biologisch/Genetisch
o Sociaal construct
 Wetenschappelijk: sociaal construct
o Biologische rassen bestaan niet
 Toch zeer belangrijk
 Wel controversieel in West-Europa: ook in het onderzoek !
 In US en UK: neutrale begrip (race)
o Dit OPO: gebruiken we ras wel, in betekenis van race
o Raciale uiterlijke kenmerken
o Veronderstelde gemeenschappelijke afkomst op basis van uiterlijke
o kenmerken (zoals huidskleur, haarstijl, oogvorm, …)
 Zwarte persoon; bruine man; Aziatische vrouw; personen van kleur;
Witte man




1.4 Wat met (mulit)cultuur?
= gedeelde interpretatiekader bij een groep van mensen waaruit gelijkaardige houdingen en
handelingen ontstaan
• Relatie cultuur-etniciteit?
1. Etniciteit soms bron van cultuur (= gedeelde interpretatiekader)
2. Cultuur breder begrip: jongerencultuur, arbeidscultuur, lerarencultuur
3. Gelijkaardig: niet identiteit (interpretatievrijheid)
4. Niet alle dimensies etniciteit: cultureel
• Etnisch-Culturele minderheid (ECM) vs. Etnisch-raciale minderheid




3