Kennis geestelijke stromingen
Hoofdstuk 1: Hindoeïsme
Naam en oorsprong
Hindoeïsme rivier de Indus
‘sanatana dharma’, de eeuwige leer of bestemming.
Er is geen stichter of vaste organisatie, maar het hindoeïsme is het resultaat van een ontwikkelingsproces, waarin
telkens weer nieuwe sociale of religieuze elementen zijn opgenomen. Veel verscheidenheid is geen probleem: alle
religieuze wegen brengen je naar hetzelfde doel: de uiteindelijke verlossing.
Hindoeïsme kent twee lagen:
1. De oeroude natuurreligie van de oorspronkelijke bewoners van India. Alle
natuurkrachten werden als goden of geesten gezien.
2. De religie van de Ariërs, volksstammen die na 2000 voor gjt heel India zijn gaan beheersen en
hun stempel hebben gezet op de sociale orde, later uitgegroeid tot het kastenstelsel. O.l.v.
brahmanen (priesterkaste) doordenking en systematisering hindoeïsme.
Dharma – bestemming – kosmische orde – kaste
De uiteindelijke bestemming van de mens ligt niet in deze materiële wereld, maar in het goddelijke.
Kastenstelsel (orde) Door geboorte kom je in een kaste of varna (kleur): een sociale groep met dezelfde naam,
beroep, tradities en religieuze praktijken. De kaste geeft dus kleur (varna) aan je leven.
De vier hoofdkasten zijn:
1. Brahmanen (priesters, zieners en filosofen; veelal ook hogere beroepen);
2. Ksatriya’s (strijders, zoals ridders, prinsen en koningen, landbestuurders en militairen);
3. Vaisya’s (boeren, kooplieden, handelaren, geschoolde arbeiders);
4. Sjoedra’s of dasa’s (ongeschoolde arbeiders, slaven en bedienden).
Dalits (onaanraakbaren)
Regels kasten zijn noodzakelijk voor verlossing.
Subkasten jati’s
Dharma: Orde/bestemming
Veda’s: De oudste literatuur van het hindoeïsme. Alleen de brahmanen kunnen de veda’s lezen en uitleggen.
Geschreven in het sanskriet. (voor gjt)
Oepanisjaden: Geschriften na de vedische periode. (zij die zitten aan de voeten van de leermeester). Zij zoeken de
laatste waarheid achter het bestaan van de leermeester). Zoeken naar de laatste waarheid achter het bestaan van
de wereld en haar goden.
Brahman: Het allesdoordringende goddelijke, hieruit komt alles voort en keert alles weer terug.
Atman: Je diepste levenskern, goddelijke essentie. Verhuist mee met reïncarnatie.
Samsara: Cirkelgang van leven en dood
Karma: Je handelingen bepalen hoe je wedergeboren wordt.
Moksja: erlossing van samsara en karma (ware verlossing)
Mantra: Heilige spreuken
3 verlossingswegen:
1. Karma-marga – de weg van het handelen
Je houdt je aan je dharma.
2. Bhakti-marga – de weg van de liefdevolle overgave
Je richt je op je godheid.
3. Jnana-marga – de weg van het inzicht
Studie en meditatie.
Hindoeïsme polytheistisch
Goden worden geëerd door afbeeldingen, gebeden en rituelen, maar ook door eten en drinken voor hen neer te
zetten. Na het offer (puja) kunnen hindoes dit eten en drinken zelf nuttigen.
, Belangrijkste 3 goden (trimoerti, 3-
eenheid):
- Visjnoe: - Vriendelijke, welwillende godheid. Heeft het goed voor met de mensen. - Bekend vanwege zijn
afdalingen (avatara’s) in de wereld om de mensheid te redden of juiste levensweg te wijzen. - Tien
avatara’s van Visjnoe. Bekendste zijn Krisjna en Rama. - Boeddha wordt ook als een avatara van Visjnoe
gezien, hoewel het hindoeïsme de leer van Boeddha eigenlijk afwijst. Laksjmi - Eerste vrouw van
Visjnoe.
- Sjiva - Onberekenbare god die de kringloop van het universum symboliseert.- Meestal dansend afgebeeld
met vier armen, Durga/Parvati - Echtgenote van Sjiva, ook bekend als devi of kali.
- Brahma - Schepper-god.
Andere goden:
- Arjuna: Heeft een dialoog met Krisjna, wordt gezien als spirituele strijd tussen goed en kwaad.
- Devi: een goddelijk of bovennatuurlijk wezen
- Hanuman: afgebeeld als aap, god van toewijding
- Holika: staat voor het kwaad van de begeerte en hoogmoed.
- Sarasvati: Soms als vrouw en soms als dochter van Brahma gezien. - Godin van de creativiteit, kunst en wetenschap.
Ganesha: Afgebeeld als dik mens met een olifantenkop. - God van de wijsheid, opruimen van allerlei
obstakels op je levensweg.
- Isthadevata: Godheid van je eigen keuze (istadevata). - Bij verschillende omstandigheden passen
verschillende goden.
- Deva’s: vrouwelijke godheid als partner van devi
- Koe als heilig dier : Staat voor vruchtbaarheid en overvloed, incarnatie van een godin.
, Overgangsrituelen
- om op belangrijke momenten een godheid te vereren
- om je innerlijk te reinigen en je bewustzijn te zuiveren.
- Het hindoeïsme kent veel sanskara’s (sacramenten), die iedere hindoe in zijn leven hoort te ontvangen
- Zwangerschap: eerste ritueel op de vierde dag na het huwelijk ten behoeve van de conceptie
(garbhadaan).
- Geboorte: de vader sprenkelt (jaatkaram) een paar druppels honing en roomboter in de mond van
de baby en fluistert enkele mantra’s in het oor.
- Naamgeving: op de twaalfde dag krijgt het kind naast zijn officiële naam, ook zijn astrologische
naam (naamkaram)
- Kaalscheren: voor het eerste levensjaar wordt de baby kaalgeschoren (muran). Ook worden soms
de oorlellen doorgeprikt. Dit is een groot familiefeest, alle gasten krijgen vegetarische maaltijd.
- Inwijding tot leerling: rond het twaalfde jaar worden jongens ingewijd tot leerling (upnayan) en
mogen ze de heilige boeken bestuderen. Ceremonie heet ook wel het djanew-ritueel (dwi=twee). De
jongen krijgt een heilig koord omgehangen als symbool van zijn tweede geboorte en krijgt de
heiligste spreuk mee. Het koord draagt hij zijn verdere leven. Dit ritueel geldt alleen voor de drie
hoogste kasten.
- Huwelijk: is heilig en onontbindbaar. Het wordt feestelijk gevierd (wiwaah) en kent verschillende
momenten: verloving, ondertrouw, vrijgezellenavond, huwelijksplechtigheid en intocht in het
nieuwe huis.
- Dood: voor je sterven krijg je, indien mogelijk, mantra’s ingefluisterd. Na het overlijden wordt de
dode gewassen, bij een man het hoofdhaar afgeschoren en lichaam in een katoenen doek gewikkeld.
Er volgen diverse rituelen. Na de crematie wordt de as bij voorkeur in een heilige rivier (de Ganges)
uitgestrooid of in zee. Er worden op gezette tijden offerdiensten gehouden ter nagedachtenis aan de
dode onder leiding van de pandit.
Je wordt hindoe door je via rituelen in te wijden. Belangrijkste is djanew-ritueel krijgt een heilig koord omgehangen als
symbool van zijn tweede geboorte en krijgt de heiligste.
Levensstadia
Verloop van een mensenleven wordt traditioneel verdeeld over vier fasen (asrama’s):
1. Brahmacarya – leerling: - Tijd voor opvoeding en opleiding, zowel maatschappelijk als spiritueel. -
Ook voor plezier en genoegens (kama). Bijvoorbeeld de kama-soetra, leerboek van de liefde.
2. Grihastha – huwelijk en gezinsleven: - Stichten van een gezin en vervullen van sociale en
religieuze rollen in het dagelijks leven. - Verwerven van materieel bezit (artha) om je gezin te
kunnen onderhouden.
3. Vanaprastha – begin van terugtrekking uit maatschappelijk leven: Tijd om je meer te verdiepen in
de religieuze waarheid door meditatie en studie.
4. Sannyasin – volledig terugtrekken uit het gewone leven: - Afzien van alle bezit, rechten en
plichten om je geheel los te maken van deze wereld. - Als Sannyasin heb je alle genoegens (kama)
en bezit (artha) afgedaan. - Het gaat om de weg naar de uiteindelijke verlossing (moksj
Belangrijkste feesten:
- Holi: valt samen met begin van de lente. Sluit het hindoejaar af en verwelkomt het nieuwe jaar. Op
de vooravond van het Holifeest wordt de holika (tak van ricinusplant) verbrand en graan en noten in
het vuur gepoft. Op het Holifeest bestrooit men elkaar met as of aarde en gooit men elkaar nat.
Daarna gaat men zich wassen.
- Divali/dipavali: valt op de vooravond van de nieuwe maan eind oktober of begin november.
Belangrijkste religieuze feest met als centraal thema de overwinning van het licht op de duisternis;
goede op het kwade; dharma (de orde) op adharma (wanorde). Divali was een oogstfeest, daarom is
het gewijd aan de godin Laksjmi.
- Sehhra: Hiermee wordt de overwinning van prins Rama gevierd zoals verteld in de Ramayana. Het
verslaan van Ravana wordt uitgebeeld door het verbranden van een grote pop.
Hoofdstuk 1: Hindoeïsme
Naam en oorsprong
Hindoeïsme rivier de Indus
‘sanatana dharma’, de eeuwige leer of bestemming.
Er is geen stichter of vaste organisatie, maar het hindoeïsme is het resultaat van een ontwikkelingsproces, waarin
telkens weer nieuwe sociale of religieuze elementen zijn opgenomen. Veel verscheidenheid is geen probleem: alle
religieuze wegen brengen je naar hetzelfde doel: de uiteindelijke verlossing.
Hindoeïsme kent twee lagen:
1. De oeroude natuurreligie van de oorspronkelijke bewoners van India. Alle
natuurkrachten werden als goden of geesten gezien.
2. De religie van de Ariërs, volksstammen die na 2000 voor gjt heel India zijn gaan beheersen en
hun stempel hebben gezet op de sociale orde, later uitgegroeid tot het kastenstelsel. O.l.v.
brahmanen (priesterkaste) doordenking en systematisering hindoeïsme.
Dharma – bestemming – kosmische orde – kaste
De uiteindelijke bestemming van de mens ligt niet in deze materiële wereld, maar in het goddelijke.
Kastenstelsel (orde) Door geboorte kom je in een kaste of varna (kleur): een sociale groep met dezelfde naam,
beroep, tradities en religieuze praktijken. De kaste geeft dus kleur (varna) aan je leven.
De vier hoofdkasten zijn:
1. Brahmanen (priesters, zieners en filosofen; veelal ook hogere beroepen);
2. Ksatriya’s (strijders, zoals ridders, prinsen en koningen, landbestuurders en militairen);
3. Vaisya’s (boeren, kooplieden, handelaren, geschoolde arbeiders);
4. Sjoedra’s of dasa’s (ongeschoolde arbeiders, slaven en bedienden).
Dalits (onaanraakbaren)
Regels kasten zijn noodzakelijk voor verlossing.
Subkasten jati’s
Dharma: Orde/bestemming
Veda’s: De oudste literatuur van het hindoeïsme. Alleen de brahmanen kunnen de veda’s lezen en uitleggen.
Geschreven in het sanskriet. (voor gjt)
Oepanisjaden: Geschriften na de vedische periode. (zij die zitten aan de voeten van de leermeester). Zij zoeken de
laatste waarheid achter het bestaan van de leermeester). Zoeken naar de laatste waarheid achter het bestaan van
de wereld en haar goden.
Brahman: Het allesdoordringende goddelijke, hieruit komt alles voort en keert alles weer terug.
Atman: Je diepste levenskern, goddelijke essentie. Verhuist mee met reïncarnatie.
Samsara: Cirkelgang van leven en dood
Karma: Je handelingen bepalen hoe je wedergeboren wordt.
Moksja: erlossing van samsara en karma (ware verlossing)
Mantra: Heilige spreuken
3 verlossingswegen:
1. Karma-marga – de weg van het handelen
Je houdt je aan je dharma.
2. Bhakti-marga – de weg van de liefdevolle overgave
Je richt je op je godheid.
3. Jnana-marga – de weg van het inzicht
Studie en meditatie.
Hindoeïsme polytheistisch
Goden worden geëerd door afbeeldingen, gebeden en rituelen, maar ook door eten en drinken voor hen neer te
zetten. Na het offer (puja) kunnen hindoes dit eten en drinken zelf nuttigen.
, Belangrijkste 3 goden (trimoerti, 3-
eenheid):
- Visjnoe: - Vriendelijke, welwillende godheid. Heeft het goed voor met de mensen. - Bekend vanwege zijn
afdalingen (avatara’s) in de wereld om de mensheid te redden of juiste levensweg te wijzen. - Tien
avatara’s van Visjnoe. Bekendste zijn Krisjna en Rama. - Boeddha wordt ook als een avatara van Visjnoe
gezien, hoewel het hindoeïsme de leer van Boeddha eigenlijk afwijst. Laksjmi - Eerste vrouw van
Visjnoe.
- Sjiva - Onberekenbare god die de kringloop van het universum symboliseert.- Meestal dansend afgebeeld
met vier armen, Durga/Parvati - Echtgenote van Sjiva, ook bekend als devi of kali.
- Brahma - Schepper-god.
Andere goden:
- Arjuna: Heeft een dialoog met Krisjna, wordt gezien als spirituele strijd tussen goed en kwaad.
- Devi: een goddelijk of bovennatuurlijk wezen
- Hanuman: afgebeeld als aap, god van toewijding
- Holika: staat voor het kwaad van de begeerte en hoogmoed.
- Sarasvati: Soms als vrouw en soms als dochter van Brahma gezien. - Godin van de creativiteit, kunst en wetenschap.
Ganesha: Afgebeeld als dik mens met een olifantenkop. - God van de wijsheid, opruimen van allerlei
obstakels op je levensweg.
- Isthadevata: Godheid van je eigen keuze (istadevata). - Bij verschillende omstandigheden passen
verschillende goden.
- Deva’s: vrouwelijke godheid als partner van devi
- Koe als heilig dier : Staat voor vruchtbaarheid en overvloed, incarnatie van een godin.
, Overgangsrituelen
- om op belangrijke momenten een godheid te vereren
- om je innerlijk te reinigen en je bewustzijn te zuiveren.
- Het hindoeïsme kent veel sanskara’s (sacramenten), die iedere hindoe in zijn leven hoort te ontvangen
- Zwangerschap: eerste ritueel op de vierde dag na het huwelijk ten behoeve van de conceptie
(garbhadaan).
- Geboorte: de vader sprenkelt (jaatkaram) een paar druppels honing en roomboter in de mond van
de baby en fluistert enkele mantra’s in het oor.
- Naamgeving: op de twaalfde dag krijgt het kind naast zijn officiële naam, ook zijn astrologische
naam (naamkaram)
- Kaalscheren: voor het eerste levensjaar wordt de baby kaalgeschoren (muran). Ook worden soms
de oorlellen doorgeprikt. Dit is een groot familiefeest, alle gasten krijgen vegetarische maaltijd.
- Inwijding tot leerling: rond het twaalfde jaar worden jongens ingewijd tot leerling (upnayan) en
mogen ze de heilige boeken bestuderen. Ceremonie heet ook wel het djanew-ritueel (dwi=twee). De
jongen krijgt een heilig koord omgehangen als symbool van zijn tweede geboorte en krijgt de
heiligste spreuk mee. Het koord draagt hij zijn verdere leven. Dit ritueel geldt alleen voor de drie
hoogste kasten.
- Huwelijk: is heilig en onontbindbaar. Het wordt feestelijk gevierd (wiwaah) en kent verschillende
momenten: verloving, ondertrouw, vrijgezellenavond, huwelijksplechtigheid en intocht in het
nieuwe huis.
- Dood: voor je sterven krijg je, indien mogelijk, mantra’s ingefluisterd. Na het overlijden wordt de
dode gewassen, bij een man het hoofdhaar afgeschoren en lichaam in een katoenen doek gewikkeld.
Er volgen diverse rituelen. Na de crematie wordt de as bij voorkeur in een heilige rivier (de Ganges)
uitgestrooid of in zee. Er worden op gezette tijden offerdiensten gehouden ter nagedachtenis aan de
dode onder leiding van de pandit.
Je wordt hindoe door je via rituelen in te wijden. Belangrijkste is djanew-ritueel krijgt een heilig koord omgehangen als
symbool van zijn tweede geboorte en krijgt de heiligste.
Levensstadia
Verloop van een mensenleven wordt traditioneel verdeeld over vier fasen (asrama’s):
1. Brahmacarya – leerling: - Tijd voor opvoeding en opleiding, zowel maatschappelijk als spiritueel. -
Ook voor plezier en genoegens (kama). Bijvoorbeeld de kama-soetra, leerboek van de liefde.
2. Grihastha – huwelijk en gezinsleven: - Stichten van een gezin en vervullen van sociale en
religieuze rollen in het dagelijks leven. - Verwerven van materieel bezit (artha) om je gezin te
kunnen onderhouden.
3. Vanaprastha – begin van terugtrekking uit maatschappelijk leven: Tijd om je meer te verdiepen in
de religieuze waarheid door meditatie en studie.
4. Sannyasin – volledig terugtrekken uit het gewone leven: - Afzien van alle bezit, rechten en
plichten om je geheel los te maken van deze wereld. - Als Sannyasin heb je alle genoegens (kama)
en bezit (artha) afgedaan. - Het gaat om de weg naar de uiteindelijke verlossing (moksj
Belangrijkste feesten:
- Holi: valt samen met begin van de lente. Sluit het hindoejaar af en verwelkomt het nieuwe jaar. Op
de vooravond van het Holifeest wordt de holika (tak van ricinusplant) verbrand en graan en noten in
het vuur gepoft. Op het Holifeest bestrooit men elkaar met as of aarde en gooit men elkaar nat.
Daarna gaat men zich wassen.
- Divali/dipavali: valt op de vooravond van de nieuwe maan eind oktober of begin november.
Belangrijkste religieuze feest met als centraal thema de overwinning van het licht op de duisternis;
goede op het kwade; dharma (de orde) op adharma (wanorde). Divali was een oogstfeest, daarom is
het gewijd aan de godin Laksjmi.
- Sehhra: Hiermee wordt de overwinning van prins Rama gevierd zoals verteld in de Ramayana. Het
verslaan van Ravana wordt uitgebeeld door het verbranden van een grote pop.
