Ik heb ook wat te vertellen
Communiceren met pubers en adolescenten
Martine F. Delfos
9e druk
,Inhoud
1 HERSENEN OP 'AAN'...............................................................................................................................3
2 PREPUBERTEIT EN PUBERTEIT: GROEI EN ONTWIKKELING ...........................................................3
3 PUBERS OPVOEDEN: VALLEN EN OPSTAAN .....................................................................................8
4 GESPREKSTECHNIEKEN: BELANGSTELLING EN RESPECT ............................................................ 11
5 SOCRATISCHE METHODE! DOEN ONTDEKKEN ............................................................................. 16
6 GESPREKSVOERING LEEFTIJDSGEWIJS ............................................................................................. 17
7 GESPREKSVOERING LEEFTIJDSGEWIJS ............................................................................................. 18
2
,1 HERSENEN OP 'AAN'
Pubers kunnen hun ouders diep kwetsen.
Ouders boeten vanaf de schoolleeftijd aan belang in.
Leeftijdgenoten zijn voor pubers van het grootste belang.
De rode draad tussen ouders en kind is contact.
Na de puberteit is de relatie meestal beter dan ooit.
Communicatie met pubers is vaak duidelijk, zonder franje.
Goede communicatie is wezenlijk.
Volwassenen zetten de hersens van pubers vaak op 'uit' door te 'preken’.
Echt communiceren betekent: hersens op 'aan' zetten.
Een houding van respect en bescheidenheid is nodig voor goede communicatie.
De eigen deskundigheid van de adolescent moet gerespecteerd worden.
De puber maakt een grote sprong in denken mee, waardoor hij of zij plotseling 'alles'
begrijpt.
Adolescenten zijn echte denkers.
2 PREPUBERTEIT EN PUBERTEIT: GROEI EN ONTWIKKELING
De adolescentie omvat de periode van ongeveer twaalf tot vijfentwintig jaar, waarvan
de periode van twaalf tot achttien vaak de puberteit wordt genoemd.
De rijping van het centrale zenuwstelsel doet er zo'n vijfentwintig jaar over.
De puberteit begint met het inzetten via hormonen van grote lichamelijke
veranderingen die starten in de prepuberteit.
De puberteit kenmerkt zich door een relatief snelle overgang van kind naar
volwassene.
De groei vindt vaak snel plaats: de groeispurt.
Aan de puberteit gaat de prepuberteit - einde basisschool, begin middelbare
school - vooraf.
De prepuber ontwikkelt een sociale identiteit: hoe zien mensen mij?
De puber ontwikkelt een psychologische identiteit: wat vind ik van mijzelf?
Vorming van identiteit tijdens de prepubertijd en pubertijd
Prepubertijd Sociale identiteit > hoe men ervaart dat de anderen je zien
Pubertijd Psychologische identiteit > hoe men zichzelf ervaart
Een positieve sociale identiteit is het vangnet voor het goed doorkomen van de
puberteit.
Door scholing wordt de puberteit verlengd.
Ouders moeten leren accepteren dat hun positie minder belangrijk wordt.
Markers die de overgang van kind naar volwassene aangeven zijn: de voltooiing van
de opleiding, het aanvaarden van werk en het aangaan van seksueel contact.
De invloed van seks in de media is groot, kinderen kunnen geseksualiseerd raken en
vroeg gaan experimenten met seksueel gedrag.
Geslachtsrijp worden vindt gemiddeld plaats met vijftien (meisjes) en zestien jaar
(jongens).
De groei betekent dat de puber vaak langer wordt dan zijn of haar ouders.
De lengtewisseling heeft ook gevolgen voor de rollen kind-ouder.
3
, Vroegrijpe jongens en laatrijpe meisjes worden hoger gewaardeerd.
Prepuberteit en puberteit zijn kritische perioden voor de ontwikkeling eetstoornissen.
Anorexia nervosa is een ernstige aandoening, met een hoge mortaliteit.
Geslachtsrijping heeft via hormonen invloed op stemming en gevoel.
Sekseverschillen zijn in aanleg gegeven en worden door socialisatie
beïnvloed.
De puberteit stelt nieuwe voedseleisen.
Puberteit heeft licht psychotische kenmerken.
Jongens hebben een hoger overlijdensrisico dan meisjes.
Bij seksuele voorlichting spelen leeftijdgenoten einde basisschool, begin middelbare
school een wezenlijke rol.
Seksualiteit is een basaal thema tijdens de puberteit.
Seksuele voorlichting is wezenlijk.
Seksesocialisatie vindt vooral via voorkeursgedrag plaats. l
De puber moet een seksuele identiteit ontwikkelen.
Het losmakingproces, individuatie, verloopt via verschillende fasen.
Fasen van individuatie
Differentiatie Vroege adolescentie, van 12 tot 14jaar:
verschil met de ouders benadrukken.
Uitvoering Periode van 14 tot 16 jaar: uitproberen, denken alles te kunnen,
luisteren meer naar vrienden dan naar volwassenen, zien geen
gevaar.
Naderbij komen Midden adolescentie: angst voor een volledig loskomen doet
weer naar de basis terugkeren.
Versteviging Einde adolescentie: gevoel van eigen identiteit.
Tijdens de puberteit lijken ouders hun kinderen plotseling te 'verliezen'.
Jongens volgen meer exploratie als identiteitsproces (moratorium), meisjes meer
binding (vooruitlopen).
Vormen van identiteit
Gevormde De adolescent heeft een crisis ondergaan en heeft onafhankelijk
identiteit van de ouders politieke en ideologische ideeën ontwikkeld.
ldentiteitsdiffusie De adolescent heeft al dan niet een crisis doorgemaakt, maar is
geen verbinding aangegaan met beroep, politiek, en dergelijke.
Moratorium De adolescent is in crisis.
'Foreclosure', De adolescent maakt geen crisis door, maar heeft politieke en
vooruitlopen ideologische ideeën die sterk overeen komen met die van de
ouders.
Er zijn geen veranderingen in de ideeën uit de kindertijd; aan die
ideeën wordt vrij rigide vastgehouden.
In de hersenen is een gebied dat de seksuele identiteit behelst (heteroseksueel,
homoseksueel, transseksueel).
4
Communiceren met pubers en adolescenten
Martine F. Delfos
9e druk
,Inhoud
1 HERSENEN OP 'AAN'...............................................................................................................................3
2 PREPUBERTEIT EN PUBERTEIT: GROEI EN ONTWIKKELING ...........................................................3
3 PUBERS OPVOEDEN: VALLEN EN OPSTAAN .....................................................................................8
4 GESPREKSTECHNIEKEN: BELANGSTELLING EN RESPECT ............................................................ 11
5 SOCRATISCHE METHODE! DOEN ONTDEKKEN ............................................................................. 16
6 GESPREKSVOERING LEEFTIJDSGEWIJS ............................................................................................. 17
7 GESPREKSVOERING LEEFTIJDSGEWIJS ............................................................................................. 18
2
,1 HERSENEN OP 'AAN'
Pubers kunnen hun ouders diep kwetsen.
Ouders boeten vanaf de schoolleeftijd aan belang in.
Leeftijdgenoten zijn voor pubers van het grootste belang.
De rode draad tussen ouders en kind is contact.
Na de puberteit is de relatie meestal beter dan ooit.
Communicatie met pubers is vaak duidelijk, zonder franje.
Goede communicatie is wezenlijk.
Volwassenen zetten de hersens van pubers vaak op 'uit' door te 'preken’.
Echt communiceren betekent: hersens op 'aan' zetten.
Een houding van respect en bescheidenheid is nodig voor goede communicatie.
De eigen deskundigheid van de adolescent moet gerespecteerd worden.
De puber maakt een grote sprong in denken mee, waardoor hij of zij plotseling 'alles'
begrijpt.
Adolescenten zijn echte denkers.
2 PREPUBERTEIT EN PUBERTEIT: GROEI EN ONTWIKKELING
De adolescentie omvat de periode van ongeveer twaalf tot vijfentwintig jaar, waarvan
de periode van twaalf tot achttien vaak de puberteit wordt genoemd.
De rijping van het centrale zenuwstelsel doet er zo'n vijfentwintig jaar over.
De puberteit begint met het inzetten via hormonen van grote lichamelijke
veranderingen die starten in de prepuberteit.
De puberteit kenmerkt zich door een relatief snelle overgang van kind naar
volwassene.
De groei vindt vaak snel plaats: de groeispurt.
Aan de puberteit gaat de prepuberteit - einde basisschool, begin middelbare
school - vooraf.
De prepuber ontwikkelt een sociale identiteit: hoe zien mensen mij?
De puber ontwikkelt een psychologische identiteit: wat vind ik van mijzelf?
Vorming van identiteit tijdens de prepubertijd en pubertijd
Prepubertijd Sociale identiteit > hoe men ervaart dat de anderen je zien
Pubertijd Psychologische identiteit > hoe men zichzelf ervaart
Een positieve sociale identiteit is het vangnet voor het goed doorkomen van de
puberteit.
Door scholing wordt de puberteit verlengd.
Ouders moeten leren accepteren dat hun positie minder belangrijk wordt.
Markers die de overgang van kind naar volwassene aangeven zijn: de voltooiing van
de opleiding, het aanvaarden van werk en het aangaan van seksueel contact.
De invloed van seks in de media is groot, kinderen kunnen geseksualiseerd raken en
vroeg gaan experimenten met seksueel gedrag.
Geslachtsrijp worden vindt gemiddeld plaats met vijftien (meisjes) en zestien jaar
(jongens).
De groei betekent dat de puber vaak langer wordt dan zijn of haar ouders.
De lengtewisseling heeft ook gevolgen voor de rollen kind-ouder.
3
, Vroegrijpe jongens en laatrijpe meisjes worden hoger gewaardeerd.
Prepuberteit en puberteit zijn kritische perioden voor de ontwikkeling eetstoornissen.
Anorexia nervosa is een ernstige aandoening, met een hoge mortaliteit.
Geslachtsrijping heeft via hormonen invloed op stemming en gevoel.
Sekseverschillen zijn in aanleg gegeven en worden door socialisatie
beïnvloed.
De puberteit stelt nieuwe voedseleisen.
Puberteit heeft licht psychotische kenmerken.
Jongens hebben een hoger overlijdensrisico dan meisjes.
Bij seksuele voorlichting spelen leeftijdgenoten einde basisschool, begin middelbare
school een wezenlijke rol.
Seksualiteit is een basaal thema tijdens de puberteit.
Seksuele voorlichting is wezenlijk.
Seksesocialisatie vindt vooral via voorkeursgedrag plaats. l
De puber moet een seksuele identiteit ontwikkelen.
Het losmakingproces, individuatie, verloopt via verschillende fasen.
Fasen van individuatie
Differentiatie Vroege adolescentie, van 12 tot 14jaar:
verschil met de ouders benadrukken.
Uitvoering Periode van 14 tot 16 jaar: uitproberen, denken alles te kunnen,
luisteren meer naar vrienden dan naar volwassenen, zien geen
gevaar.
Naderbij komen Midden adolescentie: angst voor een volledig loskomen doet
weer naar de basis terugkeren.
Versteviging Einde adolescentie: gevoel van eigen identiteit.
Tijdens de puberteit lijken ouders hun kinderen plotseling te 'verliezen'.
Jongens volgen meer exploratie als identiteitsproces (moratorium), meisjes meer
binding (vooruitlopen).
Vormen van identiteit
Gevormde De adolescent heeft een crisis ondergaan en heeft onafhankelijk
identiteit van de ouders politieke en ideologische ideeën ontwikkeld.
ldentiteitsdiffusie De adolescent heeft al dan niet een crisis doorgemaakt, maar is
geen verbinding aangegaan met beroep, politiek, en dergelijke.
Moratorium De adolescent is in crisis.
'Foreclosure', De adolescent maakt geen crisis door, maar heeft politieke en
vooruitlopen ideologische ideeën die sterk overeen komen met die van de
ouders.
Er zijn geen veranderingen in de ideeën uit de kindertijd; aan die
ideeën wordt vrij rigide vastgehouden.
In de hersenen is een gebied dat de seksuele identiteit behelst (heteroseksueel,
homoseksueel, transseksueel).
4
