Probleem 1
1. A reminder
Leerdoelen:
- Wat zijn de eetstoornissen?
- Wat zijn de kenmerken, verloop, etc.?
American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and statistical manual of
mental disorders (5th ed.).
Feeding en eating disorders worden gekarakteriseerd door een aanhoudende verstoring van eten of
eet-gerelateerd gedrag, dat leidt tot een aangepaste consumptie of opname van voedsel. Het kan een
significante belemmering zijn voor iemand fysieke gezondheid of psychosociaal functioneren.
De diagnostische criteria voor rumination disorder, avoidant/restrictive food intake disorder,
anorexia nervosa, bulimia nervosa en binge-eating disorder sluiten elkaar uit, zodat binnen één
episode slechts een enkele diagnose vastgesteld kan worden. Pica kan wel samen met een andere
diagnose voorkomen.
Het essentiële kenmerk van Pica is
criterium A. Het eten van deze
stoffen moet ongepast zijn op
ontwikkelingsgebied (criterium B)
en geen deel uitmaken van een
culturele of sociale praktijk
(criterium C). Er wordt gesteld dat
een minimale leeftijd van 2 jaar
handig is om het normale
sabbelen op voorwerpen uit te
sluiten.
Differentiële diagnose
Het eten van niet-voedzame, nonfood dingen kan ook voorkomen bij andere mentale stoornissen
(autisme, schizofrenie) en in het Kleine-Levin syndroom. Een aanvullende diagnose van Pica moet dan
alleen gegeven worden als het eetgedrag genoeg aanhoudt en ernstig genoeg is om aanvullende
klinische aandacht te trekken.
Anorexia nervosa
Pica kan vaak onderscheiden worden van andere eetstoornissen door de consumptie van niet-
voedzame en nonfood dingen. Echter, sommige uitingen van anorexia hebben betrekking hierop, zoals
het eten van papieren zakdoekjes om de eetlust te beheersen. De primaire diagnose anorexia nervosa
moet dan gegeven worden als dit eetgedrag puur een middel is om gewicht onder controle te houden.
Factitious disorder
Dit is een conditie waarin een persoon doet alsof hij een ziekte heeft door het opzettelijk produceren,
veinzen of overdrijven van symptomen, puur om (voor zichzelf of een ander) een patiëntrol te
bereiken. Sommige individuen met deze stoornis eten opzettelijk vreemde voorwerpen om de
symptomen te kunnen vervalsen. In dit geval is er een element van misleiding dat consistent is met het
opzettelijk veroorzaken van een letsel of ziekte.
1
, Nonsuicidal self-injury and nonsuicidal self-injury behaviors in personality disorders
Sommige individuen kunnen potentieel schadelijke voorwerpen doorslikken (spelden, naalden,
messen) in de context van onaangepaste gedragspatronen die geassocieerd worden met
persoonlijkheidsstoornissen of nonsuicidal self-injury.
Het essentiële kenmerk van deze stoornis is
criterium A. Opbrengen van eten moet
frequent zijn; ten minste een aantal keer
per week voorkomen, typisch dagelijks. Het
gedrag wordt niet beter verklaard door een
andere mentale stoornis (criterium B) en
komt niet alleen voor tijdens het verloop
van AN, BN, BED of ARFID (criterium C). de
stoornis kan tijdens alle leeftijden vast-
gesteld worden, met name bij iemand met
een intellectuele beperking.
Differentiële diagnose
Gastrointestinal conditions
Het is belangrijk om regurgitation in rumination disorder te onderscheiden van andere condities die
betrekking hebben op brandend maagzuur (gastroesophageal reflux) of kotsen. Bij kinderen moeten
condities als gastroparesis, pyloric stenosis, hiatal hernia en Sandifer syndroom uitgesloten worden.
Anorexia nervosa and bulimia nervosa
Mensen met AN of BN kunnen ook doen aan regurgitation om vervolgens hun voedsel uit te spugen.
Dit is dan eerder een manier om van de ingenomen calorieën af te komen, omdat ze zich zorgen maken
over gewichtstoename.
Wederom is criterium A het hoofd-
kenmerk van de stoornis. Een of meer
van de een aantal kenmerken moeten
dan aanwezig zijn (zie punten hiernaast).
Criterium A1 en A2 worden gebaseerd op
klinische beoordeling. Het gedrag is niet
te wijten aan een gebrek aan beschikbaar
eten of culturele praktijken (criterium B)
en het kan niet beter verklaard worden
door bezorgdheid over gewicht/vorm of
een andere mentale stoornis (criterium C
en D). Soms kan deze vermijding komen
door sensorische kenmerken/kwaliteiten
van eten, zoals een extreme gevoeligheid
voor kleur, geur, textuur of smaak. Het
kan ook een geconditioneerde negatieve
reactie zijn op een nare ervaring, zoals
stikken of herhaaldelijk kotsen.
Differentiële diagnose
Avoidant/restrictive food intake disorder (ARFID) kan aanvullend worden gediagnosticeerd als voldaan
wordt aan alle criteria en de eetverstoring specifieke klinische aandacht vereist.
2
, Other medical conditions (gastrointestinal disease, food allergies and intolerances, occult
malignancies)
Voedselrestrictie kan in meerdere medische condities voorkomen. Een diagnose van ARFID vereist dat
de verstoring verder gaat dan fysieke symptomen die consistent zijn met een medische conditie. Ook
kan de eetverstoring aanhouden nadat deze getriggerd is door een medische conditie of als een
medische conditie opgelost is. Omdat meerdere medische condities zorgen voor een verlies van
eetlust, moet de eetverstoring de primaire focus van de behandeling zijn voor een diagnose van ARFID.
Specific neurological/neuromuscular, structural, or congenital disorders and conditions
associated with feeding difficulties
Voedingsproblemen komen veel voor in een aantal aangeboren en neurologische condities die
gerelateerd zijn aan problemen met slokdarm-, keelholte of orale structuur en functie. ARFID kan
gediagnosticeerd worden bij patiënten met deze condities, zolang er maar voldaan wordt aan alle
diagnostische criteria.
Reactive attachment disorder
Enige mate van terugtrekking is een kenmerk van reactive attachment disorder. Dit kan leiden tot een
verstoring in de relatie tussen verzorger en kind, wat invloed kan hebben op de voedselinname van
het kind. Een aanvullende diagnose van ARFID kan alleen als alle criteria voor beide stoornissen
voldaan worden en de voedingsverstoring een primaire focus van behandeling is.
Autisme spectrum disorder
Mensen met ASD vertonen vaak ook lastig eetgedrag en verhoogde sensorische gevoeligheid. Dit leidt
echter niet altijd tot het niveau van verstoring dat wel vereist is voor ARFID. Een aanvullende diagnose
van ARFID kan alleen als er aan alle criteria van beide stoornissen voldaan wordt en als de eetverstoring
specifieke behandeling nodig heeft.
Specific phobia, social anxiety disorder (social phobia), and other anxiety disorders
In een specifieke fobie kunnen situaties die mogelijk leiden tot stikken of kotsen een primaire trigger
zijn voor de angst of vermijding die vereist is voor de diagnose. Onderscheid tussen een specifieke
fobie en ARFID kan lastig zijn als de angst voor stikken/kotsen leidt tot voedselvermijding. Als het
eetprobleem de primaire focus van klinische aandacht wordt, is ARFID de gepaste diagnose. Iemand
met een sociale fobie kan bang zijn om te eten waar anderen bij zijn. Dit kan ook voorkomen in ARFID.
Anorexia nervosa
Er zijn een aantal kenmerken van anorexia die niet voorkomen in ARFID, zoals angst om aan te komen
of dik te worden, aanhoudend gedrag dat gewichtstoename belemmert en specifieke verstoringen van
perceptie en ervaringen van hun eigen lichaam en vorm. De stoornissen zouden daarom niet samen
gediagnosticeerd moeten worden. Onderscheid maken is soms lastig, aangezien beide stoornissen
betrekking hebben op het vermijden van eten en een laag lichaamsgewicht. Het wordt aangeraden om
alles te overwegen; symptomen, verloop, familiegeschiedenis, etc. De diagnose kan soms het best
vastgesteld worden in de context van een klinische relatie over tijd.
Obsessive-compulsive disorder
Individuen met OCD doen soms aan vermijden of beperken van eten in de vorm van een overdreven
bezigheid met eten of geritualiseerd eetgedrag. ARFID kan alleen aanvullend vastgesteld worden als
criteria van beide stoornissen aanwezig is en het opvallende eetgedrag specifieke interventie vereist.
Major depressive disorder
In MDD kan eetlust in zoverre aangetast worden dat er een significante beperking in voedselinname
ontstaat. Deze klachten verminderen vaak als de stemmingsproblemen opgelost worden. ARFID kan
alleen aanvullend vastgesteld worden als criteria voor beide stoornissen aanwezig zijn en de eet-
verstoringen specifieke behandeling vereisen.
3
, Schizophrenia spectrum disorders
Mensen met zo’n stoornis vertonen mogelijk vreemd eetgedrag, vermijding van specifiek eten door
wanen of andere uitingen van vermijdend of beperkend eetgedrag. ARFID kan alleen aanvullend
vastgesteld worden als criteria voor beide stoornissen aanwezig zijn en de eetverstoringen specifieke
behandeling vereisen.
Factitious disorder or factitious disorder imposed on another
Dit moet onderscheiden worden van ARFID. Om de ziekterol aan te nemen, kunnen individuen met
factitious disorder opzettelijk diëten beschrijven die beperkender zijn dan zij zelf aan zouden kunnen,
samen met complicaties van zulk gedrag (sondevoeding of supplementen nodig hebben). In factitious
disorder imposed on another beschrijft de verzorger symptomen van ARFID en kan de verzorger
mogelijk fysieke symptomen opwekken, zoals een gebrek aan gewichtstoename. In deze situatie moet
de verzorger de diagnose krijgen, in plaats van de getroffen persoon. De diagnose moet ook alleen
gemaakt worden op basis van een voorzichtige, uitgebreide beoordeling van de getroffen persoon, de
verzorger en hun interactie.
Subtypes
De meeste mensen met binge-eating/
purging type van AN, doen zowel aan bingen
als aan purgen door middel van braken of
misbruiken van laxeermiddelen. Sommigen
met dit subtype doen niet aan binge-eating,
maar doen wel regelmatig aan purgen na
het eten van kleine eethoeveelheden.
Cross-over tussen de subtypes komt
regelmatig voor. De subtype beschrijving
moet daarom gebruikt worden om de
huidige symptomen te beschrijven, in plaats
van het lange termijnverloop.
Diagnostische kenmerken
Criterium A beschrijft de drie essentiële
kenmerken van AN. BMI is een handige
manier om iemands gewicht in relatie tot
lengte te beoordelen. Door ontwikkeling is
het voor kinderen echter wat lastiger dan
voor volwassenen. Daarom kan voor
kinderen ook een BMI-for-age percentage
gebruikt worden ter vergelijking. Iemand
wordt vaak onder professionele aandacht
gebracht door familieleden na opvallend
gewichtsverlies. Mensen met AN klagen zelden zelf over gewichtsverlies; ze ontkennen vaak juist dat
het een probleem is. Het is daarom belangrijk om ook informatie te verkrijgen van familieleden.
Geassocieerde kenmerken die de diagnose ondersteunen
Het schadelijke gedrag van AN kan leiden tot potentieel levensbedreigende medische condities.
Fysiologische verstoringen, zoals amenorrhea (afwezige menstruatie) en vitale afwijkingen zijn veel-
voorkomend. Sommige fysiologische verstoringen zijn omkeerbaar met voedingsrevalidatie, maar
anderen (bijv. verlies van botmineraaldichtheid) zijn vaak niet volledig te herstellen.
4
