§1 Het inwendige milieu
Regelkringen
Gedurende de dag schommelt de lichaamstemperatuur rond de 37 graden. Het lichaam probeert die
(fysiologische) waarde, de norm, te handhaven. Een regelkring voorkomt grote afwijkingen, de
waarde blijft tussen een boven- en een ondergrens. Homeostase is het in stand houden van een
dynamisch evenwicht. Regelkringen bestaan uit receptoren, een regelcentrum en effectoren die
samen een waarde rond een ingestelde norm houden. Bij de temperatuurregulatie bijvoorbeeld,
meten temperatuurreceptoren de lichaamstemperatuur en geven die door aan het regelcentrum in
de hersenen (hypothalamus), de spil van de regelkring. Het temperatuurcentrum bewaakt de norm
van 37 graden. Als er een afwijking komt, dan stuurt het regelcentrum informatie naar de effectoren
die de afwijking kunnen corrigeren. Tijdens sporten zijn dat onder andere de zweetklieren die meer
zweet afgeven en de haarvaten in de huid die verwijden. Door deze negatieve terugkoppeling koel je
af. Terugkoppeling betekent dat een afwijking van de norm een proces in gang zet dat invloed heeft
op die afwijking. Bij een negatieve terugkoppeling gaat het proces de afwijking tegen.
Temperatuurregulatie
Het lichaam heeft verschillende regelkringen die onder andere de hoeveelheid hormonen en glucose
in het bloed en de lichaamstemperatuur constant houden. Voor het constant houden van de
lichaamstemperatuur bijvoorbeeld meten receptoren uit de hypothalamus (in de hersenen) via de
bloedtemperatuur de kerntemperatuur. De schiltemperatuur (temperatuur in buitenste lagen van
het lichaam) wordt gemeten door receptoren in de huid en in de skeletspieren. De schildtemperatuur
is meestal lager dan de kerntemperatuur en is afhankelijk van de kerntemperatuur, de
omgevingstemperatuur en je kleding. Bij direct contact met koud water, koelt de schildtemperatuur
af en dit registreren de koudereceptoren in de huid. Zij sturen een seintje naar het regelcentrum (in
de hersenen). Zonder tegenmaatregelen daalt de kerntemperatuur ook en werken de vitale organen
niet meer goed. Als het regelcentrum een dalende kerntemperatuur registreert, gaan er signalen
naar de effectoren van kern en schil om de warmteproductie op te voeren. Je gaat rillen en
klappertanden. Kringspieren in slagadertjes naar de huid en de spieren vernauwen zodat er minder
bloed naar de schild gaat. Deze herverdeling van het bloed zorgt dat er veel warmte in de kern wordt
vastgehouden. Bewust gekozen extra spieractiviteit, zoals rennen of het aantrekken van extra
kleding, helpt mee om het weer warmer te krijgen.
Koorts
Koorts is meestal een reactie van je lichaam op een infectie, hierbij ga je rillen van de kou en zie je
bleek. Bij koorts heeft de hypothalamus de norm voor de temperatuur verhoogd. Hierdoor gaan de
effectoren aan de slag alsof er onderkoeling dreigt. De kerntemperatuur loopt dan hoog op. Een
hogere lichaamstemperatuur stimuleert de productie en de afgifte van afweerstoffen. Het lichaam
kan de infectie sneller en beter bestrijden. Een verhoging van de norm voor de kerntemperatuur
vindt plaats onder invloed van cytokinen, geproduceerd door witte bloedcellen bij ontstekingen.
Zodra de infectie afdoende is bestreden, gaat de norm weer omlaag, maar de kerntemperatuur blijft
nog een tijdje te hoog. Het temperatuurcentrum regelt de afkoeling. De slagadertjes naar de huid
verwijden (dat geeft de rode kleur aan de huid).
Inwendig milieu
Door een regelkring is de lichaamstemperatuur nagenoeg constant. Dat geldt ook voor andere
factoren, zoals de samenstelling van het bloed, de weefselvloeistof, de lymfe en het cytoplasma: het
inwendige milieu van het lichaam. Elke regelkring heeft een eigen norm voor een bepaalde waarde
van het inwendige milieu. Bij transpireren verlies je water met erin opgeloste zouten. Als gevolg
daarvan is er minder uitscheiding van water door de nieren naar het uitwendige milieu, wat nog
meer waterverlies voorkomt. De verandering van het inwendige milieu blijft beperkt. De
, urineproductie gaat pas weer omhoog als je gedronken hebt. Tijdens sporten gebruiken de spieren
zuurstof en glucose en geven ze koolstofdioxide af aan het bloed. Ook deze verandering in
samenstelling van het inwendige milieu vraagt om maatregelen. Het voorkomt dat de
bloedsuikerspiegel, de pH en het O2-gehalte van het inwendige milieu tot gevaarlijke waarden dalen.
Regelcentra in de hypothalamus houden via het hormoon- en zenuwstelsel het interne milieu zo
constant mogelijk: homeostase. De alvleesklier maakt het hormoon glucagon. De lever zet onder
invloed van dit hormoon glycogeen om in glucose. Door de fysieke inspanning gaan de bijnieren meer
van het hormoon adrenaline afgeven aan het bloed. Door adrenaline gaat het hart sneller kloppen en
gaat de ademfrequentie omhoog. Dat geeft extra zuurstof aanvoer en koolstofdioxide afvoer. Spieren
hebben Ca2+ nodig om goed te kunnen werken. Bij een tekort regelt het parathormoon (PTH) uit de
bijschildklier de afgifte van Ca2+ uit het skelet naar het bloed toe en vermindert de calciumopslag in
de botten. De darmen nemen extra calcium op uit je voedsel en de uitscheiding van calcium door de
nieren daalt. Als de normwaarde weer is bereikt, dan treedt door negatieve terugkoppeling afname
van de getroffen maatregelen op: je inwendige milieu is weer in evenwicht.
Regelkringen
Gedurende de dag schommelt de lichaamstemperatuur rond de 37 graden. Het lichaam probeert die
(fysiologische) waarde, de norm, te handhaven. Een regelkring voorkomt grote afwijkingen, de
waarde blijft tussen een boven- en een ondergrens. Homeostase is het in stand houden van een
dynamisch evenwicht. Regelkringen bestaan uit receptoren, een regelcentrum en effectoren die
samen een waarde rond een ingestelde norm houden. Bij de temperatuurregulatie bijvoorbeeld,
meten temperatuurreceptoren de lichaamstemperatuur en geven die door aan het regelcentrum in
de hersenen (hypothalamus), de spil van de regelkring. Het temperatuurcentrum bewaakt de norm
van 37 graden. Als er een afwijking komt, dan stuurt het regelcentrum informatie naar de effectoren
die de afwijking kunnen corrigeren. Tijdens sporten zijn dat onder andere de zweetklieren die meer
zweet afgeven en de haarvaten in de huid die verwijden. Door deze negatieve terugkoppeling koel je
af. Terugkoppeling betekent dat een afwijking van de norm een proces in gang zet dat invloed heeft
op die afwijking. Bij een negatieve terugkoppeling gaat het proces de afwijking tegen.
Temperatuurregulatie
Het lichaam heeft verschillende regelkringen die onder andere de hoeveelheid hormonen en glucose
in het bloed en de lichaamstemperatuur constant houden. Voor het constant houden van de
lichaamstemperatuur bijvoorbeeld meten receptoren uit de hypothalamus (in de hersenen) via de
bloedtemperatuur de kerntemperatuur. De schiltemperatuur (temperatuur in buitenste lagen van
het lichaam) wordt gemeten door receptoren in de huid en in de skeletspieren. De schildtemperatuur
is meestal lager dan de kerntemperatuur en is afhankelijk van de kerntemperatuur, de
omgevingstemperatuur en je kleding. Bij direct contact met koud water, koelt de schildtemperatuur
af en dit registreren de koudereceptoren in de huid. Zij sturen een seintje naar het regelcentrum (in
de hersenen). Zonder tegenmaatregelen daalt de kerntemperatuur ook en werken de vitale organen
niet meer goed. Als het regelcentrum een dalende kerntemperatuur registreert, gaan er signalen
naar de effectoren van kern en schil om de warmteproductie op te voeren. Je gaat rillen en
klappertanden. Kringspieren in slagadertjes naar de huid en de spieren vernauwen zodat er minder
bloed naar de schild gaat. Deze herverdeling van het bloed zorgt dat er veel warmte in de kern wordt
vastgehouden. Bewust gekozen extra spieractiviteit, zoals rennen of het aantrekken van extra
kleding, helpt mee om het weer warmer te krijgen.
Koorts
Koorts is meestal een reactie van je lichaam op een infectie, hierbij ga je rillen van de kou en zie je
bleek. Bij koorts heeft de hypothalamus de norm voor de temperatuur verhoogd. Hierdoor gaan de
effectoren aan de slag alsof er onderkoeling dreigt. De kerntemperatuur loopt dan hoog op. Een
hogere lichaamstemperatuur stimuleert de productie en de afgifte van afweerstoffen. Het lichaam
kan de infectie sneller en beter bestrijden. Een verhoging van de norm voor de kerntemperatuur
vindt plaats onder invloed van cytokinen, geproduceerd door witte bloedcellen bij ontstekingen.
Zodra de infectie afdoende is bestreden, gaat de norm weer omlaag, maar de kerntemperatuur blijft
nog een tijdje te hoog. Het temperatuurcentrum regelt de afkoeling. De slagadertjes naar de huid
verwijden (dat geeft de rode kleur aan de huid).
Inwendig milieu
Door een regelkring is de lichaamstemperatuur nagenoeg constant. Dat geldt ook voor andere
factoren, zoals de samenstelling van het bloed, de weefselvloeistof, de lymfe en het cytoplasma: het
inwendige milieu van het lichaam. Elke regelkring heeft een eigen norm voor een bepaalde waarde
van het inwendige milieu. Bij transpireren verlies je water met erin opgeloste zouten. Als gevolg
daarvan is er minder uitscheiding van water door de nieren naar het uitwendige milieu, wat nog
meer waterverlies voorkomt. De verandering van het inwendige milieu blijft beperkt. De
, urineproductie gaat pas weer omhoog als je gedronken hebt. Tijdens sporten gebruiken de spieren
zuurstof en glucose en geven ze koolstofdioxide af aan het bloed. Ook deze verandering in
samenstelling van het inwendige milieu vraagt om maatregelen. Het voorkomt dat de
bloedsuikerspiegel, de pH en het O2-gehalte van het inwendige milieu tot gevaarlijke waarden dalen.
Regelcentra in de hypothalamus houden via het hormoon- en zenuwstelsel het interne milieu zo
constant mogelijk: homeostase. De alvleesklier maakt het hormoon glucagon. De lever zet onder
invloed van dit hormoon glycogeen om in glucose. Door de fysieke inspanning gaan de bijnieren meer
van het hormoon adrenaline afgeven aan het bloed. Door adrenaline gaat het hart sneller kloppen en
gaat de ademfrequentie omhoog. Dat geeft extra zuurstof aanvoer en koolstofdioxide afvoer. Spieren
hebben Ca2+ nodig om goed te kunnen werken. Bij een tekort regelt het parathormoon (PTH) uit de
bijschildklier de afgifte van Ca2+ uit het skelet naar het bloed toe en vermindert de calciumopslag in
de botten. De darmen nemen extra calcium op uit je voedsel en de uitscheiding van calcium door de
nieren daalt. Als de normwaarde weer is bereikt, dan treedt door negatieve terugkoppeling afname
van de getroffen maatregelen op: je inwendige milieu is weer in evenwicht.
