Hoorcollege en werkcollege personen- en familierecht week 1.1
Hoorcollege 1.1
Belangrijke 3- deling:
- personenrecht
- familierecht
- mensenrecht
Mensen- en kinderrechten:
- EVRM (rechtstreekse werking) & IVRK (geen rechtstreekse werking als geheel; wel steeds
meer gebruikt in NL recht+ artikel 3; belang van het kind als eerste overweging= WEL
rechtstreekse werking)
- VN Vrouwenverdrag, gehandicaptenverdrag, IVESCR, UVRM, GW, etc.
! Artikel 8 EVRM (directe werking) + 14 EVRM van grote invloed op familierecht
Artikel 1:2 BW ongeboren kind:
1. Erkenning: mogelijk om voor dat het kind geboren is te erkennen
2. Erfrecht: ongeboren kind heeft recht om te erven
3. Jeugdbescherming: ongeboren kind kan uit huis worden geplaatst / onder toezicht (wel
bepaalde termijn aan gebonden)
4. Schadevergoeding: ongeboren kind kan recht hebben op schadevergoeding
Geslachtsnamen (1:5, 1:7 BW)
- hoofdregel 1:5 lid 4 BW: ouders tot wie het kind door geboorte in familierechtelijke
betrekking staat maakt bij aangifte een keuze voor geslachtsnaam kind
- 1:5 lid 1 BW: kind alleen in familierechtelijke betrekking tot moeder? = geslachtsnaam
moeder
- 1:5 lid 2 BW: kind in familierechtelijke betrekking tot vader door erkenning/gerechtelijke
vaststelling?= behouden geslachtsnaam moeder, tenzij ouders gezamenlijk beslissen om
geslachtsnaam van vader te dragen
- 1:5 lid 8 BW: verklaring van ouders kan alleen worden afgelegd tav geslachtsnaam van het
1e kind volgende kinderen hebben zelfde geslachtsnaam als 1e kind (eenheid gezin!)
- recht op naam van belang bij artikel 7+8 IVRK
maar in jurisprudentie is bij ontkenning van vaderschap plaats voor belangenafweging;
NIET bij erkenning of juridische vaststelling van vaderschap
! Voornaam wijzigen=> verzoek indienen bij rechtbank (1:4 lid 4 BW)
! Geslachtsnaam wijzigen=> verzoek indienen bij koning (1:7 lid 1 BW)
! 1:9 BW= geeft aan echtgenoten/geregistreerde partners het recht de naam van de ander te
voeren i.p.v. eigen geslachtsnaam of voor/na eigen geslachtsnaam
Woonplaats (titel 3):
- Natuurlijk persoon = woonstede (woning waar iemand bestendig verblijft; ingeschreven in
basisadministratie + slaapt daar ’s nachts?) geen woonstede? Dan werkelijk verblijf (1:10
BW)
,- Afgeleide woonplaats= woonplaats handelingsonbekwamen; voor minderjarige/onder
curatele geldt woonplaats van degene die gezag over hem uitoefent (1:12 BW)
- Ten kantore (1:14 BW)
Beschermingsmaatregelen:
- Mentorschap= niet-vermogensrechtelijke belangen
- Bewind= enkel het vermogen van een persoon; zorg en financiën verbonden ziet op
goederen
- Curatele= vermogensrechtelijke en niet-vermogensrechtelijke belangen (ook fysieke en
mentale welzijn) ziet op persoon
Curatele:
- rechtsgrond= lichamelijk, geestelijk
- Curandus is handelingsonbekwaam (1:381 BW); alleen met toestemming van curator
rechtshandelingen verrichten
- Rechtshandeling door iemand onder curatele rechtshandeling is vernietigbaar (3:32,
3:33 BW)
- Curator heeft bewind over vermogen + zorg
- Grond= belangen niet behoorlijk waarneemt of veiligheid van zichzelf/anderen in gevaar
brengt als gevolg van lichamelijke/geestelijke toestand (1:378 lid 1 BW)
Beschermingsmaatregelen en familierechtelijke handelingen:
= zie artikel 1:37, 38, 118, 382, 204 lid 5, 246 4:55 BW voor gevolgen curatele bij erkennen,
gezag, trouwen, huwelijkse voorwaarden, testament
Onder bewind: 1:431 en verder
=Als je onder bewind staat ben je nog steeds handelingsbekwaam, maar wel
handelingsonbevoegd met betrekking tot beheer & beschikkingsonbevoegd
1:438 BW lid 1= beheer: behoud, normale exploitatie + gebruik goed (3:170 BW) => daar
zorgt bewindvoerder voor
1:438 BW lid 2= beschikken: vervreemden en bezwaren => eisen beschikking:
- geldige titel, levering en beschikkingsbevoegdheid artikel 3:84, 86 BW
Grond= tijdelijk/duurzaam niet in staat is ten volle zijn vermogensrechtelijke belangen
behoorlijk waar te nemen, als gevolg van lichamelijke/geestelijke toestand of problematische
schulden (1:431 BW)
!Derden bescherming (voor onder bewind gestelde) 1:439 BW is aanvulling op 3:86 (derden
bescherming roerende zaken) en 3:88 BW (derden bescherming onroerende zaken)
1:439 lid 1 BW= beheer; bewind kende of BEHOORDE te kennen (zie publicatie?)
1:439 lid 2 BW= beschikken; bewind kende of BEHOORDE te kennen
, Mentorschap
- Men verliest bevoegdheid rechtshandelingen te verrichten m.b.t. niet-
vermogensrechtelijke belangen
- Grond= als gevolg van geestelijke of lichamelijke toestand kan meerderjarige
tijdelijk/duurzaam niet in staat zijn of bemoeilijkt wordt zijn belangen van niet-
vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen (1:450 BW)
- Mentorschap kan samen met bewind
Publicatie in register CCBM:
- Curatele WEL
- Bewind alleen bij schulden
- Mentorschap NIET
Huwelijk= artikel 1:67 jo 63 familierechtelijke overeenkomst
! Kerkelijk huwelijk is GEEN rechtsgeldig huwelijk; godsdienstige plechtigheden pas na
voltrekken burgerlijk huwelijk
materiële vereisten:
*leeftijd van 18 jaar (1:31 lid 1 BW)
*niet aan vereisten voldaan= huwelijksbeletsel bv; gestoorde geestvermogens,
polygamie, curatele zonder toestemming van curator/kantonrechter, te nauwe
verwantschap
*ambtenaar burgerlijke stand op hoogte van huwelijksbeletsel => huwelijk stuiten (1:57 BW)
*1 vd echtgenoten louter gericht op verkrijgen toegang tot NL (schijnhuwelijk) => huwelijk
stuiten (1:50 BW)
formele vereisten:
*voornemen om huwen kenbaar maken door ambtenaar burgerlijke stand (1:44 BW)
*huwelijk voltrekken vanaf 14e dag na bekendmaking aan ambtenaar (1:62 BW)
*binnen een jaar van kenbaar maken ook echt trouwen (1:46 BW)
*voltrekken huwelijk bij ambtenaar burgerlijke stand en min 2 en max 4 getuigen (1:63 BW)
*ja-woord doet huwelijk tot stand komen, niet de akte (1:67 BW)
*huwelijk nietig verklaren door rechter (1:69 BW))
+ niet met broers, vader, nicht, etc. trouwen (1:41, 41a BW)
Geregistreerd partnerschap= ingevoerd in periode waarin tijd nog niet rijp was voor
homohuwelijk, maar men wel juridisch gelijkwaardige samenlevingsvorm wilde
op alle punten gelijk aan huwelijk; totstandkoming, vermogensrecht, echtscheiding (1:80
BW)
aantal verschillen:
*komt tot stand zonder formele verklaring uit 1:67 ambtenaar maakt akte van registratie
op + met handtekeningen beide partners
*1:68 ziet niet op geregistreerd partnerschap
*kent vorm van beëindiging zonder tussenkomst rechter
*geen scheiding van tafel en bed mogelijk
Hoorcollege 1.1
Belangrijke 3- deling:
- personenrecht
- familierecht
- mensenrecht
Mensen- en kinderrechten:
- EVRM (rechtstreekse werking) & IVRK (geen rechtstreekse werking als geheel; wel steeds
meer gebruikt in NL recht+ artikel 3; belang van het kind als eerste overweging= WEL
rechtstreekse werking)
- VN Vrouwenverdrag, gehandicaptenverdrag, IVESCR, UVRM, GW, etc.
! Artikel 8 EVRM (directe werking) + 14 EVRM van grote invloed op familierecht
Artikel 1:2 BW ongeboren kind:
1. Erkenning: mogelijk om voor dat het kind geboren is te erkennen
2. Erfrecht: ongeboren kind heeft recht om te erven
3. Jeugdbescherming: ongeboren kind kan uit huis worden geplaatst / onder toezicht (wel
bepaalde termijn aan gebonden)
4. Schadevergoeding: ongeboren kind kan recht hebben op schadevergoeding
Geslachtsnamen (1:5, 1:7 BW)
- hoofdregel 1:5 lid 4 BW: ouders tot wie het kind door geboorte in familierechtelijke
betrekking staat maakt bij aangifte een keuze voor geslachtsnaam kind
- 1:5 lid 1 BW: kind alleen in familierechtelijke betrekking tot moeder? = geslachtsnaam
moeder
- 1:5 lid 2 BW: kind in familierechtelijke betrekking tot vader door erkenning/gerechtelijke
vaststelling?= behouden geslachtsnaam moeder, tenzij ouders gezamenlijk beslissen om
geslachtsnaam van vader te dragen
- 1:5 lid 8 BW: verklaring van ouders kan alleen worden afgelegd tav geslachtsnaam van het
1e kind volgende kinderen hebben zelfde geslachtsnaam als 1e kind (eenheid gezin!)
- recht op naam van belang bij artikel 7+8 IVRK
maar in jurisprudentie is bij ontkenning van vaderschap plaats voor belangenafweging;
NIET bij erkenning of juridische vaststelling van vaderschap
! Voornaam wijzigen=> verzoek indienen bij rechtbank (1:4 lid 4 BW)
! Geslachtsnaam wijzigen=> verzoek indienen bij koning (1:7 lid 1 BW)
! 1:9 BW= geeft aan echtgenoten/geregistreerde partners het recht de naam van de ander te
voeren i.p.v. eigen geslachtsnaam of voor/na eigen geslachtsnaam
Woonplaats (titel 3):
- Natuurlijk persoon = woonstede (woning waar iemand bestendig verblijft; ingeschreven in
basisadministratie + slaapt daar ’s nachts?) geen woonstede? Dan werkelijk verblijf (1:10
BW)
,- Afgeleide woonplaats= woonplaats handelingsonbekwamen; voor minderjarige/onder
curatele geldt woonplaats van degene die gezag over hem uitoefent (1:12 BW)
- Ten kantore (1:14 BW)
Beschermingsmaatregelen:
- Mentorschap= niet-vermogensrechtelijke belangen
- Bewind= enkel het vermogen van een persoon; zorg en financiën verbonden ziet op
goederen
- Curatele= vermogensrechtelijke en niet-vermogensrechtelijke belangen (ook fysieke en
mentale welzijn) ziet op persoon
Curatele:
- rechtsgrond= lichamelijk, geestelijk
- Curandus is handelingsonbekwaam (1:381 BW); alleen met toestemming van curator
rechtshandelingen verrichten
- Rechtshandeling door iemand onder curatele rechtshandeling is vernietigbaar (3:32,
3:33 BW)
- Curator heeft bewind over vermogen + zorg
- Grond= belangen niet behoorlijk waarneemt of veiligheid van zichzelf/anderen in gevaar
brengt als gevolg van lichamelijke/geestelijke toestand (1:378 lid 1 BW)
Beschermingsmaatregelen en familierechtelijke handelingen:
= zie artikel 1:37, 38, 118, 382, 204 lid 5, 246 4:55 BW voor gevolgen curatele bij erkennen,
gezag, trouwen, huwelijkse voorwaarden, testament
Onder bewind: 1:431 en verder
=Als je onder bewind staat ben je nog steeds handelingsbekwaam, maar wel
handelingsonbevoegd met betrekking tot beheer & beschikkingsonbevoegd
1:438 BW lid 1= beheer: behoud, normale exploitatie + gebruik goed (3:170 BW) => daar
zorgt bewindvoerder voor
1:438 BW lid 2= beschikken: vervreemden en bezwaren => eisen beschikking:
- geldige titel, levering en beschikkingsbevoegdheid artikel 3:84, 86 BW
Grond= tijdelijk/duurzaam niet in staat is ten volle zijn vermogensrechtelijke belangen
behoorlijk waar te nemen, als gevolg van lichamelijke/geestelijke toestand of problematische
schulden (1:431 BW)
!Derden bescherming (voor onder bewind gestelde) 1:439 BW is aanvulling op 3:86 (derden
bescherming roerende zaken) en 3:88 BW (derden bescherming onroerende zaken)
1:439 lid 1 BW= beheer; bewind kende of BEHOORDE te kennen (zie publicatie?)
1:439 lid 2 BW= beschikken; bewind kende of BEHOORDE te kennen
, Mentorschap
- Men verliest bevoegdheid rechtshandelingen te verrichten m.b.t. niet-
vermogensrechtelijke belangen
- Grond= als gevolg van geestelijke of lichamelijke toestand kan meerderjarige
tijdelijk/duurzaam niet in staat zijn of bemoeilijkt wordt zijn belangen van niet-
vermogensrechtelijke aard zelf behoorlijk waar te nemen (1:450 BW)
- Mentorschap kan samen met bewind
Publicatie in register CCBM:
- Curatele WEL
- Bewind alleen bij schulden
- Mentorschap NIET
Huwelijk= artikel 1:67 jo 63 familierechtelijke overeenkomst
! Kerkelijk huwelijk is GEEN rechtsgeldig huwelijk; godsdienstige plechtigheden pas na
voltrekken burgerlijk huwelijk
materiële vereisten:
*leeftijd van 18 jaar (1:31 lid 1 BW)
*niet aan vereisten voldaan= huwelijksbeletsel bv; gestoorde geestvermogens,
polygamie, curatele zonder toestemming van curator/kantonrechter, te nauwe
verwantschap
*ambtenaar burgerlijke stand op hoogte van huwelijksbeletsel => huwelijk stuiten (1:57 BW)
*1 vd echtgenoten louter gericht op verkrijgen toegang tot NL (schijnhuwelijk) => huwelijk
stuiten (1:50 BW)
formele vereisten:
*voornemen om huwen kenbaar maken door ambtenaar burgerlijke stand (1:44 BW)
*huwelijk voltrekken vanaf 14e dag na bekendmaking aan ambtenaar (1:62 BW)
*binnen een jaar van kenbaar maken ook echt trouwen (1:46 BW)
*voltrekken huwelijk bij ambtenaar burgerlijke stand en min 2 en max 4 getuigen (1:63 BW)
*ja-woord doet huwelijk tot stand komen, niet de akte (1:67 BW)
*huwelijk nietig verklaren door rechter (1:69 BW))
+ niet met broers, vader, nicht, etc. trouwen (1:41, 41a BW)
Geregistreerd partnerschap= ingevoerd in periode waarin tijd nog niet rijp was voor
homohuwelijk, maar men wel juridisch gelijkwaardige samenlevingsvorm wilde
op alle punten gelijk aan huwelijk; totstandkoming, vermogensrecht, echtscheiding (1:80
BW)
aantal verschillen:
*komt tot stand zonder formele verklaring uit 1:67 ambtenaar maakt akte van registratie
op + met handtekeningen beide partners
*1:68 ziet niet op geregistreerd partnerschap
*kent vorm van beëindiging zonder tussenkomst rechter
*geen scheiding van tafel en bed mogelijk
