Examen VMBO-GL en TL
2023
tijdvak 1
woensdag 24 mei
13.30 - 15.30 uur
biologie CSE GL en TL
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Dit examen bestaat uit 52 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 60 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald
kunnen worden.
GT-0191-a-23-1-o
, Meerkeuzevragen
Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op.
Er is sprake van normale situaties en gezonde organismen, tenzij anders
vermeld.
Een bloementaart
Karel leest in een kookboek dat je sommige bloemen kunt eten. Hij kiest
een recept voor een bloementaart uit. Enkele van de benodigde
ingrediënten staan hieronder.
100 g roomboter
150 mL melk
300 g tarwemeel
400 g bloemkool
150 g pompoenpitten
gele kroonbladeren van zonnebloemen
paarse kroonbladeren van viooltjes
1 citroen
1p 1 De meeste ingrediënten bevatten vezels.
Noteer een ingrediënt uit dit recept dat geen vezels bevat.
1p 2 Zitten in dit recept de kroonbladeren van insectenbloemen of van
windbloemen? Leg je antwoord uit.
2p 3 Drie plantaardige ingrediënten van deze bloementaart zijn ontstaan na
bevruchting van de plant.
Noteer de drie ingrediënten uit dit recept die na bevruchting ontstaan
zijn.
GT-0191-a-23-1-o lees verder ►►►
, Dwerggroei bij katten
Als een kat zich niet goed ontwikkelt en delen
van het lichaam te klein blijven, wordt dat
dwerggroei genoemd. Een voorbeeld hiervan is
het kattenras Munchkin, waarbij de katten zeer
korte poten hebben in verhouding tot hun
lichaam (zie de afbeelding).
Dwerggroei kan verschillende oorzaken
hebben.
1p 4 Dwerggroei kan ontstaan doordat de hypofyse en de schildklier minder
goed werken.
Geef de naam van het orgaanstelsel waar de hypofyse en de
schildklier bij horen.
1p 5 Als het voedsel van een jonge kat te weinig kalkzouten bevat, kan dit ook
tot dwerggroei leiden.
Leg uit hoe een tekort aan kalkzouten dwerggroei kan veroorzaken.
2p 6 Soms is dwerggroei erfelijk bepaald. Dwerggroei wordt dan bepaald door
een dominant gen (A). Kattenembryo’s die homozygoot dominant zijn voor
dit gen, sterven voordat ze geboren worden.
Twee katten met erfelijk bepaalde dwerggroei krijgen samen
nakomelingen.
De katten krijgen veel jongen:
doodgeboren jongen;
jongen met dwerggroei;
jongen met een normale groei.
Op de uitwerkbijlage staat een kruisingsschema.
Vul het kruisingsschema in.
Bepaal de kans op vroegtijdige sterfte van de kattenembryo’s.
GT-0191-a-23-1-o lees verder ►►►
, Te vroeg geboren
Een zwangerschap duurt gemiddeld 39 weken. Soms worden baby’s te
vroeg of extreem vroeg geboren. Deze baby’s kunnen verschillende
gezondheidsproblemen krijgen.
1p 7 In deze tabel zie je hoeveel baby’s er in 2016 in Nederland werden
geboren en hoelang de zwangerschap duurde.
duur van de aantal geboren
2016
zwangerschap baby’s
over tijd geboren langer dan 42 weken 3.155
op tijd geboren van 37 t/m 42 weken 154.358
te vroeg geboren van 33 t/m 36 weken 8.754
extreem vroeg geboren van 23 t/m 32 weken 2.828
totaal aantal geboren baby’s 169.095
Hoeveel procent van deze baby’s is extreem vroeg geboren?
1p 8 Een extreem vroege geboorte kan gebeuren als een foetus niet goed
groeit.
In de afbeelding zie je een foetus in de buik van de moeder.
Leg uit welke rol deel P heeft bij de groei van de foetus.
GT-0191-a-23-1-o lees verder ►►►
2023
tijdvak 1
woensdag 24 mei
13.30 - 15.30 uur
biologie CSE GL en TL
Bij dit examen hoort een uitwerkbijlage.
Dit examen bestaat uit 52 vragen.
Voor dit examen zijn maximaal 60 punten te behalen.
Voor elk vraagnummer staat hoeveel punten met een goed antwoord behaald
kunnen worden.
GT-0191-a-23-1-o
, Meerkeuzevragen
Schrijf alleen de hoofdletter van het goede antwoord op.
Er is sprake van normale situaties en gezonde organismen, tenzij anders
vermeld.
Een bloementaart
Karel leest in een kookboek dat je sommige bloemen kunt eten. Hij kiest
een recept voor een bloementaart uit. Enkele van de benodigde
ingrediënten staan hieronder.
100 g roomboter
150 mL melk
300 g tarwemeel
400 g bloemkool
150 g pompoenpitten
gele kroonbladeren van zonnebloemen
paarse kroonbladeren van viooltjes
1 citroen
1p 1 De meeste ingrediënten bevatten vezels.
Noteer een ingrediënt uit dit recept dat geen vezels bevat.
1p 2 Zitten in dit recept de kroonbladeren van insectenbloemen of van
windbloemen? Leg je antwoord uit.
2p 3 Drie plantaardige ingrediënten van deze bloementaart zijn ontstaan na
bevruchting van de plant.
Noteer de drie ingrediënten uit dit recept die na bevruchting ontstaan
zijn.
GT-0191-a-23-1-o lees verder ►►►
, Dwerggroei bij katten
Als een kat zich niet goed ontwikkelt en delen
van het lichaam te klein blijven, wordt dat
dwerggroei genoemd. Een voorbeeld hiervan is
het kattenras Munchkin, waarbij de katten zeer
korte poten hebben in verhouding tot hun
lichaam (zie de afbeelding).
Dwerggroei kan verschillende oorzaken
hebben.
1p 4 Dwerggroei kan ontstaan doordat de hypofyse en de schildklier minder
goed werken.
Geef de naam van het orgaanstelsel waar de hypofyse en de
schildklier bij horen.
1p 5 Als het voedsel van een jonge kat te weinig kalkzouten bevat, kan dit ook
tot dwerggroei leiden.
Leg uit hoe een tekort aan kalkzouten dwerggroei kan veroorzaken.
2p 6 Soms is dwerggroei erfelijk bepaald. Dwerggroei wordt dan bepaald door
een dominant gen (A). Kattenembryo’s die homozygoot dominant zijn voor
dit gen, sterven voordat ze geboren worden.
Twee katten met erfelijk bepaalde dwerggroei krijgen samen
nakomelingen.
De katten krijgen veel jongen:
doodgeboren jongen;
jongen met dwerggroei;
jongen met een normale groei.
Op de uitwerkbijlage staat een kruisingsschema.
Vul het kruisingsschema in.
Bepaal de kans op vroegtijdige sterfte van de kattenembryo’s.
GT-0191-a-23-1-o lees verder ►►►
, Te vroeg geboren
Een zwangerschap duurt gemiddeld 39 weken. Soms worden baby’s te
vroeg of extreem vroeg geboren. Deze baby’s kunnen verschillende
gezondheidsproblemen krijgen.
1p 7 In deze tabel zie je hoeveel baby’s er in 2016 in Nederland werden
geboren en hoelang de zwangerschap duurde.
duur van de aantal geboren
2016
zwangerschap baby’s
over tijd geboren langer dan 42 weken 3.155
op tijd geboren van 37 t/m 42 weken 154.358
te vroeg geboren van 33 t/m 36 weken 8.754
extreem vroeg geboren van 23 t/m 32 weken 2.828
totaal aantal geboren baby’s 169.095
Hoeveel procent van deze baby’s is extreem vroeg geboren?
1p 8 Een extreem vroege geboorte kan gebeuren als een foetus niet goed
groeit.
In de afbeelding zie je een foetus in de buik van de moeder.
Leg uit welke rol deel P heeft bij de groei van de foetus.
GT-0191-a-23-1-o lees verder ►►►
