Oude Geschiedenis
Hoorcollege 1: Van prehistorie naar historie
11 september 2023
➡️ uitvinding van het schrift. Ongeveer in 3400 v. Chr.
➡️ rond 500 na Chr.
Beginpunt
Eindpunt
500 - 1500 ➡️ Middeleeuwen
1500 - nu ➡️ nieuwe tijd
Soms begint een jaartelling vanaf de stichting van een stad/dynastie.
Geen universele datering. Ieder volk eigen datering van data
Oudheid vooral omgeving Middellandse Zee ➡️ Noord-Afrika, Midden-Oosten en delen van
Zuid-Europa
Romeinse Rijk tegelijk met het Oude China (tijd van dynastieën).
Men wist wel van elkaar af, maar heel weinig.
Klassieke oudheid
Klassiek = voorbeeldig
➔ Hebben we het specifiek over de Grieken en de Romeinen
Ca. 8e eeuw voor Chr.≈5e eeuw na Chr.
Homerus ontstaan westerse literatuur
Eurocentrisch perspectief
De Griekse en Romeinse cultuur heeft nog steeds invloed op nu. Rond oudheid werd het
steeds meer een Westers cultuur.
Vanaf latere tijd grepen mensen steeds meer terug op de Grieks-Romeinse cultuur.
Wat doen oudhistorici?
Maken van constructie van het verleden
Proberen het verleden te duiden
➔ Dit doen zij op basis van bronnen!
◆ Deze bronnen brengen vaak problemen met zich mee.
Wat zijn bronnen?
➡️
➔ primaire bronnen
◆ Zijn heel vaak teksten (literatuur) kan kopieën van kopieën zijn en kan
fouten bevatten, rechtstreeks gevonden, fresco’s
◆ papyrusteksten, vaak alleen te vinden in Egypte.
➡️
◆ Via voorwerpen, munten
◆ Verbeeldingen (plaatjes) mozaïek, standbeelden
➔ Zijn altijd voorstellingen, NOOIT echt. Vaak vertoond hoe ze vertoond wilden worden,
niet hoe het echt was.
,Oude Geschiedenis
DNA- en isotopenonderzoek
→ DNA kan van alles over een persoon zeggen: geslacht, vatbaarheid voor ziektes
etc.
→ Isotopenverhouding kan via botten/tanden iets zeggen over de omgeving waar
een persoon in heeft geleefd.
Moderne mens bestaat 200.000 jaar.
De prehistorie
Letterlijk “voorgeschiedenis”
Mensen leefden in deze periode in kleine groepen als jager-verzamelaars → Gebruikte
stenen werktuigen.
➔ Ze waren geen grote nederzettingen, hadden geen schriftelijke cultuur en dus geen
geschiedenis!
Was wel een cultuur. Concept kunst gaat diep de geschiedenis in.
De neolithische revolutie
➔ Ookwel de agrarische revolutie
Is de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw en veeteelt → Grootschalige, relatief
stabiele voedselproductie
Gevolgen:
- Grotere nederzettingen
- Opkomst specialisten: ambachtslieden, kooplui, priesters, enz.
- Complexere samenleving, vergt meer organisatie
- Uitvinding van het schrift!
➡️
Vruchtbare halve maan → ontstaat voor het eerst voor, zover we weten, landbouw.
➔ domesticeerbare dieren, de “grote vijf” schaap, geit, koe, varken en paard.
Het eerste schrift
- kleitablet met protoschrift
- sumerisch spijkerschrift
- Egyptische hiërogliefen
➡️
Van steen naar brons
➡️
Steentijd tot ca. 3000 v. Chr.
➡️
Bronstijd ca. 3000 - 1200 v. Chr.
IJzertijd na 1200 v. Chr.
Ethisch monotheïsme: het idee dat je steun van God kan krijgen door je gedrag, niet alleen
door geschenken zoals offers.
, Oude Geschiedenis
Hoorcollege 2: Het oude Nabije Oosten
14 september 2023
Mesopotamië en Egypte
Het tweestromenland → mesopotamië
➔ betekent tussen
Hier maken ze gebruik van irrigatielandbouw.
De nabijgelegen rivieren overstroomden onregelmatig dus was niet altijd handig.
De Sumeriërs
→ De eerste beschaving - spijkerschrift.
- Bloeitijd was in het derde millennium v. Chr.
- Leefden in steden
- Er was geen verschil tussen burger en boer, want de meeste stedelingen waren boer.
- Begin van de wetenschap
- Sumerisch blijft de taal van priesters en geleerden.
Einde van derde millennium (24e/23e eeuw v. Chr.) → het Akkadische rijk (hoofdstad Akkad)
➔ Sargon was koning van dit rijk → opvolger was zijn kleinzoon Naram-Sin
Egypte
- Beschaving langs de oevers van de Nijl
- Boven- en beneden-Egypte
➔ Deze zijn verenigd in vroeg dynastieke periode (ca. 3000 - 2600 v.Chr.)
◆ Vanaf dat moment 1 verenigd koninkrijk
- Ook hier irrigatielandbouw, overstroming van de Nijl
- Kent een hele grote continuïteit door de eeuwen/millennia heen
2600 - 2150 v. Chr. = Oude rijk
2150 - 2000 v. Chr. = Eerste tussenperiode
2000 - 1800 v. Chr. = Middenrijk
1800 - 1550 v. Chr = Tweede Tussenperiode
1550 - 1100 v. Chr = Nieuwe Rijk
De 4e dynastie is met de piramides.
Farao Hatseput was een vrouwelijk Farao. Nadat zij dood gaat, laat haar neefje alle beelden
van haar verwijderen.
→ Wordt gedacht dat dat is gedaan omdat een vrouwelijke farao niet acceptabel
was.
Egyptenaren gebruikten hiërogliefen en later ook demotische schrift.
- op steen van Rosetta (3 keer zelfde tekst) staan Hiërogliefen, Demotisch en Grieks.
Hoorcollege 1: Van prehistorie naar historie
11 september 2023
➡️ uitvinding van het schrift. Ongeveer in 3400 v. Chr.
➡️ rond 500 na Chr.
Beginpunt
Eindpunt
500 - 1500 ➡️ Middeleeuwen
1500 - nu ➡️ nieuwe tijd
Soms begint een jaartelling vanaf de stichting van een stad/dynastie.
Geen universele datering. Ieder volk eigen datering van data
Oudheid vooral omgeving Middellandse Zee ➡️ Noord-Afrika, Midden-Oosten en delen van
Zuid-Europa
Romeinse Rijk tegelijk met het Oude China (tijd van dynastieën).
Men wist wel van elkaar af, maar heel weinig.
Klassieke oudheid
Klassiek = voorbeeldig
➔ Hebben we het specifiek over de Grieken en de Romeinen
Ca. 8e eeuw voor Chr.≈5e eeuw na Chr.
Homerus ontstaan westerse literatuur
Eurocentrisch perspectief
De Griekse en Romeinse cultuur heeft nog steeds invloed op nu. Rond oudheid werd het
steeds meer een Westers cultuur.
Vanaf latere tijd grepen mensen steeds meer terug op de Grieks-Romeinse cultuur.
Wat doen oudhistorici?
Maken van constructie van het verleden
Proberen het verleden te duiden
➔ Dit doen zij op basis van bronnen!
◆ Deze bronnen brengen vaak problemen met zich mee.
Wat zijn bronnen?
➡️
➔ primaire bronnen
◆ Zijn heel vaak teksten (literatuur) kan kopieën van kopieën zijn en kan
fouten bevatten, rechtstreeks gevonden, fresco’s
◆ papyrusteksten, vaak alleen te vinden in Egypte.
➡️
◆ Via voorwerpen, munten
◆ Verbeeldingen (plaatjes) mozaïek, standbeelden
➔ Zijn altijd voorstellingen, NOOIT echt. Vaak vertoond hoe ze vertoond wilden worden,
niet hoe het echt was.
,Oude Geschiedenis
DNA- en isotopenonderzoek
→ DNA kan van alles over een persoon zeggen: geslacht, vatbaarheid voor ziektes
etc.
→ Isotopenverhouding kan via botten/tanden iets zeggen over de omgeving waar
een persoon in heeft geleefd.
Moderne mens bestaat 200.000 jaar.
De prehistorie
Letterlijk “voorgeschiedenis”
Mensen leefden in deze periode in kleine groepen als jager-verzamelaars → Gebruikte
stenen werktuigen.
➔ Ze waren geen grote nederzettingen, hadden geen schriftelijke cultuur en dus geen
geschiedenis!
Was wel een cultuur. Concept kunst gaat diep de geschiedenis in.
De neolithische revolutie
➔ Ookwel de agrarische revolutie
Is de overgang van jagen-verzamelen naar landbouw en veeteelt → Grootschalige, relatief
stabiele voedselproductie
Gevolgen:
- Grotere nederzettingen
- Opkomst specialisten: ambachtslieden, kooplui, priesters, enz.
- Complexere samenleving, vergt meer organisatie
- Uitvinding van het schrift!
➡️
Vruchtbare halve maan → ontstaat voor het eerst voor, zover we weten, landbouw.
➔ domesticeerbare dieren, de “grote vijf” schaap, geit, koe, varken en paard.
Het eerste schrift
- kleitablet met protoschrift
- sumerisch spijkerschrift
- Egyptische hiërogliefen
➡️
Van steen naar brons
➡️
Steentijd tot ca. 3000 v. Chr.
➡️
Bronstijd ca. 3000 - 1200 v. Chr.
IJzertijd na 1200 v. Chr.
Ethisch monotheïsme: het idee dat je steun van God kan krijgen door je gedrag, niet alleen
door geschenken zoals offers.
, Oude Geschiedenis
Hoorcollege 2: Het oude Nabije Oosten
14 september 2023
Mesopotamië en Egypte
Het tweestromenland → mesopotamië
➔ betekent tussen
Hier maken ze gebruik van irrigatielandbouw.
De nabijgelegen rivieren overstroomden onregelmatig dus was niet altijd handig.
De Sumeriërs
→ De eerste beschaving - spijkerschrift.
- Bloeitijd was in het derde millennium v. Chr.
- Leefden in steden
- Er was geen verschil tussen burger en boer, want de meeste stedelingen waren boer.
- Begin van de wetenschap
- Sumerisch blijft de taal van priesters en geleerden.
Einde van derde millennium (24e/23e eeuw v. Chr.) → het Akkadische rijk (hoofdstad Akkad)
➔ Sargon was koning van dit rijk → opvolger was zijn kleinzoon Naram-Sin
Egypte
- Beschaving langs de oevers van de Nijl
- Boven- en beneden-Egypte
➔ Deze zijn verenigd in vroeg dynastieke periode (ca. 3000 - 2600 v.Chr.)
◆ Vanaf dat moment 1 verenigd koninkrijk
- Ook hier irrigatielandbouw, overstroming van de Nijl
- Kent een hele grote continuïteit door de eeuwen/millennia heen
2600 - 2150 v. Chr. = Oude rijk
2150 - 2000 v. Chr. = Eerste tussenperiode
2000 - 1800 v. Chr. = Middenrijk
1800 - 1550 v. Chr = Tweede Tussenperiode
1550 - 1100 v. Chr = Nieuwe Rijk
De 4e dynastie is met de piramides.
Farao Hatseput was een vrouwelijk Farao. Nadat zij dood gaat, laat haar neefje alle beelden
van haar verwijderen.
→ Wordt gedacht dat dat is gedaan omdat een vrouwelijke farao niet acceptabel
was.
Egyptenaren gebruikten hiërogliefen en later ook demotische schrift.
- op steen van Rosetta (3 keer zelfde tekst) staan Hiërogliefen, Demotisch en Grieks.
