ILS Regulering Gedrag en Privaatrecht
Hoorcollege 3 - Belangen, Regels en Gedrag
Gedrag van Ondernemers en hoe die omgaan met het
aansprakelijkheidsrecht.
Hoe reageren bedrijven op de prikkels die het aansprakelijkheidsrecht geeft.
Havinga - Het effect van dreiging van aansprakelijkheid op de kwaliteit van
het voedsel- in het voedselveiligheidsketen -is minimaal. Hoe komt dat nu ?
Daarvoor moeten we uitzoomen naar de rol van het aansprakelijkheidsrecht
op het gedrag van ondernemers.
Belangen
Artikel 3:303 BW
- degene die geen belang heeft komt geen actie toe. Dit artikel kan je
illustreren aan een casus.
Zou een slager kunnen vorderen dat een bakker ophoudt met reclame maken?
Wat is het belang van de slager?
Bijvoorbeeld dat mensen door de schandelijke acties van de bakker
wegblijven uit de straat en dat dit weer een nadelig effect heeft op de slager?
Of dat de naam van de hele middenstad door het slijk wordt gehaald? Maar
wat als de slager 200 km verder weg zit? Zou hij dan nog steeds een belang
kunnen hebben ?
Het eerste verweer is dan dat hij geen belang heeft - nog voordat er wordt
gekeken naar de onrechtmatige daad.Wij gaan er vanuit dat degene die zich
meldt een belang heeft. Een zuiver emotioneel belang is geen belang. Er is
een discussie in hoeverre dit rechtvaardig is. Dat is onvoldoende belang in de
zin van 3:303 BW.
Maar de rechter ontvangt wel weer belangen zoals benoemd in artikel 3:305a
- vermogensbelangen en verder…
Dat is de collectieve actie tot gebod/verbod of verklaring van recht voor
stichting ... ten behoeve van de belangen van degene die zij
vertegenwoordigen.
Maar een stichting heeft geen leden. Wie vertegenwoordigt dan? Bijvoorbeeld
een stichting tot behoud van het natuurschoon. Welke concrete
vermogensbelangen zijn er dan gediend, degene die opkomt voor de
belangen van vogels? Stel er komen vogels door olievervuiling op het strand
terecht, kan die stichting dan schadevergoeding vorderen?
De relativiteit van 6:163 BW hangt samen met 3:303 BW
- denk maar aan de slager die schade oploopt doordat de bakker misleidende
reclame vertoont. Beoogt die norm - u zult geen misleidende reclame
verspreiden - beoogt die dan ook om de slagers te beschermen? Het is niet
uitgesloten maar het ligt niet direct voor de hand.
Gaat het in het vermogensrecht alleen om geld?
,Nee. Het gaat ook over de bescherming van belangen zoals lichamelijke
integriteit.
Bijvoorbeeld
- een verkrachter die een hiv test afneemt - in dat geval gaat het niet om het
geld.
- een verbodsactie.
- de staat die de kwaliteitsluchtnormen moet naleven - dan gaat het ook niet
om geld.
Rules and standards
Is een begrip uit de Amerikaanse literatuur.
Standard = een vage norm
Rule = concreet
Je hebt ze in alle soorten en maten. Er zitten ook grijze tinten tussen, het is
niet altijd zo zwart-wit. In de literatuur wordt gezegd dat je verschillend
gedrag kan verwachten bij deze twee regels.
, Bouwbesluit 2:34 - is wel heel concreet - en daardoor dus vrij makkelijk te
toetsen. Stel je doet een bouwinspectie - het is dan vrij makkelijk te verifiëren
of de regels wel of niet zijn nageleefd.
Het vaststellen van een overtreding is bij de rules dus relatief eenvoudig. Of
het naleven net zo makkelijk is, dat is weer een ander verhaal - maar de
vaststelling is in ieder geval makkelijker dan bij de standard.
De standard is open en contextueel - een rechter moet deze invullen en
toepassen. Het verschil met de gesloten norm, de concrete norm, is dat het bij
een open norm moeilijk vast te stellen is of je het overtreden hebt of niet.
Bijvoorbeeld bij artikel 7:658 BW - wat is nodig?
Stel dat een werknemer schade oploopt door een arbeidsongeval of een
arbeidsgerelateerde ziekte. Dan dient hij de werkgever aansprakelijk te
stellen op grond van de schending van de zorgplicht.
De werknemer dient dan naar de civiele rechter te stappen en het bewijs te
leveren van het arbeidsongeval. Bij een ziekte moet je ook nog eens causaal
verband aantonen.
Het is dus best ingewikkeld - het begint pas te werken als je al die stappen
hebt gezet. Dan pas gaat de rechter kijken of de werkgever wel voldoende
zorg heeft betracht om deze schade te voorkomen. Het is een open norm en
wordt toegespitst op concrete feiten - daarmee is de uitkomst
onvoorspelbaarder.
Bij de concrete norm weet je van tevoren wel of je het overtreedt. Bij de open
norm is het van tevoren niet helemaal duidelijk. ‘Welke dingen moet ik doen
op de werkvloer, zodat ik kan voorkomen dat ik aansprakelijk wordt gesteld
door mijn werknemer?‘
Voor ondernemingen is dit moeilijk. Als je je als bedrijf moet afvragen hoe je
alles gaat inrichten met het oog op beroepsongevallen en beroepsziekten van
je personeel. Waar zou je dan naar kijken?
Zou je de zorgplicht uitgebreid bestuderen of zou je de wet concreet gaan
bestuderen.
Welke stoffen of maskers of welke beschermingsmiddelen dien je te hebben ?
De werkgever zal primair kijken naar de concrete regels. Aannemende dat er
wordt gehandhaafd op basis die regels.
Aan de ene kant zal een ondernemer zeggen - ik wil het liefst concrete regels -
maar ook hier zeuren veel ondernemingen weer over - want het zijn zoveel
regels en het brengt veel administratie met zich mee.
Stel je hebt een wereld met alleen maar open normen - standards -
dan zou het wetboek wel kleiner zijn - maar wat zou het nadeel zijn?
Dat je als ondernemer veel minder goed kan voorspellen waar je je aan moet
houden. Open normen worden ex post ingedeeld. Open normen zijn altijd
achteraf toe te passen.Daarmee zijn zij minder voorspelbaar dan concrete
normen. Ook het probleem van de naleving speelt een rol - want hoe kun je
een open norm naleven? We hebben dus een voorzienbaarheidsprobleem.
Hoorcollege 3 - Belangen, Regels en Gedrag
Gedrag van Ondernemers en hoe die omgaan met het
aansprakelijkheidsrecht.
Hoe reageren bedrijven op de prikkels die het aansprakelijkheidsrecht geeft.
Havinga - Het effect van dreiging van aansprakelijkheid op de kwaliteit van
het voedsel- in het voedselveiligheidsketen -is minimaal. Hoe komt dat nu ?
Daarvoor moeten we uitzoomen naar de rol van het aansprakelijkheidsrecht
op het gedrag van ondernemers.
Belangen
Artikel 3:303 BW
- degene die geen belang heeft komt geen actie toe. Dit artikel kan je
illustreren aan een casus.
Zou een slager kunnen vorderen dat een bakker ophoudt met reclame maken?
Wat is het belang van de slager?
Bijvoorbeeld dat mensen door de schandelijke acties van de bakker
wegblijven uit de straat en dat dit weer een nadelig effect heeft op de slager?
Of dat de naam van de hele middenstad door het slijk wordt gehaald? Maar
wat als de slager 200 km verder weg zit? Zou hij dan nog steeds een belang
kunnen hebben ?
Het eerste verweer is dan dat hij geen belang heeft - nog voordat er wordt
gekeken naar de onrechtmatige daad.Wij gaan er vanuit dat degene die zich
meldt een belang heeft. Een zuiver emotioneel belang is geen belang. Er is
een discussie in hoeverre dit rechtvaardig is. Dat is onvoldoende belang in de
zin van 3:303 BW.
Maar de rechter ontvangt wel weer belangen zoals benoemd in artikel 3:305a
- vermogensbelangen en verder…
Dat is de collectieve actie tot gebod/verbod of verklaring van recht voor
stichting ... ten behoeve van de belangen van degene die zij
vertegenwoordigen.
Maar een stichting heeft geen leden. Wie vertegenwoordigt dan? Bijvoorbeeld
een stichting tot behoud van het natuurschoon. Welke concrete
vermogensbelangen zijn er dan gediend, degene die opkomt voor de
belangen van vogels? Stel er komen vogels door olievervuiling op het strand
terecht, kan die stichting dan schadevergoeding vorderen?
De relativiteit van 6:163 BW hangt samen met 3:303 BW
- denk maar aan de slager die schade oploopt doordat de bakker misleidende
reclame vertoont. Beoogt die norm - u zult geen misleidende reclame
verspreiden - beoogt die dan ook om de slagers te beschermen? Het is niet
uitgesloten maar het ligt niet direct voor de hand.
Gaat het in het vermogensrecht alleen om geld?
,Nee. Het gaat ook over de bescherming van belangen zoals lichamelijke
integriteit.
Bijvoorbeeld
- een verkrachter die een hiv test afneemt - in dat geval gaat het niet om het
geld.
- een verbodsactie.
- de staat die de kwaliteitsluchtnormen moet naleven - dan gaat het ook niet
om geld.
Rules and standards
Is een begrip uit de Amerikaanse literatuur.
Standard = een vage norm
Rule = concreet
Je hebt ze in alle soorten en maten. Er zitten ook grijze tinten tussen, het is
niet altijd zo zwart-wit. In de literatuur wordt gezegd dat je verschillend
gedrag kan verwachten bij deze twee regels.
, Bouwbesluit 2:34 - is wel heel concreet - en daardoor dus vrij makkelijk te
toetsen. Stel je doet een bouwinspectie - het is dan vrij makkelijk te verifiëren
of de regels wel of niet zijn nageleefd.
Het vaststellen van een overtreding is bij de rules dus relatief eenvoudig. Of
het naleven net zo makkelijk is, dat is weer een ander verhaal - maar de
vaststelling is in ieder geval makkelijker dan bij de standard.
De standard is open en contextueel - een rechter moet deze invullen en
toepassen. Het verschil met de gesloten norm, de concrete norm, is dat het bij
een open norm moeilijk vast te stellen is of je het overtreden hebt of niet.
Bijvoorbeeld bij artikel 7:658 BW - wat is nodig?
Stel dat een werknemer schade oploopt door een arbeidsongeval of een
arbeidsgerelateerde ziekte. Dan dient hij de werkgever aansprakelijk te
stellen op grond van de schending van de zorgplicht.
De werknemer dient dan naar de civiele rechter te stappen en het bewijs te
leveren van het arbeidsongeval. Bij een ziekte moet je ook nog eens causaal
verband aantonen.
Het is dus best ingewikkeld - het begint pas te werken als je al die stappen
hebt gezet. Dan pas gaat de rechter kijken of de werkgever wel voldoende
zorg heeft betracht om deze schade te voorkomen. Het is een open norm en
wordt toegespitst op concrete feiten - daarmee is de uitkomst
onvoorspelbaarder.
Bij de concrete norm weet je van tevoren wel of je het overtreedt. Bij de open
norm is het van tevoren niet helemaal duidelijk. ‘Welke dingen moet ik doen
op de werkvloer, zodat ik kan voorkomen dat ik aansprakelijk wordt gesteld
door mijn werknemer?‘
Voor ondernemingen is dit moeilijk. Als je je als bedrijf moet afvragen hoe je
alles gaat inrichten met het oog op beroepsongevallen en beroepsziekten van
je personeel. Waar zou je dan naar kijken?
Zou je de zorgplicht uitgebreid bestuderen of zou je de wet concreet gaan
bestuderen.
Welke stoffen of maskers of welke beschermingsmiddelen dien je te hebben ?
De werkgever zal primair kijken naar de concrete regels. Aannemende dat er
wordt gehandhaafd op basis die regels.
Aan de ene kant zal een ondernemer zeggen - ik wil het liefst concrete regels -
maar ook hier zeuren veel ondernemingen weer over - want het zijn zoveel
regels en het brengt veel administratie met zich mee.
Stel je hebt een wereld met alleen maar open normen - standards -
dan zou het wetboek wel kleiner zijn - maar wat zou het nadeel zijn?
Dat je als ondernemer veel minder goed kan voorspellen waar je je aan moet
houden. Open normen worden ex post ingedeeld. Open normen zijn altijd
achteraf toe te passen.Daarmee zijn zij minder voorspelbaar dan concrete
normen. Ook het probleem van de naleving speelt een rol - want hoe kun je
een open norm naleven? We hebben dus een voorzienbaarheidsprobleem.
