Hoorcollege aantekeningen
Week 1
HC 1 Introductiecollege
HC2 Anatomie/fysiologie besturingssystemen II
Het zenuwstelsel algemeen werkingsprincipe
Aanvoer → verwerking → uitvoer
De zintuigen
1. Reuk
2. Gezichtsvermogen
3. Gehoor / evenwicht
4. Smaak
5. Tast en pijnzin
6. ‘Het zesde zintuig’…
a. Intuïtie/indruk
De zintuigen van de mens
- Deels: relatie met de hersenzenuwen
- Deels: perifere zenuwstelsel
Algemeen werkingsprincipe
- Chemische of natuurkundige prikkel (druk, golf)
- Eindproduct: elektrische prikkel
- Zintuig = ‘omzettingsorgaantje’
Zintuig is een orgaantje dat een stof of natuurkundige prikkel omzet in elektrisch signaal.
,Nervus olfactorius (N. I)
12 paar hersenzenuwen
Nervus olfactorius:
- Reukzenuw
- Meest naar voren gericht
Dendrieten gaan door slijmvlies heen en
hebben uitlopers in de slijmlaag.
Chemische stoffen worden opgelost in dat
slijmlaagje en in dat slijmlaagje maken ze
verbinding met de uitlopers. Hierdoor
ontstaat een elektrisch signaal,
membraanpotentiaal veranderd. Dit wordt voorgeleid via de zenuw, richting de
hersenzenuw naar de grote hersenen, waar de prikkel bewust wordt gemaakt.
Als je verkouden bent is de slijmlaag verdikt. Uitlopers hebben meer moeite om door
chemische stof geprikkeld te worden.
Nervus opticus (N. II)
- Gezichtsvermogen
lichtprikkel komt via hoornvlies binnen, gaat
via de lens naar retina, netvlies. Netvlies
bestaat uit zenuwcellen, die lichtprikkel
opvangen en omzetten in elektrisch signaal.
Dit wordt door zenuw voortgeleid.
Deze zenuw is erg dik en heeft eigen bloedvat
om van zuurstofrijk bloed te worden voorzien.
Blauw in hersen plaatje.
Staafjes en kegeltjes zijn zenuwcellen met
pigment erin. Staafjes zorgen voor contrast
waarneming. Kegels zorg voor kleur.
Dit zijn de omzetcellen. Hier wordt
elektromagnetische energie (licht) omgezet
in elektrische prikkels. De netvliescellen
gaan overschakelen naar schakelcellen. Die
hebben verbindingen op verschillende
niveaus. Uiteindelijk is er een schakelcel die
doorgaat via het netvlieszenuwgedeelte naar de zenuw.
,Nervus acusticus of nervus octavus (N. VIII)
- Gehoor en evenwicht
Trilling wordt aangeboden aan slakkenhuis. Zorgt ervoor dat vloeistof in slakkenhuis gaat
bewegen. Hierdoor worden delen van cellen in beweging gebracht.
Op de gehoorcel zitten trilhalen. Als vloeistof in
beweging wordt gebracht komen de trilharen ook in
beweging. Dit leidt tot een elektrisch signaal, wat
voortgeleid wordt naar de zenuw. De trilhaartjes
worden afgebogen, ze zijn kwetsbaar. Geluidgolven
hebben een zekere maten van energie. Hoe harder
het geluid, hoe groter de kans dat een trilhaar
afbreekt. Wanneer een hele serie afbreekt, ontstaat
er gehoorschade.
Nervus glossofaryngeus (N. IX)
- Smaak
Chemische stof wordt omgezet in elektrisch signaal door smaakpapillen op de tong.
Aan de achterzijde grovere structuren.
Via zenuw voortgeleid naar centraal en daar
bewust gemaakt als smaak.
,Sensibiliteit: tast- en pijnzin via perifere zenuwen
In de huid zitten zenuwuitlopers,
vettig materiaal, kan ingedrukt
worden. Wanneer een
natuurkundige prikkel, bijv. druk,
de structuur indrukt, dan ontstaat
er een elektrische signaal en wordt
via een takje van perifere zenuw
voortgeleid naar centraal.
Vrije zenuwuiteinden kunnen
geprikkeld worden door
beschadigd materiaal, bijv. haar
eruit trekken.
Registreren, herkennen, reageren
Primaire, secundaire en tertiaire cortex
Secundaire cortex is meer gespecialiseerd. Tertiaire cortex die reageert en weet wat er met
een sleutel gedaan moet worden bijv.
,Neuronale functiesystemen
- Ascenderend / opstijgend (aanvoerend)
- Verwerkend (op elk niveau)
- Descenderend / afdalend (af- en uitvoerend)
Voorbeeld
- Het sensibele systeem
- Het visuele systeem (in het systeem van de hersenen zelf)
o We zien met onze tertiaire hersenschors, optische schors
- Motorische systeem
o Vanuit hersenschors bepaalde activatie van spieren
o Aansturen van beenspier gebeurt grover dan aansturen handspier. Dat zie je
terug in de vertegenwoordiging van het aantal zenuwcellen op de cortex.
Thalamus
- De thalamus als centrale ontvanger en centraal filter van inkomende informatie
Lichamelijk neurologisch onderzoek
- Kracht
- Sensibiliteit
- Coördinatie
- Reflexen
- Hersenzenuwen
- Hogere hersenfuncties = cognitieve functies
Cognitieve functies
- Bewustzijn
- Oriëntatie
- Taal / spraak
- Geheugen
- Uitvoerende vaardigheden (praxis)
- (Her)kennende vaardigheden (gnosis)
o Secundaire cortex
, → Mini Mental State Examination (MMSE)
→ MoCA (Montreal Cognitive Assessment)
→ cognitieve Screenings Test (CST)
→ Kloktekentest
MMSE / MoCA
- Inprentingsvermogen
- Korte termijn geheugen
- Langere termijn geheugen
- Concentratievermogen
- Oriëntatie in tijd / plaats
- Aandacht
- Expressievermogen
- Ruimtelijk inzicht
Onderzoek cognitieve functies
- Screenend onderzoek
o Verpleegkundige / arts
▪ MMSE / MoCA
▪ Klok tekenen
- Specialistisch onderzoek
o Psycholoog
▪ Intelligentietesten
▪ Specifieke testen voor complexe beelden
▪ Omgangsproblematiek
▪ Vraagstelling?
Localisatie
- Frontale cortex
o Karakter, aansturing gedrag, geheugen
- Tertiaire cortex in het algemeen
Dominant en niet-dominant?
Lateralisatie van functies
→ specialisatie i.p.v. dominantie
Linker hersenhelft → abstracter.
Week 1
HC 1 Introductiecollege
HC2 Anatomie/fysiologie besturingssystemen II
Het zenuwstelsel algemeen werkingsprincipe
Aanvoer → verwerking → uitvoer
De zintuigen
1. Reuk
2. Gezichtsvermogen
3. Gehoor / evenwicht
4. Smaak
5. Tast en pijnzin
6. ‘Het zesde zintuig’…
a. Intuïtie/indruk
De zintuigen van de mens
- Deels: relatie met de hersenzenuwen
- Deels: perifere zenuwstelsel
Algemeen werkingsprincipe
- Chemische of natuurkundige prikkel (druk, golf)
- Eindproduct: elektrische prikkel
- Zintuig = ‘omzettingsorgaantje’
Zintuig is een orgaantje dat een stof of natuurkundige prikkel omzet in elektrisch signaal.
,Nervus olfactorius (N. I)
12 paar hersenzenuwen
Nervus olfactorius:
- Reukzenuw
- Meest naar voren gericht
Dendrieten gaan door slijmvlies heen en
hebben uitlopers in de slijmlaag.
Chemische stoffen worden opgelost in dat
slijmlaagje en in dat slijmlaagje maken ze
verbinding met de uitlopers. Hierdoor
ontstaat een elektrisch signaal,
membraanpotentiaal veranderd. Dit wordt voorgeleid via de zenuw, richting de
hersenzenuw naar de grote hersenen, waar de prikkel bewust wordt gemaakt.
Als je verkouden bent is de slijmlaag verdikt. Uitlopers hebben meer moeite om door
chemische stof geprikkeld te worden.
Nervus opticus (N. II)
- Gezichtsvermogen
lichtprikkel komt via hoornvlies binnen, gaat
via de lens naar retina, netvlies. Netvlies
bestaat uit zenuwcellen, die lichtprikkel
opvangen en omzetten in elektrisch signaal.
Dit wordt door zenuw voortgeleid.
Deze zenuw is erg dik en heeft eigen bloedvat
om van zuurstofrijk bloed te worden voorzien.
Blauw in hersen plaatje.
Staafjes en kegeltjes zijn zenuwcellen met
pigment erin. Staafjes zorgen voor contrast
waarneming. Kegels zorg voor kleur.
Dit zijn de omzetcellen. Hier wordt
elektromagnetische energie (licht) omgezet
in elektrische prikkels. De netvliescellen
gaan overschakelen naar schakelcellen. Die
hebben verbindingen op verschillende
niveaus. Uiteindelijk is er een schakelcel die
doorgaat via het netvlieszenuwgedeelte naar de zenuw.
,Nervus acusticus of nervus octavus (N. VIII)
- Gehoor en evenwicht
Trilling wordt aangeboden aan slakkenhuis. Zorgt ervoor dat vloeistof in slakkenhuis gaat
bewegen. Hierdoor worden delen van cellen in beweging gebracht.
Op de gehoorcel zitten trilhalen. Als vloeistof in
beweging wordt gebracht komen de trilharen ook in
beweging. Dit leidt tot een elektrisch signaal, wat
voortgeleid wordt naar de zenuw. De trilhaartjes
worden afgebogen, ze zijn kwetsbaar. Geluidgolven
hebben een zekere maten van energie. Hoe harder
het geluid, hoe groter de kans dat een trilhaar
afbreekt. Wanneer een hele serie afbreekt, ontstaat
er gehoorschade.
Nervus glossofaryngeus (N. IX)
- Smaak
Chemische stof wordt omgezet in elektrisch signaal door smaakpapillen op de tong.
Aan de achterzijde grovere structuren.
Via zenuw voortgeleid naar centraal en daar
bewust gemaakt als smaak.
,Sensibiliteit: tast- en pijnzin via perifere zenuwen
In de huid zitten zenuwuitlopers,
vettig materiaal, kan ingedrukt
worden. Wanneer een
natuurkundige prikkel, bijv. druk,
de structuur indrukt, dan ontstaat
er een elektrische signaal en wordt
via een takje van perifere zenuw
voortgeleid naar centraal.
Vrije zenuwuiteinden kunnen
geprikkeld worden door
beschadigd materiaal, bijv. haar
eruit trekken.
Registreren, herkennen, reageren
Primaire, secundaire en tertiaire cortex
Secundaire cortex is meer gespecialiseerd. Tertiaire cortex die reageert en weet wat er met
een sleutel gedaan moet worden bijv.
,Neuronale functiesystemen
- Ascenderend / opstijgend (aanvoerend)
- Verwerkend (op elk niveau)
- Descenderend / afdalend (af- en uitvoerend)
Voorbeeld
- Het sensibele systeem
- Het visuele systeem (in het systeem van de hersenen zelf)
o We zien met onze tertiaire hersenschors, optische schors
- Motorische systeem
o Vanuit hersenschors bepaalde activatie van spieren
o Aansturen van beenspier gebeurt grover dan aansturen handspier. Dat zie je
terug in de vertegenwoordiging van het aantal zenuwcellen op de cortex.
Thalamus
- De thalamus als centrale ontvanger en centraal filter van inkomende informatie
Lichamelijk neurologisch onderzoek
- Kracht
- Sensibiliteit
- Coördinatie
- Reflexen
- Hersenzenuwen
- Hogere hersenfuncties = cognitieve functies
Cognitieve functies
- Bewustzijn
- Oriëntatie
- Taal / spraak
- Geheugen
- Uitvoerende vaardigheden (praxis)
- (Her)kennende vaardigheden (gnosis)
o Secundaire cortex
, → Mini Mental State Examination (MMSE)
→ MoCA (Montreal Cognitive Assessment)
→ cognitieve Screenings Test (CST)
→ Kloktekentest
MMSE / MoCA
- Inprentingsvermogen
- Korte termijn geheugen
- Langere termijn geheugen
- Concentratievermogen
- Oriëntatie in tijd / plaats
- Aandacht
- Expressievermogen
- Ruimtelijk inzicht
Onderzoek cognitieve functies
- Screenend onderzoek
o Verpleegkundige / arts
▪ MMSE / MoCA
▪ Klok tekenen
- Specialistisch onderzoek
o Psycholoog
▪ Intelligentietesten
▪ Specifieke testen voor complexe beelden
▪ Omgangsproblematiek
▪ Vraagstelling?
Localisatie
- Frontale cortex
o Karakter, aansturing gedrag, geheugen
- Tertiaire cortex in het algemeen
Dominant en niet-dominant?
Lateralisatie van functies
→ specialisatie i.p.v. dominantie
Linker hersenhelft → abstracter.
