Inleiding in de muziekwetenschap
6 Sept: Hoorcollege 1
- Kijk op muziek is cultuur- en tijdgebonden.
- Verschillende eigenschappen en functies.
- Veel dichters en filosofen hebben over muziek geschreven.
→ Muziek wordt in verband gebracht met structuur en ordening (van goden of de kosmische
ordening) waardoor ze de kracht heeft om alle levende wezens in harmonie te brengen.
→ De morele kracht van muziek voor de ontwikkeling van het goede in de mens.
→ Diepere kennis van de wereld
→ Raadselachtig karakter van muziek (met name door het niet-representatieve) wordt soms
als een tekortkoming en soms als hoogste perfectie gezien.
Oost-Azië
- In Japan en China zijn veel verschillende soorten muziek die over de eeuwen heen
door verschillende etnische groepen en culturen zijn beïnvloed.
- Muziek is in verschillende genres en instrumentgroepen opgedeeld. (Veel citer en
luit-achtige instrumenten)
- Verbinding van muziek met theater is traditioneel zeer belangrijk.
- In Japan: poppentheater (bunraku), noh theater (Japans klassiek drama; verlossing
menselijk lijden) en danstheater (kabuki).
- In Japan een lange traditie van hofmuziek (gagaku) en veel religieuze muziek.
- In China vormden de ideeën van Confucius lang de basis.
(goede muziek bevorderd goed gedrag; slechte muziek bevorderd opstandigheid en
slecht gedrag)
- Sinds de opkomst van het communisme heeft de overheid deze ideeën naar het
extreem gebracht.
Midden-Oosten
- Ambivalente houding tegenover muziek
- Hoogste vorm - die eigenlijk geen muziek is - is de liturgische recitatie van de Koran.
- Instrumentale muziek wordt gevaarlijk geacht door sensuele componenten die van
de religieuze en sociale plichten afleiden.
- Sociale hiërarchie: muziek maken alsmede instrumenten maken was in handen van
minderheden zoals de Joden en Christenen.
- Aan de andere kant: een lange en rijke muziektheorie
- In instrumentale muziek is improvisatie erg belangrijk, vaak monodie (dus een stem),
veel ornamentatie.
India
- Lange geschiedenis die wordt geschat terug naar 2000 v.Chr.
- In de 13de eeuw kwamen de Moslims → splitsing ook in de muziek tussen
Hindoestaanse in het Noorden en Carnatische in het Zuiden.
- Allebei vormen melodie aan de hand van raga’s en ritme aan de hand van tala’s.
- Muziek vaak als begeleiding voor dans
- Lange traditie van muziektheorie
Indonesië
, - Vooral bekend om gamelan muziek
- Verschil tussen Javaanse en Balinese gamelan
- Oorspronkelijk muziek van het hof, maar eigenlijk functies voor alles: ritueel en
spiritueel, voor de overheid, dramatisch, sociaal.
- Ook theatervormen met poppen gebruiken gamelan als begeleiding
- Toerisme heeft tevens invloed
Afrika
- Veel van de uitvoeringen begeleiden religieuze of andere rituelen.
- Uitvoering is een gemeenschappelijke activiteit die tot deelname uitnodigt.
- Veel verschillende instrumenten, veel dans.
- Een stuk of lied heeft bepaalde kenmerken (melodisch, harmonisch, en temporaal
karakter van ostinato (iets wat steeds herhaald wordt); aantal variaties en motieven;
gezongen melodieën en tekst) die verder ieder uitvoerder op zijn eigen manier mag
samenstellen (vergelijk jazz of blues).
- Muzikale kenmerken: in elkaar grijpen/aanvullen; vraag-antwoord; vaak cyclisch met
ostinato’s en open einde; ritmisch.
Europa en Noord-Amerika
- Concept heeft een lange geschiedenis en heeft veel veranderingen ondergaan.
- Veel verschillende soorten muziek, wederom met verschillende instrumenten.
- De overlevering van (kunst)muziek gaat vooral via notatie.
- Ongeveer sinds 1800 is het werkconcept ontstaan waardoor het werk centraal staat.
- Het concept kwam vooral in de 20ste eeuw onder druk te staan toen componisten
ook geluid in hun composities gebruikten.
- Inmiddels is kunstmuziek (m.n. vóór de 20ste eeuw) in de hele wereld bekend en
vooral geliefd in Azië en Zuid-Amerika.
Samenvatting
- Moeilijk om muziek te definiëren
- Belangrijk is altijd de context van een muziek
- Ten alle tijden is muziek door andere culturen is beïnvloed
- In nagenoeg alle culturen en tijden bestaan en bestonden verschillende vormen van
muziek met inherente functies, sociale inbedding en uitvoeringsvormen.
- Een heel palet aan instrumenten en vocale stijlen,
- tevens cultuurgebonden.
Classificatie muziekinstrumenten
Erich Moritz
Indeling over manier hoe geluid wordt voortgebracht.
- Idiofonen (zelf klinkend; maakt zelf de klank doordat het in trilling gebracht wordt)
- Membranofonen (klank door een gespannen vel in trilling te brengen).
- Chordofonen (klank door trillende snaren).
- Aerofonen (klank door trillende lucht in een buis).
- Elektrofonen (later toegevoegd; geluidopwekking door elektronica)
11 Sept Hoorcollege Muziekgeschiedenis
Dilemma’s muziekgeschiedenis:
6 Sept: Hoorcollege 1
- Kijk op muziek is cultuur- en tijdgebonden.
- Verschillende eigenschappen en functies.
- Veel dichters en filosofen hebben over muziek geschreven.
→ Muziek wordt in verband gebracht met structuur en ordening (van goden of de kosmische
ordening) waardoor ze de kracht heeft om alle levende wezens in harmonie te brengen.
→ De morele kracht van muziek voor de ontwikkeling van het goede in de mens.
→ Diepere kennis van de wereld
→ Raadselachtig karakter van muziek (met name door het niet-representatieve) wordt soms
als een tekortkoming en soms als hoogste perfectie gezien.
Oost-Azië
- In Japan en China zijn veel verschillende soorten muziek die over de eeuwen heen
door verschillende etnische groepen en culturen zijn beïnvloed.
- Muziek is in verschillende genres en instrumentgroepen opgedeeld. (Veel citer en
luit-achtige instrumenten)
- Verbinding van muziek met theater is traditioneel zeer belangrijk.
- In Japan: poppentheater (bunraku), noh theater (Japans klassiek drama; verlossing
menselijk lijden) en danstheater (kabuki).
- In Japan een lange traditie van hofmuziek (gagaku) en veel religieuze muziek.
- In China vormden de ideeën van Confucius lang de basis.
(goede muziek bevorderd goed gedrag; slechte muziek bevorderd opstandigheid en
slecht gedrag)
- Sinds de opkomst van het communisme heeft de overheid deze ideeën naar het
extreem gebracht.
Midden-Oosten
- Ambivalente houding tegenover muziek
- Hoogste vorm - die eigenlijk geen muziek is - is de liturgische recitatie van de Koran.
- Instrumentale muziek wordt gevaarlijk geacht door sensuele componenten die van
de religieuze en sociale plichten afleiden.
- Sociale hiërarchie: muziek maken alsmede instrumenten maken was in handen van
minderheden zoals de Joden en Christenen.
- Aan de andere kant: een lange en rijke muziektheorie
- In instrumentale muziek is improvisatie erg belangrijk, vaak monodie (dus een stem),
veel ornamentatie.
India
- Lange geschiedenis die wordt geschat terug naar 2000 v.Chr.
- In de 13de eeuw kwamen de Moslims → splitsing ook in de muziek tussen
Hindoestaanse in het Noorden en Carnatische in het Zuiden.
- Allebei vormen melodie aan de hand van raga’s en ritme aan de hand van tala’s.
- Muziek vaak als begeleiding voor dans
- Lange traditie van muziektheorie
Indonesië
, - Vooral bekend om gamelan muziek
- Verschil tussen Javaanse en Balinese gamelan
- Oorspronkelijk muziek van het hof, maar eigenlijk functies voor alles: ritueel en
spiritueel, voor de overheid, dramatisch, sociaal.
- Ook theatervormen met poppen gebruiken gamelan als begeleiding
- Toerisme heeft tevens invloed
Afrika
- Veel van de uitvoeringen begeleiden religieuze of andere rituelen.
- Uitvoering is een gemeenschappelijke activiteit die tot deelname uitnodigt.
- Veel verschillende instrumenten, veel dans.
- Een stuk of lied heeft bepaalde kenmerken (melodisch, harmonisch, en temporaal
karakter van ostinato (iets wat steeds herhaald wordt); aantal variaties en motieven;
gezongen melodieën en tekst) die verder ieder uitvoerder op zijn eigen manier mag
samenstellen (vergelijk jazz of blues).
- Muzikale kenmerken: in elkaar grijpen/aanvullen; vraag-antwoord; vaak cyclisch met
ostinato’s en open einde; ritmisch.
Europa en Noord-Amerika
- Concept heeft een lange geschiedenis en heeft veel veranderingen ondergaan.
- Veel verschillende soorten muziek, wederom met verschillende instrumenten.
- De overlevering van (kunst)muziek gaat vooral via notatie.
- Ongeveer sinds 1800 is het werkconcept ontstaan waardoor het werk centraal staat.
- Het concept kwam vooral in de 20ste eeuw onder druk te staan toen componisten
ook geluid in hun composities gebruikten.
- Inmiddels is kunstmuziek (m.n. vóór de 20ste eeuw) in de hele wereld bekend en
vooral geliefd in Azië en Zuid-Amerika.
Samenvatting
- Moeilijk om muziek te definiëren
- Belangrijk is altijd de context van een muziek
- Ten alle tijden is muziek door andere culturen is beïnvloed
- In nagenoeg alle culturen en tijden bestaan en bestonden verschillende vormen van
muziek met inherente functies, sociale inbedding en uitvoeringsvormen.
- Een heel palet aan instrumenten en vocale stijlen,
- tevens cultuurgebonden.
Classificatie muziekinstrumenten
Erich Moritz
Indeling over manier hoe geluid wordt voortgebracht.
- Idiofonen (zelf klinkend; maakt zelf de klank doordat het in trilling gebracht wordt)
- Membranofonen (klank door een gespannen vel in trilling te brengen).
- Chordofonen (klank door trillende snaren).
- Aerofonen (klank door trillende lucht in een buis).
- Elektrofonen (later toegevoegd; geluidopwekking door elektronica)
11 Sept Hoorcollege Muziekgeschiedenis
Dilemma’s muziekgeschiedenis:
