Leereenheid 8 Juridische beslissingen
Leerkern
In de voorafgaande hoofdstukken ging het steeds om opstellen van regels, zonder acht
te slaan op de handhaving ervan. In hoofdstuk 8 gaat alle aandacht naar de handhaving
en in het bijzonder naar de rol van de rechter. Algemene regels passen niet altijd op
bijzondere gevallen die aan de rechter worden voorgelegd. De rechter moet twee
vertalingen maken. Ten eerste moet hij feitelijke gevallen in juridische categorieën
onderbrengen (kwalificatie van feiten). Ten tweede moeten bijzondere gevallen onder
algemene regels worden geschaard (interpretatie van regels). Beide vertalingen worden
synchroon uitgevoerd en kunnen elkaar beïnvloeden. Hoe groot is de vrijheid die de
rechter heeft of behoort te hebben?
Volgens sommigen moet de rechter vooral aansluiten bij de wet, terwijl anderen de
rechter meer speelruimte laten. In hoeverre vindt de rechter het recht en in hoeverre
schept de rechter het recht? Kijk onder de tab "films" voor
een aantal filmpjes behorend bij deze leereenheid.
AUSTIN EN DE RECHTER
Austin ziet de rechter als dienaar van de soeverein. De rechterlijke uitspraken
tellen als recht op grond van het feit dat de soeverein de rechter heeft gemachtigd
om uit zijn naam recht te spreken. Rechterlijke uitspraken zijn indirecte bevelen
van de soeverein en rechtersrecht bestaat volgens Austin niet.
Austin vond dat de wetgeving gecodificeerd moest worden om zo de rechter niet
te veel ruimte te geven om van de wet af te wijken. Rechterlijke
interpretatievrijheid moet volgens hem worden beperkt. Austin zegt dat rechters
zich behoren te voegen naar de wet. Hierdoor verlaat hij enigszins zijn neutrale
positie t.a.v. de beschrijving van het recht.
DE MOEILIJKHEDEN VAN RECHTERLIJKE OORDEELSVORMING
Een juridische beslisser / rechter doet twee dingen tegelijkertijd:
a. Een feitelijke gebeurtenis dient te worden vertaald in een juridische categorie;
en
b. Het bijzondere geval moet onder het bereik van een algemene regel worden
gebracht.
1/6
, Ad a. van feitelijke gebeurtenis naar een juridische categorie vertalen
Uit een groot aantal gebeurtenissen en handelingen zullen die worden
geselecteerd die juridisch relevant zijn. Dat zijn die handelingen die in een
juridische categorie en in een juridische regel voorkomen.
Ten eerste zal de vraag zijn welke regel de meest toepasselijke is en vervolgens
is de vraag welke feiten dan nader moeten worden onderzocht. De voorwaarden
in de juridische regel dienen dus als zoeklicht. Echter tegelijkertijd hangt het van
de feiten af welke van de mogelijke juridische regels door de rechter kan worden
gekozen.
Ad b. van bijzonder naar een algemene categorie onderbrengen
De regels hebben betrekking op algemene categorieën en zijn daar door niet
speciaal toegesneden op het bijzondere geval dat voorligt. Tevens kan een geval
tot twee categorieën behoren. De rechter dient te kiezen.
Ook kan het zijn dat geen enkele regel van toepassing blijkt te zijn. Nieuwe
technieken leiden tot nieuwe vragen die niet door de wetgever waren voorzien.
Verder zijn algemene regels in het algemeen wel rechtvaardig, maar kan dit in het
bijzondere geval juist zeer onrechtvaardig of onwenselijk zijn.
Net zoals bij de vertaling van feitelijke gebeurtenissen naar juridische categorieën
zien we ook dat bij het onderbrengen van bijzondere gevallen onder algemene
regels een cirkelgang optreden. Immers, om in een bijzonder geval te kunnen
beslissen, is beroep op een algemene regel nodig. Maar bij de selectie van de
toepasselijke regel zal men zich weer laten leiden door de bijzondere uitkomsten
waartoe het toepassen van deze algemene regel leidt.
Zowel bij vertaling algemeen-bijzonder al bij de vertaling juridisch-feitelijk treedt
dus een cirkelgang op. De juridische beslisser probeert de feiten te vertalen in
juridische categorieën, maar daartoe moet hij eerst selecteren welke feiten hij
relevant vindt. Dat kan pas na het bepalen op grond van de regels die hij mogelijk
toepasselijk vindt. De interpretatie van de regel hangt dus af van de kwalificatie
van de feiten en de kwalificatie van de feiten hangt af van de interpretatie van de
regel. Deze wederzijdse afhankelijkheid wordt aangeduid met de term:
hermeneutische cirkel.
2/6
Leerkern
In de voorafgaande hoofdstukken ging het steeds om opstellen van regels, zonder acht
te slaan op de handhaving ervan. In hoofdstuk 8 gaat alle aandacht naar de handhaving
en in het bijzonder naar de rol van de rechter. Algemene regels passen niet altijd op
bijzondere gevallen die aan de rechter worden voorgelegd. De rechter moet twee
vertalingen maken. Ten eerste moet hij feitelijke gevallen in juridische categorieën
onderbrengen (kwalificatie van feiten). Ten tweede moeten bijzondere gevallen onder
algemene regels worden geschaard (interpretatie van regels). Beide vertalingen worden
synchroon uitgevoerd en kunnen elkaar beïnvloeden. Hoe groot is de vrijheid die de
rechter heeft of behoort te hebben?
Volgens sommigen moet de rechter vooral aansluiten bij de wet, terwijl anderen de
rechter meer speelruimte laten. In hoeverre vindt de rechter het recht en in hoeverre
schept de rechter het recht? Kijk onder de tab "films" voor
een aantal filmpjes behorend bij deze leereenheid.
AUSTIN EN DE RECHTER
Austin ziet de rechter als dienaar van de soeverein. De rechterlijke uitspraken
tellen als recht op grond van het feit dat de soeverein de rechter heeft gemachtigd
om uit zijn naam recht te spreken. Rechterlijke uitspraken zijn indirecte bevelen
van de soeverein en rechtersrecht bestaat volgens Austin niet.
Austin vond dat de wetgeving gecodificeerd moest worden om zo de rechter niet
te veel ruimte te geven om van de wet af te wijken. Rechterlijke
interpretatievrijheid moet volgens hem worden beperkt. Austin zegt dat rechters
zich behoren te voegen naar de wet. Hierdoor verlaat hij enigszins zijn neutrale
positie t.a.v. de beschrijving van het recht.
DE MOEILIJKHEDEN VAN RECHTERLIJKE OORDEELSVORMING
Een juridische beslisser / rechter doet twee dingen tegelijkertijd:
a. Een feitelijke gebeurtenis dient te worden vertaald in een juridische categorie;
en
b. Het bijzondere geval moet onder het bereik van een algemene regel worden
gebracht.
1/6
, Ad a. van feitelijke gebeurtenis naar een juridische categorie vertalen
Uit een groot aantal gebeurtenissen en handelingen zullen die worden
geselecteerd die juridisch relevant zijn. Dat zijn die handelingen die in een
juridische categorie en in een juridische regel voorkomen.
Ten eerste zal de vraag zijn welke regel de meest toepasselijke is en vervolgens
is de vraag welke feiten dan nader moeten worden onderzocht. De voorwaarden
in de juridische regel dienen dus als zoeklicht. Echter tegelijkertijd hangt het van
de feiten af welke van de mogelijke juridische regels door de rechter kan worden
gekozen.
Ad b. van bijzonder naar een algemene categorie onderbrengen
De regels hebben betrekking op algemene categorieën en zijn daar door niet
speciaal toegesneden op het bijzondere geval dat voorligt. Tevens kan een geval
tot twee categorieën behoren. De rechter dient te kiezen.
Ook kan het zijn dat geen enkele regel van toepassing blijkt te zijn. Nieuwe
technieken leiden tot nieuwe vragen die niet door de wetgever waren voorzien.
Verder zijn algemene regels in het algemeen wel rechtvaardig, maar kan dit in het
bijzondere geval juist zeer onrechtvaardig of onwenselijk zijn.
Net zoals bij de vertaling van feitelijke gebeurtenissen naar juridische categorieën
zien we ook dat bij het onderbrengen van bijzondere gevallen onder algemene
regels een cirkelgang optreden. Immers, om in een bijzonder geval te kunnen
beslissen, is beroep op een algemene regel nodig. Maar bij de selectie van de
toepasselijke regel zal men zich weer laten leiden door de bijzondere uitkomsten
waartoe het toepassen van deze algemene regel leidt.
Zowel bij vertaling algemeen-bijzonder al bij de vertaling juridisch-feitelijk treedt
dus een cirkelgang op. De juridische beslisser probeert de feiten te vertalen in
juridische categorieën, maar daartoe moet hij eerst selecteren welke feiten hij
relevant vindt. Dat kan pas na het bepalen op grond van de regels die hij mogelijk
toepasselijk vindt. De interpretatie van de regel hangt dus af van de kwalificatie
van de feiten en de kwalificatie van de feiten hangt af van de interpretatie van de
regel. Deze wederzijdse afhankelijkheid wordt aangeduid met de term:
hermeneutische cirkel.
2/6
