Maatschappijleer hoofdstuk 2 havo 4
Paragraaf 1
- Wie is de baas op straat??
Als de overheid instaat is om de veiligheid van burgers te garanderen, heeft de overheid het
geweldsmonopolie (= namens de overheid mag alleen politie en leger geweld tegen burgers
gebruiken om orde te handhaven of criminaliteit op te sporen). Dat kan de politie op verschillende
manieren doen.
• Iemand staande houden = de politie vraagt dan je persoonlijk gegevens en verblijfadres.
• Iemand aanhouden = de politie arresteert je dan.
• Fouilleren
• In sommige situaties mag de politie geweld gebruiken.
Het geweldsmonopolie is aan wat regels verbonden omdat, Nederland een rechtsstaat is.
Rechtstaat hebben 2 woorden = recht en staat
Staat = Als de overheid macht en gezag uitoefent over volk of bepaald grondgebied.
Recht = Er zijn rechtsregels voor de hele samenleving die zijn gemaakt door de wetgevende macht.
Op basis van rechtsregels geven gemeenten vergunningen.
-Hoever gaan de bevoegdheden van de overheid??
De overheid heeft het geweldmonopolie. Dat betekend dat de overheid legaal geweld gebruikt en de
criminelen gebruiken illegaal geweld.
Als de politie zware middelen wilt inzetten voor het tegen gaan van criminaliteit moeten ze
toestemming hebben van officier. De officier moet dan zelf nog toestemming hebben van een special
rechter.
Alle officieren van justitie bij elkaar worden openbaar ministerie (OM) genoemd.
-Hoe worden we beschermd tegen machtsmisbruik??
Een rechtsstaat heeft 4 kenmerken
• Grondrechten i = Beschermd burgers tegen macht misbruik van de overheid.
• Legaliteitsbeginsel = Biedt burgers rechtszekerheid en gaat over 2 dingen
1. Alles wat de overheid doet, moet gebaseerd zijn op de wet.
2. Gedrag is legaal als het niet in de wet staat dat het niet strafbaar is.
• Machtenscheiding = De macht mag niet van 1 groep zijn. De uitvoerende macht, de rechterlijke
macht en de wetgevend macht moeten elkaar kunnen controleren.
• Onafhankelijke rechtspraak = De rechters moeten onafhankelijk zijn.
MAATSCHAPPIJLEER HOOFDSTUK 2 HAVO 4 ALISHA ADITI MOHAN
, Vrijheid of veiligheid??
Mag de overheid inbreuk maken op individuele vrijheden ten behoeve van de veiligheid?? Dat is een
vraag die de overheid heeft. Sommige middelen zijn misschien wel effectief maar niet altijd legaal.
Paragraaf 2
-Mag de overheid controleren op drugs??
In een rechtsstaat heb je als burger bepaalde rechten en vrijheden. Als je het over grondrechten hebt,
dan gaat het meestal over de klassieke grondrechten. Die kan je verdelen in 3 groepen.
• Gelijkheidsrecht = het recht dat je gelijk word behandelend er word dus niet naar land van
herkomst, politieke mening, geloof of seksuele voorkeur gekeken. De overheid mag niet
discrimineren.
• Politieke rechten = het recht om mee te doen aan de democratie door actief of passief kiesrecht.
• Vrijheidsrechten = het recht om vrij te zijn van bijv. godsdienst en meningsuiting.
Er zijn ook sociale grondrechten. Dat houdt in dat de overheid zich inzet voor bijv. goed onderwijs en
goede zorg.
-Zijn onze rechten grenzeloos??
De rechten zijn niet grenzeloos je mag je mening geven maar het mag niet discrimineren of
belediging zijn. Ook verspreiden van roddels kan tot een rechtszaak leiden.
-Wat als rechten botsen??
Bij conflicten over de grenzen aan grondrechten. De rechter kan dan een uitspraak doen. Een rechter
kan zich ook uitspreken als grondrechten botsen en er discussie is over de interpretatie van
grondrechten.
-Kunnen rechten veranderen??
Door de jaren veranderen mensen daardoor veranderen ook de normen en waarden. De
grondrechten kunnen worden veranderd maar het is heel ingewikkeld.
-Mag de overheid rechten schenden??
De overheid kan maatregelen nemen die jouw rechten raken.
De politie mag risicogebieden preventief fouilleren (= mensen fouilleren die nog niet verdacht zijn).
De officier van justitie moet de politie hier wel toestemming voor geven.
MAATSCHAPPIJLEER HOOFDSTUK 2 HAVO 4 ALISHA ADITI MOHAN
Paragraaf 1
- Wie is de baas op straat??
Als de overheid instaat is om de veiligheid van burgers te garanderen, heeft de overheid het
geweldsmonopolie (= namens de overheid mag alleen politie en leger geweld tegen burgers
gebruiken om orde te handhaven of criminaliteit op te sporen). Dat kan de politie op verschillende
manieren doen.
• Iemand staande houden = de politie vraagt dan je persoonlijk gegevens en verblijfadres.
• Iemand aanhouden = de politie arresteert je dan.
• Fouilleren
• In sommige situaties mag de politie geweld gebruiken.
Het geweldsmonopolie is aan wat regels verbonden omdat, Nederland een rechtsstaat is.
Rechtstaat hebben 2 woorden = recht en staat
Staat = Als de overheid macht en gezag uitoefent over volk of bepaald grondgebied.
Recht = Er zijn rechtsregels voor de hele samenleving die zijn gemaakt door de wetgevende macht.
Op basis van rechtsregels geven gemeenten vergunningen.
-Hoever gaan de bevoegdheden van de overheid??
De overheid heeft het geweldmonopolie. Dat betekend dat de overheid legaal geweld gebruikt en de
criminelen gebruiken illegaal geweld.
Als de politie zware middelen wilt inzetten voor het tegen gaan van criminaliteit moeten ze
toestemming hebben van officier. De officier moet dan zelf nog toestemming hebben van een special
rechter.
Alle officieren van justitie bij elkaar worden openbaar ministerie (OM) genoemd.
-Hoe worden we beschermd tegen machtsmisbruik??
Een rechtsstaat heeft 4 kenmerken
• Grondrechten i = Beschermd burgers tegen macht misbruik van de overheid.
• Legaliteitsbeginsel = Biedt burgers rechtszekerheid en gaat over 2 dingen
1. Alles wat de overheid doet, moet gebaseerd zijn op de wet.
2. Gedrag is legaal als het niet in de wet staat dat het niet strafbaar is.
• Machtenscheiding = De macht mag niet van 1 groep zijn. De uitvoerende macht, de rechterlijke
macht en de wetgevend macht moeten elkaar kunnen controleren.
• Onafhankelijke rechtspraak = De rechters moeten onafhankelijk zijn.
MAATSCHAPPIJLEER HOOFDSTUK 2 HAVO 4 ALISHA ADITI MOHAN
, Vrijheid of veiligheid??
Mag de overheid inbreuk maken op individuele vrijheden ten behoeve van de veiligheid?? Dat is een
vraag die de overheid heeft. Sommige middelen zijn misschien wel effectief maar niet altijd legaal.
Paragraaf 2
-Mag de overheid controleren op drugs??
In een rechtsstaat heb je als burger bepaalde rechten en vrijheden. Als je het over grondrechten hebt,
dan gaat het meestal over de klassieke grondrechten. Die kan je verdelen in 3 groepen.
• Gelijkheidsrecht = het recht dat je gelijk word behandelend er word dus niet naar land van
herkomst, politieke mening, geloof of seksuele voorkeur gekeken. De overheid mag niet
discrimineren.
• Politieke rechten = het recht om mee te doen aan de democratie door actief of passief kiesrecht.
• Vrijheidsrechten = het recht om vrij te zijn van bijv. godsdienst en meningsuiting.
Er zijn ook sociale grondrechten. Dat houdt in dat de overheid zich inzet voor bijv. goed onderwijs en
goede zorg.
-Zijn onze rechten grenzeloos??
De rechten zijn niet grenzeloos je mag je mening geven maar het mag niet discrimineren of
belediging zijn. Ook verspreiden van roddels kan tot een rechtszaak leiden.
-Wat als rechten botsen??
Bij conflicten over de grenzen aan grondrechten. De rechter kan dan een uitspraak doen. Een rechter
kan zich ook uitspreken als grondrechten botsen en er discussie is over de interpretatie van
grondrechten.
-Kunnen rechten veranderen??
Door de jaren veranderen mensen daardoor veranderen ook de normen en waarden. De
grondrechten kunnen worden veranderd maar het is heel ingewikkeld.
-Mag de overheid rechten schenden??
De overheid kan maatregelen nemen die jouw rechten raken.
De politie mag risicogebieden preventief fouilleren (= mensen fouilleren die nog niet verdacht zijn).
De officier van justitie moet de politie hier wel toestemming voor geven.
MAATSCHAPPIJLEER HOOFDSTUK 2 HAVO 4 ALISHA ADITI MOHAN
