Samenvatting minor Sportpsychologie

Minor Sportpsychologie
Werkcollege 1
2 stromingen binnen de sportpsychologie:
1. Prestatie verbeteren
2. Rest van je leven blijven bewegen

Sportpsychologie: de wetenschappelijke bestudering van mensen en hun gedrag op het gebied van de
sport en bewegingsactiviteit en de praktische toepassing van de opgedane kennis.
- Prestatiepsychologie
Veel begrippen en theorieën niet alleen toepasbaar op de sportsituaties.

 Gemoedstoestand: alle factoren die je kan beïnvloeden
 Interventietechniek = oefening

Doel Sportpsychologie
Ontwikkeling cognitieve strategieën  mentale gehardheid (mental toughness) = altijd een prestatie
kunnen leveren (wat dan ook!!)  prestatie verbetert
- Cognitieve strategie: manier waarop je omgaat met moeilijke situaties

Taakoriëntatie: vooral taken, prestatie wat lager om iets te optimaliseren
Prestatiemomenten zijn lastig na te bootsen op metingen. Bijvoorbeeld door een vragenlijst vlak voor
de start.

Rollen sportpsycholoog in werkveld
- Teaching
- Research
- Consulting

2 vormen onder de consulting/teaching:
1. Klininsch
- Psycholoog
- Geoefend in het werken met mensen met psychische problemen
- Zijn geoefend in het werken met sporters met zware problemen zoals eetproblemen of
dopinggebruik
2. Niet-klinisch
- Gebruikt benadering van ‘mental coach’
- Heeft kennis van Lichamelijke Opvoeding of bewegingswetenschappen
- Begeleidt sporters en coaches op bijv. het gebied van zelfvertrouwen en teambuilding.

Sportpsychologische oriëntaties
1. Psychofysiologische oriëntatie
- Bestudeert gedrag in sportsituaties op basis van onderliggende psychofysiologische
processen in de hersenen
- Maakt bijvoorbeeld gebruik van de hartslag
- Nadeel: door alleen al te sporten worden de fysiologische processen al beïnvloed. Dus klopt
het wel wat je meet?
2. Social-psychologische oriëntatie
- Gaat er vanuit dat gedrag wordt bepaald door een complexe interactie tussen sociale
omgeving en de persoonlijkheid
- Bestudeert bijvoorbeeld hoe leiderschapsstijl teamcohesie beïnvloedt.

, 3. Cognitieve- gedrag oriëntatie
- Gaat er vanuit dat gedrag vooral door de cognitie en een beetje door de omgeving wordt
bepaald.
- Maakt gebruik van metingen waarbij de sporter zelf op een schaal moet aangeven hoe hoog
zijn zelfvertrouwen of intrinsieke motivatie is. (likert scale)

Persoonlijkheid: het totaal van karaktertrekken die een individu uniek maken.

Persoonlijkheidsstructuur:
1. Psychological core: kan niet beïnvloedt worden. Meest diepe en basale overtuiging, waarden,
interesse en motieven van een individu.
- Bijvoorbeeld iemands geloofsovertuiging of de waarde die iemand hecht aan een
vriendschap of een goede familieband.
2. Typical responses: de manier waarop een persoon doorgaans reageert op de omgeving.
- Bijvoorbeeld verlegen zijn
3. Role-related behavior: de manier waarop iemand handelt in een specifieke sociale situatie.
- Bijvoorbeeld het gedrag als student, ouder of vriend.




Drie invalshoeken (visies) bestudering persoonlijkheid
1. Trait approach = lastig om terug te gaan naar hoe je je voelde  minder betrouwbaar  meer
proefpersonen nodig (algemeen)
- Specifieke gedragsstijl van een individu
- Gedrag wordt door persoonlijkheidskenmerken en minder door de situatie bepaald
2. State/situation approach = situatie op dit moment (specifiek)
- Het effect van de situatie op het gedrag; dat kan van moment tot moment veranderen
- Gedrag wordt door de omgeving bepaald
3. Interactional approach = phenomenological approach = wil het allebei meten  trait + state

Meetinstrumenten sportpsychologie
- Vragenlijsten
- Observeren
- Interview
- Persoonlijkheid meten: zowel ‘trait’ als ‘state’
Gebruik resultaten meetinstrumenten:
- Onderzoek
- Diagnostisering

Bijv. trate: compare your confidence in your ability to perform under pressure with that of the most
confident athlete you know.
Bijv state: OP DIT MOMENT erbij zetten
- Trait vraagt naar het gevoel over het algemeen, state vraagt naar het gevoel op dit moment

, ICE- berg profile
- Succes sporters scoren hoog op de Vigor = topje van de ijsberg.
Vigor = krachtig en energiek
- Renners, worstelaar en roeiers. Lijken veel op elkaar




Persoonlijkheidsmetingen
- Een prestatie is van meer afhankelijk dan van psychologische factoren die met een vragenlijst
worden vastgesteld
- Een test geeft geen absolute zekerheid: er bestaat geen vaststaand persoonlijkheidsprofiel
- Meetfout: meet de test wat je wil weten?

Werkcollege 2 motivatie inclusief goal setting
Motivatie is the direction (hetgene) and intensity (de wil) of effort.
- Direction of effort: verwijst naar de situatie (bijvoorbeeld een sport of een specifiek
onderdeel binnen de sport) waartoe een persoon zich wel of niet voelt aangetrokken of die
een persoon wel of niet opzoekt.
- Intensity of effort: verwijst naar de hoeveelheid inspanning die een persoon bereid is om te
leveren in die bepaalde situatie.

Drie invalshoeken motivatie
1. Trait-centered
- Gemotiveerd gedrag wordt alleen bepaald door karaktertrekken = waarnemen
2. Situation-centered
- Gemotiveerd gedrag wordt alleen bepaald door de omgeving/situatie
3. Interactional
- Gemotiveerd gedrag wordt bepaald door de interactie van karaktertrekken en de
omgeving/situatie = situationele factoren en persoonlijke factoren




Theorieën over prestatie motivatie (gaan uit van de invalshoek interactional)

1. Competence motivation theory
- Mensen zijn gemotiveerd voor bepaalde activiteiten omdat ze zich er competent in willen
voelen
 Bijvoorbeeld door: doelen stellen/op eigen niveau sporten  inzichtelijk maken van
vorderingen = competent voelen
2. Attribution theory