Samenvatting
Denk niet aan een roze olifant
Hoofdstuk 1 – iedereen wil zijn zin
Succesvol framen
Onzichtbaar overtuigen:
1. Wat is je boodschap? Welke waarden en emoties horen daarbij?
2. Tegen wie heb je het?
3. Hoe vertel je het verhaal? Hoofdpersoon, bijrol, gebeurtenis, probleem
4. Welke woorden en beelden gebruik je? Metaforen, oneliners, stereotypen
5. Wie vertelt het verhaal?
6. Hoe ga je om met de tegenstanders? Valkuilen van je eigen frame
Hoofdstuk 2 – Waarom is framen effectief?
4 spelregels van misleidende bewegwijzering in onze hersenen
Spelregel 1: We doen alsof we heel rationeel hebben nagedacht
- We framen onszelf als homo economicus = iemand die de beste optie koel en beheerst
berekent en zich niet door onderbuikgevoelens laat lijden
- We zijn meer homo emoticus = er is weinig ruimte voor logica in een brein vol
irrationele automatismen
Voorbeelden:
1. We beoordelen op basis van drie keer niks: diagnosis bias: we oordelen op basis van
ons vooroordeel
2. We houden van onze eigen projecten: IKEA-effect: we hechten meer waarde aan iets
dat we zelf hebben gemaakt
3. What you see is all there is: hoe minder informatie we hebben, hoe meer we zelf
gaan invullen.
Spelregel 2: We doen net alsof we emoties geen rol laten spelen
- Somatische stempel (Damasio): Je lichaam reageert voordat je bewustzijn eraan te pas
komt.
- Een goed frame doet een beroep op emotie -> behoeftes, angsten of waarden
- Metafoor: “Je ratio is als een ruiter op een enorme olifant.”
Olifant: je onbewuste -> heeft de controle. Luistert alleen naar waarden en
emoties.
Ruiter: stuurt bij op momenten dat het nodig is
- Conclusie: We zijn te veel gefocust op het rationele gedeelte van ons denken. Om
iemand te overtuigen is het effectiever om op emotioneel niveau te beïnvloeden
, Spelregel 3: We doen alsof langzaam denken ons handelen bepaalt, terwijl het vooral via snel
denken verloopt
- Ons onbewuste is veel sneller dan ons bewustzijn
- Snel denken = nadenken zonder het gevoel van nadenken te ervaren
- Langzaam denken = bewust bezig zijn met redeneren
- Systeem 1-denken: onbewust denken – altijd als eerste (vormt 98% van ons denken)
Systeem 2-denken: bewust denken – trager – kost veel energie
- Priming = het sneller herkennen van, of reageren op een bepaalde stimulus als men
deze eerder heeft waargenomen
voorbeeld: overal felblauwe jassen zien, als je die net hebt gekocht
- Mere exposure-effect: systeem 1 oordeelt automatisch positiever op dingen die we
herkennen -> bekend maakt bemind
Voordeel: helpt om snel te bepalen of iets reden tot paniek is of goed
Nadeel: het valt niet uit te zetten, dus kan ook nadelig zijn voor je oordeel
Spelregel 4: door snel denken missen we van alles
- Voorbeeld:
experiment van Christopher Chabris – the invisible gorilla
experiment van Trafton Drew – radiologen kregen een longfoto te zien
Doordat systeem 2 zo druk bezig was met tellen, hadden ze een blinde vlek voor
het bewust waarnemen van andere (gekke) dingen.
- Conclusie: snel en langzaam kunnen denken is handig, maar de verkeerde techniek op
het verkeerde moment kan negatieve gevolgen hebben – geneigd om onze eerste
indruk van systeem 1 te volgen
Hoofdstuk 3 – De snelwegen in onze hersenen
Conceptuele metaforen = elementaire frames bestaan uit een metafoor die zo
vanzelfsprekend voor je is, dat je hem nauwelijks meer als metafoor ziet
- Voorbeeld Lakoff: omhoog (positief) en omlaag (negatief)
Relatie tussen neuronen en frames (George Lakoff):
- Frames zijn ook echt lichamelijk aan te wijzen
- Door dingen vaak te ervaren wordt de verbinding tussen miljarden neuronen in ons
brein sterker, en wordt de ervaring een vast onderdeel van je neurale infrastructuur.
- Hardnekkigheid van frames: eenmaal een ‘neuraal pad’ aangelegd, lastig om hiervan
af te wijken
Voorbeeld: Black/White Implicit Association Test (IAT) = test die bedoeld is om onbewuste
voorkeuren voor een bepaald ras (zwart/wit) zichtbaar te maken
- Wat ze bewust zeiden te geloven (positief tegenover zwarten – racisme test) werd
door hun eigen onbewuste ondermijnd.
- Conclusie: racistische paadjes zijn aangelegd in het brein doordat we vaak worden
blootgesteld aan negatieve frames over zwarte mensen.
X Factor-jurylid: een eerste ruwe mening kan binnen een seconde worden gevormd. Ons
brein drukt constant op de groene of rode knop: goed of vermijden
Denk niet aan een roze olifant
Hoofdstuk 1 – iedereen wil zijn zin
Succesvol framen
Onzichtbaar overtuigen:
1. Wat is je boodschap? Welke waarden en emoties horen daarbij?
2. Tegen wie heb je het?
3. Hoe vertel je het verhaal? Hoofdpersoon, bijrol, gebeurtenis, probleem
4. Welke woorden en beelden gebruik je? Metaforen, oneliners, stereotypen
5. Wie vertelt het verhaal?
6. Hoe ga je om met de tegenstanders? Valkuilen van je eigen frame
Hoofdstuk 2 – Waarom is framen effectief?
4 spelregels van misleidende bewegwijzering in onze hersenen
Spelregel 1: We doen alsof we heel rationeel hebben nagedacht
- We framen onszelf als homo economicus = iemand die de beste optie koel en beheerst
berekent en zich niet door onderbuikgevoelens laat lijden
- We zijn meer homo emoticus = er is weinig ruimte voor logica in een brein vol
irrationele automatismen
Voorbeelden:
1. We beoordelen op basis van drie keer niks: diagnosis bias: we oordelen op basis van
ons vooroordeel
2. We houden van onze eigen projecten: IKEA-effect: we hechten meer waarde aan iets
dat we zelf hebben gemaakt
3. What you see is all there is: hoe minder informatie we hebben, hoe meer we zelf
gaan invullen.
Spelregel 2: We doen net alsof we emoties geen rol laten spelen
- Somatische stempel (Damasio): Je lichaam reageert voordat je bewustzijn eraan te pas
komt.
- Een goed frame doet een beroep op emotie -> behoeftes, angsten of waarden
- Metafoor: “Je ratio is als een ruiter op een enorme olifant.”
Olifant: je onbewuste -> heeft de controle. Luistert alleen naar waarden en
emoties.
Ruiter: stuurt bij op momenten dat het nodig is
- Conclusie: We zijn te veel gefocust op het rationele gedeelte van ons denken. Om
iemand te overtuigen is het effectiever om op emotioneel niveau te beïnvloeden
, Spelregel 3: We doen alsof langzaam denken ons handelen bepaalt, terwijl het vooral via snel
denken verloopt
- Ons onbewuste is veel sneller dan ons bewustzijn
- Snel denken = nadenken zonder het gevoel van nadenken te ervaren
- Langzaam denken = bewust bezig zijn met redeneren
- Systeem 1-denken: onbewust denken – altijd als eerste (vormt 98% van ons denken)
Systeem 2-denken: bewust denken – trager – kost veel energie
- Priming = het sneller herkennen van, of reageren op een bepaalde stimulus als men
deze eerder heeft waargenomen
voorbeeld: overal felblauwe jassen zien, als je die net hebt gekocht
- Mere exposure-effect: systeem 1 oordeelt automatisch positiever op dingen die we
herkennen -> bekend maakt bemind
Voordeel: helpt om snel te bepalen of iets reden tot paniek is of goed
Nadeel: het valt niet uit te zetten, dus kan ook nadelig zijn voor je oordeel
Spelregel 4: door snel denken missen we van alles
- Voorbeeld:
experiment van Christopher Chabris – the invisible gorilla
experiment van Trafton Drew – radiologen kregen een longfoto te zien
Doordat systeem 2 zo druk bezig was met tellen, hadden ze een blinde vlek voor
het bewust waarnemen van andere (gekke) dingen.
- Conclusie: snel en langzaam kunnen denken is handig, maar de verkeerde techniek op
het verkeerde moment kan negatieve gevolgen hebben – geneigd om onze eerste
indruk van systeem 1 te volgen
Hoofdstuk 3 – De snelwegen in onze hersenen
Conceptuele metaforen = elementaire frames bestaan uit een metafoor die zo
vanzelfsprekend voor je is, dat je hem nauwelijks meer als metafoor ziet
- Voorbeeld Lakoff: omhoog (positief) en omlaag (negatief)
Relatie tussen neuronen en frames (George Lakoff):
- Frames zijn ook echt lichamelijk aan te wijzen
- Door dingen vaak te ervaren wordt de verbinding tussen miljarden neuronen in ons
brein sterker, en wordt de ervaring een vast onderdeel van je neurale infrastructuur.
- Hardnekkigheid van frames: eenmaal een ‘neuraal pad’ aangelegd, lastig om hiervan
af te wijken
Voorbeeld: Black/White Implicit Association Test (IAT) = test die bedoeld is om onbewuste
voorkeuren voor een bepaald ras (zwart/wit) zichtbaar te maken
- Wat ze bewust zeiden te geloven (positief tegenover zwarten – racisme test) werd
door hun eigen onbewuste ondermijnd.
- Conclusie: racistische paadjes zijn aangelegd in het brein doordat we vaak worden
blootgesteld aan negatieve frames over zwarte mensen.
X Factor-jurylid: een eerste ruwe mening kan binnen een seconde worden gevormd. Ons
brein drukt constant op de groene of rode knop: goed of vermijden
