Psychiatrie een inleiding
Hoofdstuk 2 visies op oorzaak en gevolg van psychische stoornissen
2.1 Inleiding
Bij elke patiënt is het van belang goed aandacht te besteden aan hoe hij/zij met een ziekte omgaat, wat
de oorzaken en de gevolgen van de ziekte zijn. Als we naar de oorzaak en gevolgen van een ziekte
kijken, de zieke patiënt tegenover ons de resultante is van:
Een mens met al zijn eigenaardigheden, zijn eigen verleden en heden (het levensverhaal van
de patiënt);
Een ziekte met meer of minder goed herkenbare specifieke verschijnselen (de karakteristieken
van de ziekte op zich);
Een sociaalrelationele (leef-, woon-, werk-) en fysieke omgeving (de context waarin de ziekte
heeft ontwikkeld en afspeelt);
De houding, visie, kennis en vaardigheden van de behandelaar/onderzoeker tegenover de
patiënt
2.2 Het biologische perspectief
Afgelopen jaren heeft de biologie ter verklaring van psychische stoornissen meer invloed gekregen.
Denk aan: genen, zenuwstelen ontstaan afwijkend gedrag
2.2.1 Het zenuwstelsel
Neuronen = zenuwcellen die signalen/boodschappen doorgeven
Cellichaam = bevindt zich de celkern in die zuurstof omzet, zodat de cel zijn werk kan doen
Dendrieten = wortelachtige uitloper van een neuron die zenuwimpulsen ontvangt van andere
neuronen
Axon = het lange, dunne gedeelte van een neuron waarlangs de zenuwimpulsen zich
voortplanten
Eindknopjes = kleine verdikking aan het de einde van de axon
Neurotransmitters = chemische stof die neurale boodschappen van de ene neuron naar de
andere vervoert
Synaps = spleetje tussen een eindknopje van de ene neuron en de dendriet of soma
(cellichaam) van een ander neuron waarlangs neurale impulsen worden doorgegeven
Receptorplaats = deel van een dendriet van het ontvangende neuron dat gevoel is voor
bepaalde neurotransmitters
, Alle boodschappen verplaatsen zich in de vorm van elektrische impulsen, die het neuron als het ware
‘afvuurt’. Deze impulsen bewegen zich altijd in één richting over het neuron: via de ontvangen
dendriet naar het cellichaam en dan verder via het axon naar de eindknopjes. Daar wordt de
boodschap via eindknopjes verstuurt naar andere neuronen, spieren of klieren. Neurotransmitters
veroorzaken dan een chemische verandering in de ontvangende neuronen, waardoor de dendriet en
vervolgens het axon worden getriggerd om de boodschap verder te sturen. Als de neurotransmitter
door de synaps is gegaan wordt het opgevangen in de rectorplaats. Daarna stuurt het postsynaptische
(ontvangende) neuron de boodschap verder. Verdwaalde neuronen worden in de synaptische spleet
afgebroken of weer in het neuron opgenomen door de eindknopjes van het axon (heropname).
Verstoring van neurotransmitters (gesitueerd in hersenen) kan afwijkend gedrag geven!
2.2.2 Evaluatie van de biologische perspectieven
Biologische processen en hersenstructuren spelen een rol in veel patronen van afwijkend gedrag. Bij
de meeste stoornissen is er sprake van een interactie tussen biologische- en
omgevingsfactoren. Genen spelen een belangrijke rol bij het vaststellen van onze
kwetsbaarheid of gevoeligheid voor psychische stoornissen. Psychische stoornissen
daarentegen zijn complexe gedragsfenomenen waarbij naast verschillende genen ook
omgevingsfactoren een rol spelen. Wetenschappers bestuderen de complexe interactie tussen
genen en omgevingsfactoren om de bepaalde factoren voor afwijkende gedragspatronen beter
te begrijpen. Wetenschappers beseffen dat het bekende debat over of iets aangeboren of
aangeleerd is (genen versus omgeving, oftewel nature versus nurture) onvoldoende ruimte
geeft aan de complexe interacties tussen genen en andere factoren, inclusief
omgevingsinvloeden.
2.3 Het psychologische perspectief
2.3.1 Psychodynamische modellen
Psychodynamische model is gebaseerd op Sigmund Freud. Het psychoanalystrische theorie is Freuds
theoretische model van onze persoonlijkheid, ook wel psychoanalyse genoemd. Het uitgangspunt van
Freuds psychoanalytische theorie is: psychischologische problemen zoals hysterie aangestuurd worden
aangestuurd door onbewuste motieven en conflicten, die zijn terug te voeren op de kindertijd. Deze
onderliggende conflicten hangen samen met onze primitieve seksuele en agressieve instincten en de
behoefte om deze impulsen uit ons bewustzijn te weren. Volgens Freud zijn abnormale
gedragspatronen niets anders dan ‘symptomen’ van de dynamische worstelingen die plaatsvinden in
onze geest. In het geval van hysterie weerspiegelt het ‘symptoom’ de conversie (=omzetting) van een
Hoofdstuk 2 visies op oorzaak en gevolg van psychische stoornissen
2.1 Inleiding
Bij elke patiënt is het van belang goed aandacht te besteden aan hoe hij/zij met een ziekte omgaat, wat
de oorzaken en de gevolgen van de ziekte zijn. Als we naar de oorzaak en gevolgen van een ziekte
kijken, de zieke patiënt tegenover ons de resultante is van:
Een mens met al zijn eigenaardigheden, zijn eigen verleden en heden (het levensverhaal van
de patiënt);
Een ziekte met meer of minder goed herkenbare specifieke verschijnselen (de karakteristieken
van de ziekte op zich);
Een sociaalrelationele (leef-, woon-, werk-) en fysieke omgeving (de context waarin de ziekte
heeft ontwikkeld en afspeelt);
De houding, visie, kennis en vaardigheden van de behandelaar/onderzoeker tegenover de
patiënt
2.2 Het biologische perspectief
Afgelopen jaren heeft de biologie ter verklaring van psychische stoornissen meer invloed gekregen.
Denk aan: genen, zenuwstelen ontstaan afwijkend gedrag
2.2.1 Het zenuwstelsel
Neuronen = zenuwcellen die signalen/boodschappen doorgeven
Cellichaam = bevindt zich de celkern in die zuurstof omzet, zodat de cel zijn werk kan doen
Dendrieten = wortelachtige uitloper van een neuron die zenuwimpulsen ontvangt van andere
neuronen
Axon = het lange, dunne gedeelte van een neuron waarlangs de zenuwimpulsen zich
voortplanten
Eindknopjes = kleine verdikking aan het de einde van de axon
Neurotransmitters = chemische stof die neurale boodschappen van de ene neuron naar de
andere vervoert
Synaps = spleetje tussen een eindknopje van de ene neuron en de dendriet of soma
(cellichaam) van een ander neuron waarlangs neurale impulsen worden doorgegeven
Receptorplaats = deel van een dendriet van het ontvangende neuron dat gevoel is voor
bepaalde neurotransmitters
, Alle boodschappen verplaatsen zich in de vorm van elektrische impulsen, die het neuron als het ware
‘afvuurt’. Deze impulsen bewegen zich altijd in één richting over het neuron: via de ontvangen
dendriet naar het cellichaam en dan verder via het axon naar de eindknopjes. Daar wordt de
boodschap via eindknopjes verstuurt naar andere neuronen, spieren of klieren. Neurotransmitters
veroorzaken dan een chemische verandering in de ontvangende neuronen, waardoor de dendriet en
vervolgens het axon worden getriggerd om de boodschap verder te sturen. Als de neurotransmitter
door de synaps is gegaan wordt het opgevangen in de rectorplaats. Daarna stuurt het postsynaptische
(ontvangende) neuron de boodschap verder. Verdwaalde neuronen worden in de synaptische spleet
afgebroken of weer in het neuron opgenomen door de eindknopjes van het axon (heropname).
Verstoring van neurotransmitters (gesitueerd in hersenen) kan afwijkend gedrag geven!
2.2.2 Evaluatie van de biologische perspectieven
Biologische processen en hersenstructuren spelen een rol in veel patronen van afwijkend gedrag. Bij
de meeste stoornissen is er sprake van een interactie tussen biologische- en
omgevingsfactoren. Genen spelen een belangrijke rol bij het vaststellen van onze
kwetsbaarheid of gevoeligheid voor psychische stoornissen. Psychische stoornissen
daarentegen zijn complexe gedragsfenomenen waarbij naast verschillende genen ook
omgevingsfactoren een rol spelen. Wetenschappers bestuderen de complexe interactie tussen
genen en omgevingsfactoren om de bepaalde factoren voor afwijkende gedragspatronen beter
te begrijpen. Wetenschappers beseffen dat het bekende debat over of iets aangeboren of
aangeleerd is (genen versus omgeving, oftewel nature versus nurture) onvoldoende ruimte
geeft aan de complexe interacties tussen genen en andere factoren, inclusief
omgevingsinvloeden.
2.3 Het psychologische perspectief
2.3.1 Psychodynamische modellen
Psychodynamische model is gebaseerd op Sigmund Freud. Het psychoanalystrische theorie is Freuds
theoretische model van onze persoonlijkheid, ook wel psychoanalyse genoemd. Het uitgangspunt van
Freuds psychoanalytische theorie is: psychischologische problemen zoals hysterie aangestuurd worden
aangestuurd door onbewuste motieven en conflicten, die zijn terug te voeren op de kindertijd. Deze
onderliggende conflicten hangen samen met onze primitieve seksuele en agressieve instincten en de
behoefte om deze impulsen uit ons bewustzijn te weren. Volgens Freud zijn abnormale
gedragspatronen niets anders dan ‘symptomen’ van de dynamische worstelingen die plaatsvinden in
onze geest. In het geval van hysterie weerspiegelt het ‘symptoom’ de conversie (=omzetting) van een
