Thema 2 Transport VWO
Basisstof 1: Transportsystemen
Bij eencellige organismen vindt transport onder andere plaats door diffusie.
Geleedpotigen hebben een open circulatie systeem en een buisvormig hart dat de
lichaamsvloeistof rond de organen laat bewegen (zie afdeelding 1).
Andere diersoorten en mensen hebben een
bloedsomloop, dit is een gesloten systeem waarin
het bloed d.m.v. vaten gescheiden is van andere
lichaamsvloeistoffen.
Het bloed wordt rondgepompt door het hart.
Sommige diersoorten hebben meer dan één hart,
bijvoorbeeld regenwormen.
Er zijn twee soorten bloedsomlopen die ik hieronder
uitleg met hun kenmerken.
Afbeelding 1: Open circulatiesysteem
Enkelvoudige bloedsomloop: - Per omloop stroomt het bloed één keer door het hart.
Voorbeeld van een vis Een vis heeft één boezem en één kamer. Bloed dat van de organen naar het
hart stroomt, verzamelt zich in de boezem. De boezem pompt het bloed
naar de kamer en de kamer pompt het bloed naar de kieuwen
(zie afbeelding 2).
Afbeelding 2: Enkelvoudige bloedsomloop van een vis.
Dubbele bloedsomloop: - Per omloop stroomt het bloed twee keer door het hart. Het bloed gaat
namelijk via de rechterboezem naar de rechter kamer en de rechter kamer
pompt het bloed naar de longen. Via de longen komt het bloed in de linker
boezem (kleine bloedsomloop).
De linker boezem pompt het bloed in de linker kamer en de linker kamer
pompt het bloed via de aorta naar alle organen toe. Vanaf de organen komt
het bloed weer in de rechter boezem terecht (grote bloedsomloop). Zie
afbeelding 3.
1
, Afbeelding 3: Dubbele bloedsomloop. Afbeelding 4: embryonale bloedsomloop
Embryonale bloedsomloop
De longen van de foetus werken nog niet zelfstandig tot dat de foetus wordt geboren. Hierdoor
ontvangt de foetus zuurstof en voedingsstoffen van de moeder via de placenta. Er zijn een paar
verschillen tussen de bloedsomloop van een volwassen mens en een foetus (zie afbeelding 4).
- Voor de geboorte zit er in het hart van de foetus een opening tussen de linker- en rechter
boezem, dit wordt het ovale venster genoemd. Het grootste deel van het bloed stroomt door
deze opening direct naar de linkerboezem en wordt via de linkerkamer de aorta ingeperst.
- Ook is er voor de geboorte een verbinding tussen de longslagader en de aorta: de ductus
arteriosis (of ductus Botalli). Het grootste deel dat door de rechterkamer wordt weggepompt
loopt via deze verbinding naar de aorta en wordt ook door het hele lichaam gepompt.
Na de geboorte wordt de verbinding met de placenta verbroken en vullen de longen zich met lucht.
Sluiting van: Het ovale venster, wordt dichtgedrukt omdat de druk in de linkerboezem groter is
geworden dan de druk in de rechter boezem. Hierdoor groeit het vast aan elkaar.
De navelstrengbloedvaten, sluiten zich af en de functie hiervan wordt
overgenomen door de organen van de baby zelf (longen, darmen en nieren).
De ductus Botalli, doordat de spieren zich samentrekken wordt de ductus Botalli
kleiner en verdwijnt het.
2
Basisstof 1: Transportsystemen
Bij eencellige organismen vindt transport onder andere plaats door diffusie.
Geleedpotigen hebben een open circulatie systeem en een buisvormig hart dat de
lichaamsvloeistof rond de organen laat bewegen (zie afdeelding 1).
Andere diersoorten en mensen hebben een
bloedsomloop, dit is een gesloten systeem waarin
het bloed d.m.v. vaten gescheiden is van andere
lichaamsvloeistoffen.
Het bloed wordt rondgepompt door het hart.
Sommige diersoorten hebben meer dan één hart,
bijvoorbeeld regenwormen.
Er zijn twee soorten bloedsomlopen die ik hieronder
uitleg met hun kenmerken.
Afbeelding 1: Open circulatiesysteem
Enkelvoudige bloedsomloop: - Per omloop stroomt het bloed één keer door het hart.
Voorbeeld van een vis Een vis heeft één boezem en één kamer. Bloed dat van de organen naar het
hart stroomt, verzamelt zich in de boezem. De boezem pompt het bloed
naar de kamer en de kamer pompt het bloed naar de kieuwen
(zie afbeelding 2).
Afbeelding 2: Enkelvoudige bloedsomloop van een vis.
Dubbele bloedsomloop: - Per omloop stroomt het bloed twee keer door het hart. Het bloed gaat
namelijk via de rechterboezem naar de rechter kamer en de rechter kamer
pompt het bloed naar de longen. Via de longen komt het bloed in de linker
boezem (kleine bloedsomloop).
De linker boezem pompt het bloed in de linker kamer en de linker kamer
pompt het bloed via de aorta naar alle organen toe. Vanaf de organen komt
het bloed weer in de rechter boezem terecht (grote bloedsomloop). Zie
afbeelding 3.
1
, Afbeelding 3: Dubbele bloedsomloop. Afbeelding 4: embryonale bloedsomloop
Embryonale bloedsomloop
De longen van de foetus werken nog niet zelfstandig tot dat de foetus wordt geboren. Hierdoor
ontvangt de foetus zuurstof en voedingsstoffen van de moeder via de placenta. Er zijn een paar
verschillen tussen de bloedsomloop van een volwassen mens en een foetus (zie afbeelding 4).
- Voor de geboorte zit er in het hart van de foetus een opening tussen de linker- en rechter
boezem, dit wordt het ovale venster genoemd. Het grootste deel van het bloed stroomt door
deze opening direct naar de linkerboezem en wordt via de linkerkamer de aorta ingeperst.
- Ook is er voor de geboorte een verbinding tussen de longslagader en de aorta: de ductus
arteriosis (of ductus Botalli). Het grootste deel dat door de rechterkamer wordt weggepompt
loopt via deze verbinding naar de aorta en wordt ook door het hele lichaam gepompt.
Na de geboorte wordt de verbinding met de placenta verbroken en vullen de longen zich met lucht.
Sluiting van: Het ovale venster, wordt dichtgedrukt omdat de druk in de linkerboezem groter is
geworden dan de druk in de rechter boezem. Hierdoor groeit het vast aan elkaar.
De navelstrengbloedvaten, sluiten zich af en de functie hiervan wordt
overgenomen door de organen van de baby zelf (longen, darmen en nieren).
De ductus Botalli, doordat de spieren zich samentrekken wordt de ductus Botalli
kleiner en verdwijnt het.
2
