Samenvatting Tijdvak 6 Feniks Geschiedenis VWO 4/5/6

Tijdvak 6
Tijd van regenten en vorsten

Paragraaf 1

InÊdeÊ17eÊeeuwÊwerkteÊinÊdeÊkustgewstenÊéénÊderdeÊdeelÊvanÊdeÊbevolkingÊinÊdeÊnijverheidÊenÊongeveerÊ
70%ÊinÊdeÊhandel.ÊDezeÊuitzonderlijkeÊeconomischeÊsamenlevingÊbegonÊalÊinÊdeÊlateÊMiddeleeuwen.
InÊdeÊrepubliekÊwerdÊakkerbouwÊonmogelijk.ÊMenÊgingÊdusÊmeerÊaanÊveehouderijÊdoen.ÊEenÊdeelÊvanÊdeÊ
productieÊverkocht.ÊHierdoorÊontstondÊcommerciële landbouw;ÊmenÊgingÊproducerenÊvoorÊdeÊnijverheidÊ
enÊhandel.ÊErÊontstondÊÊspecialisatieÊenÊerÊvondÊschaalvergrotingÊplaats.ÊHandelarenÊwerdenÊopgewerktÊ
totÊdrapeniers.ÊEnÊarmereÊmensenÊgingenÊwerkenÊinÊeenÊmanufactuur.Ê
DeÊsocialeÊverschillenÊtussenÊrijkenÊenÊarmenÊnamÊtoe.

DoordatÊdeÊakkerbouwÊonmoglijkÊwerdÊdoorÊdeÊzeespiegel,ÊkwamÊerÊeenÊgraantekortÊinÊdeÊRepubliek.Ê
HierdoorÊgingenÊhandelarenÊgraanÊinÊkopenÊinÊNoord-DuitseÊgebiedenÊenÊinÊBaltischeÊlanden.ÊDitÊgraanÊ
werdÊlaterÊdanÊweerÊverkochtÊinÊdeÊkustgewesten.ÊDeÊzuivelproductenÊenÊhetÊvisÊwerdÊverkochtÊinÊhetÊ
Oostzeegebied.ÊDezeÊhandelÊzorgdeÊvoorÊeenÊwinstgevendeÊinternationaleÊhandelÊenÊwerdÊdeÊ
moedernegotie genoemd.ÊÊ

OokÊdeÊvisserijÊnamÊtoeÊenÊzoÊwerdenÊzeÊookÊvertrouwdÊopÊzee.ÊDeÊhandelarenÊkondenÊhetÊhandelsgebiedÊ
uitbereiden.ÊZeÊginngenÊookÊdeÊStraatvaart doenÊrondÊdeÊMiddellandseÊZee.ÊDeÊsnelleÊschepenÊvanÊdeÊ
RepubliekÊkondenÊdeÊlangzameÊSpaanseÊenÊItaliaanseÊschepenÊmakkelijkÊaan.Ê

HandelarenÊgingenÊsamenwerkenÊinÊhandelscompagnieën,ÊomÊminderÊrisicoÊteÊlopenÊenÊdeÊwinstÊ
uittebereiden.ÊAmsterdamÊgroeideÊuitÊtotÊhetÊmiddelpuntÊvanÊhetÊhandelskapatilisme.ÊEnÊwerdÊdeÊ
belangrijksteÊstapelmarkt vanÊEuropa.

DoordatÊerÊdusÊverschillendeÊhandelscompagnieënÊontstonden,ÊgingenÊdezeÊookÊmetÊelkaarÊconcurreren.Ê
DitÊzorgdeÊervoorÊdatÊdeÊprijzenÊinÊAziëÊgingenÊstijgen.ÊOmÊditÊteÊvoorkomenÊwerdÊinÊ1602 deÊVOCÊ
opgerichtÊenÊwerdenÊalleÊhandelscompagnieënÊsamengevoegd.
DeÊVOCÊkreegÊvanÊdeÊStaten-GeneraalÊhetÊhandelsmonopolie opÊAzië.ÊOokÊkregenÊzeÊhetÊrechtÊom:
• HandelsovereenkomstenÊafÊteÊsluiten,
• SoldatenÊenÊbestuursambtenarenÊinÊdienstÊteÊnemen,
• EnÊaanÊkustenÊfortenÊteÊbouwenÊenÊoorlogÊteÊvoeren.
DeÊVOCÊwasÊnietÊdeÊenigeÊdieÊéénÊhandelscompagnieÊhad;ÊookÊdeÊEngelseÊenÊFransenÊhaddenÊerÊéén.Ê
DezeÊcompagnieënÊbeconcureerdenÊelkaar.ÊDitÊgebeurdeÊvaakÊmetÊgeweld.

JanÊPietersz.ÊCoenÊgreepÊinÊ1621 inÊtegenÊdeÊbevolkingÊvanÊdeÊBanda-eilanden.ÊHetÊwasÊeenÊmilitaireÊ
expeditieÊdieÊduizendeÊlevensÊkostte.ÊOverlevendeÊwerdenÊslavenÊinÊBatavia;ÊhetÊhandelsknooppuntÊvanÊ
deÊVOC.

VoorÊ(slaven)handelÊinÊAfrikaÊenÊAmerikaÊwerdÊinÊ1621 deÊWICÊopgericht.ÊDeÊkapiteinsÊkregenÊ
kaperbrieven,ÊzeÊkondenÊschepenÊaanÊvallenÊvanÊdeÊvijand.Ê
PietÊHeinÊslaagdeÊerinÊdeÊSpaanseÊZilvervlootÊteÊkapenÊinÊ1628.ÊDitÊwasÊeenÊschipÊvanÊSpanjeÊmetÊveelÊ
zilverÊenÊgoudÊaanÊboord.
DoordatÊdeÊhandelÊdeÊwereldÊverbond,ÊisÊerÊsprakeÊvanÊeenÊwereldeconomie.Ê

DeÊVOCÊverkochtÊopiumÊinÊChinaÊenÊkochtÊspecerijen,Êzijde,Êkatoenen,ÊstoffenÊenÊporselein.
DeÊWICÊruildeÊkostbaarhedenÊvoorÊslavenÊinÊAfrikaÊenÊdezeÊruildeÊzeÊinÊAmerikaÊvoorÊsuiker,Êtabak,ÊrumÊ
enÊbont.