Leerstof week 1
Functies collectief geheugen & herinnering:
- Het leert ons wie wij zijn
- Leert ons hoe wij moeten leven
- Het schept een band
- Het legitimeert het heden en dus de machthebbers
- Het levert een overkoepelend verhaal
Er is behoefte aan verhalen over het verleden, maar deze (identiteitsvormende) behoefte
bepaald welke verhalen. Ze hoeven dus geen accurate/evenwichtige weerspiegeling van het
verleden te zijn en zijn dat meestal dus ook niet. Deze verhalen zijn vaak verzonnen en dit
kan leiden tot problemen
Leerstof week 2
Collectieve herinnering (social memory in het boek)
Collectieve herinnering gaat om het geheugen wat men met elkaar heeft, wat ervoor zorgt
dat men dus bepaalde onderwerpen onbewust associëren met andere zaken. “Zij werd
weggevoerd.” → Anne Frank.
Er zijn twee soorten herinneringen:
- Episodic memory → herinnering die je zelf hebt meegemaakt, bijv. een vakantie
- Semantic memory → herinnering die is aangeleerd, bijv. Stalingrad
Soms kan er ook verwarring zijn wat voor herinnering iets is. Er kan ook een herinnering zijn
dit wordt herinnerd als groep: collectieve herinnering. Dit is een soort crossover tussen
beide. Je was er zelf niet bij, maar het voelt relevant/persoonlijk voor jou en je groep. De
groep kan een land zijn, generatie etc.
Tosh spreekt over historical awareness (geschiedschrijving) tegenover social memory.
Kenmerken van historical awareness:
- Besef van difference
- “The past is a foreign country, they do things differently there.” - L.P. Hartley
- Andere mentaliteit
- Verschillen groeien door afstand en tijd
- Zet eigen wereld in perspectief
- Ondermijnt traditie als legitimatie
- Ondermijnt notie historische identiteit
- Besef van context
- Onderlinge verwevenheid en dus complexiteit
- Geen monocausale verklaringen
- Lateraal denken
- Besef van process
- Iedere gebeurtenis is een kruispunt van ontwikkelingen
- Inschatten richting?
- Ondermijnt nostalgie
- Ondermijnt vooruitgangsgeloof
, Collectieve herinnering vs geschiedschrijving
De collectieve herinnering en geschiedschrijving komt vaak niet overeen en hier zit dus
spanning tussen. Geschiedenis zoekt een completer beeld dan collectieve herinnering. De
collectieve herinnering wil een simpeler verhaal vertelling. Dit kan soms strijdig zijn in het
hoofd van mensen.
Vandaar de kwestie; moeten wij stellingen nemen in morele discussies.
- Volgens Tosh moet dit niet in het onderzoek, maar wel in de keuze van het
onderwerp.
- Alt 1: nee, nooit, de historicus moet strikt objectief zijn
- Alt 2: misschien niet, maar de historicus kan niet objectief zijn, dus kan hij beter
uitkomen voor zijn opvattingen
- Alt 3: ja, altijd, de historicus heeft de plicht op te komen voor een betere wereld
Leerstof week 3
Oudheid
De eerste kritische geschiedschrijvers waren Herodotus en Thucydides. Zij probeerde feit en
fictie te onderscheiden en zochten en analyseerden bronnen. Geschiedenis dient ter morele
instructie. De Grieken hadden een een cyclische geschiedenis: de geschiedenis ging in een
cirkel.
Middeleeuwen
In de Middeleeuwen vormde de geschiedenis juist een lijn, van uniek begin naar absoluut
einde. Geschiedenis moest passen in dat verhaal en het verleden legitimeert het heden.
Objectiviteit kwam toen weinig voor.
Renaissance en vroegmoderne tijd
Er kwam een herwaardering op voor de klassieke oudheid. Er werden nieuwe tijdvakken
bedacht door de humanisten: oudheid, middeleeuwen en huidige tijd. Ze gingen ervan uit dat
de nieuwe tijd voort bouwt op het verleden, al zouden ze de oudheid niet kunnen overtreffen.
Daarnaast ontwikkelde de filologie zich (Ad fontes en Donatio constantini). Een van de
grootste filologen was Scaliger die kwam met een theorie (Farao's voor de schepping van
christus) die niet paste bij het scheppingsverhaal. Hij vond dat er een tijd voor de tijd zou zijn
(Tempus prolecticon), omdat hij deze twee wereldbeelden moest combineren. Wetenschap
begon in deze tijd dus zwaarder te wegen.
Verlichting
De hand van God werd vervangen door de rede en determinisme vervangen door het
optimisme. Er ontstond een nieuwe vorm van geschiedenis: de opwaartse spiraal. De rede
ontplooide zich en Hegel kwam met Weltgeist.
Historisme: uitgangspunten
1. Leopold von Ranke (1795 - 1886) kwam met het idee: “wie es eigentlich gewesen’
2. Een historicus dient objectief te zijn en dus zonder onderdelen. Ieder tijdperk is
‘unmittelbar zu Gott’. Er moest geen mening worden gevormd over de goedheid van
een periode.
Functies collectief geheugen & herinnering:
- Het leert ons wie wij zijn
- Leert ons hoe wij moeten leven
- Het schept een band
- Het legitimeert het heden en dus de machthebbers
- Het levert een overkoepelend verhaal
Er is behoefte aan verhalen over het verleden, maar deze (identiteitsvormende) behoefte
bepaald welke verhalen. Ze hoeven dus geen accurate/evenwichtige weerspiegeling van het
verleden te zijn en zijn dat meestal dus ook niet. Deze verhalen zijn vaak verzonnen en dit
kan leiden tot problemen
Leerstof week 2
Collectieve herinnering (social memory in het boek)
Collectieve herinnering gaat om het geheugen wat men met elkaar heeft, wat ervoor zorgt
dat men dus bepaalde onderwerpen onbewust associëren met andere zaken. “Zij werd
weggevoerd.” → Anne Frank.
Er zijn twee soorten herinneringen:
- Episodic memory → herinnering die je zelf hebt meegemaakt, bijv. een vakantie
- Semantic memory → herinnering die is aangeleerd, bijv. Stalingrad
Soms kan er ook verwarring zijn wat voor herinnering iets is. Er kan ook een herinnering zijn
dit wordt herinnerd als groep: collectieve herinnering. Dit is een soort crossover tussen
beide. Je was er zelf niet bij, maar het voelt relevant/persoonlijk voor jou en je groep. De
groep kan een land zijn, generatie etc.
Tosh spreekt over historical awareness (geschiedschrijving) tegenover social memory.
Kenmerken van historical awareness:
- Besef van difference
- “The past is a foreign country, they do things differently there.” - L.P. Hartley
- Andere mentaliteit
- Verschillen groeien door afstand en tijd
- Zet eigen wereld in perspectief
- Ondermijnt traditie als legitimatie
- Ondermijnt notie historische identiteit
- Besef van context
- Onderlinge verwevenheid en dus complexiteit
- Geen monocausale verklaringen
- Lateraal denken
- Besef van process
- Iedere gebeurtenis is een kruispunt van ontwikkelingen
- Inschatten richting?
- Ondermijnt nostalgie
- Ondermijnt vooruitgangsgeloof
, Collectieve herinnering vs geschiedschrijving
De collectieve herinnering en geschiedschrijving komt vaak niet overeen en hier zit dus
spanning tussen. Geschiedenis zoekt een completer beeld dan collectieve herinnering. De
collectieve herinnering wil een simpeler verhaal vertelling. Dit kan soms strijdig zijn in het
hoofd van mensen.
Vandaar de kwestie; moeten wij stellingen nemen in morele discussies.
- Volgens Tosh moet dit niet in het onderzoek, maar wel in de keuze van het
onderwerp.
- Alt 1: nee, nooit, de historicus moet strikt objectief zijn
- Alt 2: misschien niet, maar de historicus kan niet objectief zijn, dus kan hij beter
uitkomen voor zijn opvattingen
- Alt 3: ja, altijd, de historicus heeft de plicht op te komen voor een betere wereld
Leerstof week 3
Oudheid
De eerste kritische geschiedschrijvers waren Herodotus en Thucydides. Zij probeerde feit en
fictie te onderscheiden en zochten en analyseerden bronnen. Geschiedenis dient ter morele
instructie. De Grieken hadden een een cyclische geschiedenis: de geschiedenis ging in een
cirkel.
Middeleeuwen
In de Middeleeuwen vormde de geschiedenis juist een lijn, van uniek begin naar absoluut
einde. Geschiedenis moest passen in dat verhaal en het verleden legitimeert het heden.
Objectiviteit kwam toen weinig voor.
Renaissance en vroegmoderne tijd
Er kwam een herwaardering op voor de klassieke oudheid. Er werden nieuwe tijdvakken
bedacht door de humanisten: oudheid, middeleeuwen en huidige tijd. Ze gingen ervan uit dat
de nieuwe tijd voort bouwt op het verleden, al zouden ze de oudheid niet kunnen overtreffen.
Daarnaast ontwikkelde de filologie zich (Ad fontes en Donatio constantini). Een van de
grootste filologen was Scaliger die kwam met een theorie (Farao's voor de schepping van
christus) die niet paste bij het scheppingsverhaal. Hij vond dat er een tijd voor de tijd zou zijn
(Tempus prolecticon), omdat hij deze twee wereldbeelden moest combineren. Wetenschap
begon in deze tijd dus zwaarder te wegen.
Verlichting
De hand van God werd vervangen door de rede en determinisme vervangen door het
optimisme. Er ontstond een nieuwe vorm van geschiedenis: de opwaartse spiraal. De rede
ontplooide zich en Hegel kwam met Weltgeist.
Historisme: uitgangspunten
1. Leopold von Ranke (1795 - 1886) kwam met het idee: “wie es eigentlich gewesen’
2. Een historicus dient objectief te zijn en dus zonder onderdelen. Ieder tijdperk is
‘unmittelbar zu Gott’. Er moest geen mening worden gevormd over de goedheid van
een periode.
