Aardrijkskunde hoofdstuk 3 – Endogeen (par 1 t/m 4, 8 + 9) vs. Exogeen (par 5
t/m 7)
Intro
Endogeen = van binnenuit de aarde. Bijvoorbeeld: vulkanen, platentektoniek
(convectiestromen), aardbevingen, tsunami, gebergtevorming
Exogeen = van buiten de aarde. Bijvoorbeeld: erosie, verwering, (klimaat)
Opbouw van een vulkaan
Aswolk – kraterpijp – lavastroom – magmamaker
Paragraaf 1 – Actualiteitsprincipe & opbouw van de aarde
Actualiteitsprincipe: “The past is the key to the present”. Door in/naar de aarde te
kijken weten we wat er gaat gebeuren.
Kijkt naar
- continenten passen als een puzzel in elkaar
- gidsfossielen => geven ons een idee van de absolute ouderdom
- wet van de superpositie => door te kijken naar gesteentelagen (relatieve ouderdom)
weet je waar we ooit lagen
Dwarsdoorsnede aarde
Oranje = Aardkorst (vast) bestaat uit
Continentale korst (70-100km): Graniet
Oceanische korst (11 km): Basalt
Rood = Aardmantel (plastisch, soort stroop)
Groen = Buitenkern (vloeibaar)
Paars = Binnenkern (vast)
Aardkorst & bovenste laag aardmantel: Lithosfeer
Heel de rest van de aardmantel: Asthenosfeer
, In de asthenosfeer zitten convectiestromen.
Magma kan niet uit de aardmantel dus magma gaat naar de zijkant
Vak = aardmantel
Blauwe lijnen = magma die rond stroomt
Vanuit de kern komt namelijk warmte en daardoor wordt de magma warm. Deze wil
dan dus gaan stromen maar kan er niet uit dus gaat naar de zijkant.
Paragraaf 2 – (Basis) Plaattektoniek
3 plaatbewegingen
1. Divergent – uit elkaar
Rood = magma wat omhoog komt
Rondje = mid-oceanische rug
- vorming van nieuwe korst
- op de bodem van de oceanen
- ridge push = het omhoog duwen van gesteente (wat uiteindelijk korst wordt)
2. Convergent – tegen elkaar
A. O – C. Oceanische korst duikt onder continentale korst (ook al is die dunner),
omdat die zwaarder is omdat die uit basalt bestaat
Het punt waarbij de platen elkaar raken is de subductiezone (een plaat duikt). Wat
gebeurt er met de oceanische plaat? Hij smelt want hij komt in het magma, water van
de plaat verdampt en er komt extra druk op het magma. Deze wil naar boven en
daardoor ontstaan vulkanen.
Ook ontstaat er een trog. (voor de kust)
B. O – O. De oudste gaat naar onder, want de oudste is het zwaarst. Ook hier heb je
een subductiezone.
Hier ontstaat een diepzee trog. (diep in de oceaan)
t/m 7)
Intro
Endogeen = van binnenuit de aarde. Bijvoorbeeld: vulkanen, platentektoniek
(convectiestromen), aardbevingen, tsunami, gebergtevorming
Exogeen = van buiten de aarde. Bijvoorbeeld: erosie, verwering, (klimaat)
Opbouw van een vulkaan
Aswolk – kraterpijp – lavastroom – magmamaker
Paragraaf 1 – Actualiteitsprincipe & opbouw van de aarde
Actualiteitsprincipe: “The past is the key to the present”. Door in/naar de aarde te
kijken weten we wat er gaat gebeuren.
Kijkt naar
- continenten passen als een puzzel in elkaar
- gidsfossielen => geven ons een idee van de absolute ouderdom
- wet van de superpositie => door te kijken naar gesteentelagen (relatieve ouderdom)
weet je waar we ooit lagen
Dwarsdoorsnede aarde
Oranje = Aardkorst (vast) bestaat uit
Continentale korst (70-100km): Graniet
Oceanische korst (11 km): Basalt
Rood = Aardmantel (plastisch, soort stroop)
Groen = Buitenkern (vloeibaar)
Paars = Binnenkern (vast)
Aardkorst & bovenste laag aardmantel: Lithosfeer
Heel de rest van de aardmantel: Asthenosfeer
, In de asthenosfeer zitten convectiestromen.
Magma kan niet uit de aardmantel dus magma gaat naar de zijkant
Vak = aardmantel
Blauwe lijnen = magma die rond stroomt
Vanuit de kern komt namelijk warmte en daardoor wordt de magma warm. Deze wil
dan dus gaan stromen maar kan er niet uit dus gaat naar de zijkant.
Paragraaf 2 – (Basis) Plaattektoniek
3 plaatbewegingen
1. Divergent – uit elkaar
Rood = magma wat omhoog komt
Rondje = mid-oceanische rug
- vorming van nieuwe korst
- op de bodem van de oceanen
- ridge push = het omhoog duwen van gesteente (wat uiteindelijk korst wordt)
2. Convergent – tegen elkaar
A. O – C. Oceanische korst duikt onder continentale korst (ook al is die dunner),
omdat die zwaarder is omdat die uit basalt bestaat
Het punt waarbij de platen elkaar raken is de subductiezone (een plaat duikt). Wat
gebeurt er met de oceanische plaat? Hij smelt want hij komt in het magma, water van
de plaat verdampt en er komt extra druk op het magma. Deze wil naar boven en
daardoor ontstaan vulkanen.
Ook ontstaat er een trog. (voor de kust)
B. O – O. De oudste gaat naar onder, want de oudste is het zwaarst. Ook hier heb je
een subductiezone.
Hier ontstaat een diepzee trog. (diep in de oceaan)
