Aardrijkskunde hoofdstuk Zuid-Amerika
Paragraaf 2 – Plaattektoniek
Aan de Oostkant van Zuid-Amerika is een passieve plaatgrens, dus er komt weinig
voor. Hier zijn geen vulkanen, aardbevingen, subductie of tsunami’s
Aan de Westkant van Zuid-Amerika is subductie dus daar is een actieve plaatgrens.
Eruptietype is explosief. Type/soort vulkaan = strato/caldera
Subductie stappen: Deze plaat duikt onder andere plaat à De plaat smelt en er
wordt druk opgebouwd à magma komt omhoog door de druk à vulkaan barst uit
In Zuid-Amerika is er ook sprake van vlakke subductie (de plaat duikt niet diep naar
onder maar schuift onder de ander). Dit komt omdat het een jonge plaat is en
daarom is hij dus lichter. Hier ontstaan volcanic gaps (geen vulkanen). Dat gebeurt
op 3 plekken in Zuid-Amerika: Peru gat, Pampa gat, Patagonia gat
Er is ook juist steile vulkanen. Hierdoor liggen de vulkanen heel dichtbij de
subductiezone. Hier ontstaat: andesiet
Vulkanen in de Andes zijn minder explosief dan ‘normale vulkanen’ langs
subductiezones en dat komt door de samenstelling van het magma. Dat is namelijk
relatief vloeibaar magma en weinig gassen.
Er zijn twee hotspots in Zuid-Amerika: Paaseiland en Galàpagos
Er zijn ook twee transforme breuken in Zuid-Amerika:
- Noord-Colombia/Venezuela. Geen vulkanisme, wel gebergtevorming vanwege de
Zuid-Amerikaanse plaat die omhoog wordt gedrukt door de beweging van de
Caribische plaat
- Vuurland: Ushuaia
Waarom is de Andes zo hoog?
1. Oceanische plaat tegen continentale plaat à vulkanisme
& plooiingsgebergte door omhoog drukken van sediment
2. Vlakke subductie à onderschuivende plaat duwt de bovenliggende plaat ineen
3. Subductie zorgt voor rekspanning (rol kauwgom) waardoor de continentale plaat
nóg meer in elkaar geduwd wordt à VWO6
Altiplano = hoogvlakte
- eerst laaggelegen
- opgevuld met erosie- en verweringsmateriaal
- en vervolgens door plaattektoniek en het ontstaan van de Andes omhoog geduwd
Voorlandbekkens
1. Oceanische plaat botst met continentale plaat à er treedt rekspanning op en
daardoor is de plaat dunner en lager
2. Er komt erosiemateriaal in de voorlandbekken van de hogere stukken
Schilden en kratons
Een stuk aardkorst die meer dan 1 miljoen jaar oud is
Zoals: Hoogland van Guyana & Hoogland van Brazilië, hier vind je tafelbergen
, Paragraaf 2 – Grondstoffen à Ertsen
Grondstoffen zijn voor veel landen hèt hoofdexportproduct
Grondstoffennationalisme = staatsbedrijven die de macht hebben over grondstoffen
Exportvalorisatie = je grondstoffen eerst zelf bewerken voordat je exporteert.
Voordelen: minder afhankelijk, werkgelegenheid, meer geld
Ontstaan van delfstoffen
Op te delen in twee groepen:
1. Fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie en aardgas
2. Ertsen: tin, ijzer, nikkel, goud, zilver, bauxiet en ijzererts
Venezuela heeft heel veel aardolie. En op de tweede plaats Brazilië
Fossiele brandstoffen:
Vooral in voorlandbekkens (Venezuela!!!). Ontstaan door vroegere zeespiegelstijging
waarbij de bekkens onder water stonden. In dit water leefde plankton dat later stierf.
Afzetting van sedimenten bovenop dat plankton en daardoor omzetting tot aardolie
en aardgas.
En vooral in continentaal PLAT (deel van de continentale plaat dat doorloopt onder
water)
Voorbeeld: Steenkool (ontstaat door afsterven tropische planten en de vorming van
veenresten die later bruinkool à steenkool worden), aardolie en aardgas
Afgekoeld magma:
Deze metalen zitten vaak in opstijgend magma en stollen pas nadat het gesteente
hard is geworden. Ze verzamelen zich in zogenaamde ‘ertsaders’. à tin, nikkel, goud
en zilver
Sedimentatie:
Waar? Vooral in de Amazone in Brazilië
à Bauxiet: chemische verwering waarbij na uitspoeling bauxiet achterblijft
à IJzererts: omzetting van ijzerhoudende elementen bv uit de zee. MINAS GERAIS
is de grootste mijn in Brazilië en goed voor 17% van de wereldproductie
Aardolie ontstaat door plankton dus in de zee. Venezuela heeft de meeste aardolie
Zilver komt uit zilvermijnen
Opdracht 1 van paragraaf 2 in je werkboek is erg belangrijk voor je examen
Paragraaf 2 – Plaattektoniek
Aan de Oostkant van Zuid-Amerika is een passieve plaatgrens, dus er komt weinig
voor. Hier zijn geen vulkanen, aardbevingen, subductie of tsunami’s
Aan de Westkant van Zuid-Amerika is subductie dus daar is een actieve plaatgrens.
Eruptietype is explosief. Type/soort vulkaan = strato/caldera
Subductie stappen: Deze plaat duikt onder andere plaat à De plaat smelt en er
wordt druk opgebouwd à magma komt omhoog door de druk à vulkaan barst uit
In Zuid-Amerika is er ook sprake van vlakke subductie (de plaat duikt niet diep naar
onder maar schuift onder de ander). Dit komt omdat het een jonge plaat is en
daarom is hij dus lichter. Hier ontstaan volcanic gaps (geen vulkanen). Dat gebeurt
op 3 plekken in Zuid-Amerika: Peru gat, Pampa gat, Patagonia gat
Er is ook juist steile vulkanen. Hierdoor liggen de vulkanen heel dichtbij de
subductiezone. Hier ontstaat: andesiet
Vulkanen in de Andes zijn minder explosief dan ‘normale vulkanen’ langs
subductiezones en dat komt door de samenstelling van het magma. Dat is namelijk
relatief vloeibaar magma en weinig gassen.
Er zijn twee hotspots in Zuid-Amerika: Paaseiland en Galàpagos
Er zijn ook twee transforme breuken in Zuid-Amerika:
- Noord-Colombia/Venezuela. Geen vulkanisme, wel gebergtevorming vanwege de
Zuid-Amerikaanse plaat die omhoog wordt gedrukt door de beweging van de
Caribische plaat
- Vuurland: Ushuaia
Waarom is de Andes zo hoog?
1. Oceanische plaat tegen continentale plaat à vulkanisme
& plooiingsgebergte door omhoog drukken van sediment
2. Vlakke subductie à onderschuivende plaat duwt de bovenliggende plaat ineen
3. Subductie zorgt voor rekspanning (rol kauwgom) waardoor de continentale plaat
nóg meer in elkaar geduwd wordt à VWO6
Altiplano = hoogvlakte
- eerst laaggelegen
- opgevuld met erosie- en verweringsmateriaal
- en vervolgens door plaattektoniek en het ontstaan van de Andes omhoog geduwd
Voorlandbekkens
1. Oceanische plaat botst met continentale plaat à er treedt rekspanning op en
daardoor is de plaat dunner en lager
2. Er komt erosiemateriaal in de voorlandbekken van de hogere stukken
Schilden en kratons
Een stuk aardkorst die meer dan 1 miljoen jaar oud is
Zoals: Hoogland van Guyana & Hoogland van Brazilië, hier vind je tafelbergen
, Paragraaf 2 – Grondstoffen à Ertsen
Grondstoffen zijn voor veel landen hèt hoofdexportproduct
Grondstoffennationalisme = staatsbedrijven die de macht hebben over grondstoffen
Exportvalorisatie = je grondstoffen eerst zelf bewerken voordat je exporteert.
Voordelen: minder afhankelijk, werkgelegenheid, meer geld
Ontstaan van delfstoffen
Op te delen in twee groepen:
1. Fossiele brandstoffen: steenkool, aardolie en aardgas
2. Ertsen: tin, ijzer, nikkel, goud, zilver, bauxiet en ijzererts
Venezuela heeft heel veel aardolie. En op de tweede plaats Brazilië
Fossiele brandstoffen:
Vooral in voorlandbekkens (Venezuela!!!). Ontstaan door vroegere zeespiegelstijging
waarbij de bekkens onder water stonden. In dit water leefde plankton dat later stierf.
Afzetting van sedimenten bovenop dat plankton en daardoor omzetting tot aardolie
en aardgas.
En vooral in continentaal PLAT (deel van de continentale plaat dat doorloopt onder
water)
Voorbeeld: Steenkool (ontstaat door afsterven tropische planten en de vorming van
veenresten die later bruinkool à steenkool worden), aardolie en aardgas
Afgekoeld magma:
Deze metalen zitten vaak in opstijgend magma en stollen pas nadat het gesteente
hard is geworden. Ze verzamelen zich in zogenaamde ‘ertsaders’. à tin, nikkel, goud
en zilver
Sedimentatie:
Waar? Vooral in de Amazone in Brazilië
à Bauxiet: chemische verwering waarbij na uitspoeling bauxiet achterblijft
à IJzererts: omzetting van ijzerhoudende elementen bv uit de zee. MINAS GERAIS
is de grootste mijn in Brazilië en goed voor 17% van de wereldproductie
Aardolie ontstaat door plankton dus in de zee. Venezuela heeft de meeste aardolie
Zilver komt uit zilvermijnen
Opdracht 1 van paragraaf 2 in je werkboek is erg belangrijk voor je examen
