Deel 1 – Aardrijkskunde op de pabo en in het basisonderwijs
Hoofdstuk 1
§1.
Wat is er met aardrijkskunde aan de hand? Er is veel ophef over het onderwijs, maar het vak
aardrijkskunde wordt nauwelijks benoemd. Terwijl de kinderen door dit vak zich leren
oriënteren in de wereld die door massamedia en globalisering steeds kleiner lijkt te worden.
Door aardrijkskunde worden leerlingen ook sociaal redzamer en leren ze de samenhang
tussen actuele gebeurtenissen ontdekken, zoals milieuvraagstukken, culturele conflicten,
arm-rijktegenstellingen en internationale samenwerking.
Het aardrijkskundeonderwijs is echter een vergaarbak geworden van ‘incidents and
accidents’: een gevolgcultuur zonder naar de oorzaken en diepere achtergronden te kijken.
Aardrijkskunde hoort te gaan over structuren in en samenhang tussen ruimtelijke
verschijnselen: oorzaken en verbanden in de ruimtelijke inrichting ontdekken, deze grondig
analyseren en daarover een gefundeerde mening ontwikkelen. Leerlingen zouden zich
bewust moeten worden van hun eigen betrokkenheid met en verantwoordelijkheid voor de
inrichting van onze kostbare en kwetsbare planeet aarde.
§2.
Zijn aardrijkskundelessen echt saai? Kinderen vinden aardrijkskunde heel boeiend, ze kijken
verschillende programma’s of zoeken informatie op. Maar op school vinden ze het een saai
vak.
Aardrijkskundeonderwijs is verbalisme, de suprematie van de informatieve tekst. De
boeken worden vaak gebruikt als informatiebronnen, de andere informatiebronnen (eigen
omgeving, concrete lesmaterialen, foto’s, video’s, multimedia en kaarten) worden
nauwelijks ingezet. De kinderen leren van alles voor een cijfer om het daarna weer te
vergeten.
§3.
Welke ontwikkelingen zijn er in het aardrijkskundeonderwijs?
Aardrijkskunde op de basisschool en in de basisvorming:
- Aardrijkskunde is verworden tot begrijpend en studeren lezen. Ook worden er weinig
uren gegeven.
- Leerlingen krijgen hoofdzakelijk les uit aardrijkskundemethoden.
- Er worden oude methodes gebruikt die tien jaar of ouder zijn.
- In het vmbo is aardrijkskunde en geschiedenis vervangen door mens en
maatschappij. Hiervan is bewezen dat het leidt tot inhoudelijke verkalking en
eenzijdige aandacht voor het ontwikkelen van vaardigheden.
- Er zijn geen ‘doorgaande leerlijnen’. Aardrijkskundedocenten in het voortgezet
onderwijs gaan uit van een blanco situatie.
- De invoering van de basisvorming en de tweede fase leidde tot een aantal
buitensporigheden: als ze het maar kunnen opzoeken. Maar als de kinderen iets op
internet opzoeken weten ze eigenlijk nog niets nieuws.
- Kinderen gaan vaak op de computer in plaats van dat ze wat opzoeken in de atlas. In
feite hebben de leerlingen hier niets aan omdat er op de computer een
vakinhoudelijk referentiekader ontbreekt. Je moet een ‘mental map’ hebben
Hoofdstuk 1
§1.
Wat is er met aardrijkskunde aan de hand? Er is veel ophef over het onderwijs, maar het vak
aardrijkskunde wordt nauwelijks benoemd. Terwijl de kinderen door dit vak zich leren
oriënteren in de wereld die door massamedia en globalisering steeds kleiner lijkt te worden.
Door aardrijkskunde worden leerlingen ook sociaal redzamer en leren ze de samenhang
tussen actuele gebeurtenissen ontdekken, zoals milieuvraagstukken, culturele conflicten,
arm-rijktegenstellingen en internationale samenwerking.
Het aardrijkskundeonderwijs is echter een vergaarbak geworden van ‘incidents and
accidents’: een gevolgcultuur zonder naar de oorzaken en diepere achtergronden te kijken.
Aardrijkskunde hoort te gaan over structuren in en samenhang tussen ruimtelijke
verschijnselen: oorzaken en verbanden in de ruimtelijke inrichting ontdekken, deze grondig
analyseren en daarover een gefundeerde mening ontwikkelen. Leerlingen zouden zich
bewust moeten worden van hun eigen betrokkenheid met en verantwoordelijkheid voor de
inrichting van onze kostbare en kwetsbare planeet aarde.
§2.
Zijn aardrijkskundelessen echt saai? Kinderen vinden aardrijkskunde heel boeiend, ze kijken
verschillende programma’s of zoeken informatie op. Maar op school vinden ze het een saai
vak.
Aardrijkskundeonderwijs is verbalisme, de suprematie van de informatieve tekst. De
boeken worden vaak gebruikt als informatiebronnen, de andere informatiebronnen (eigen
omgeving, concrete lesmaterialen, foto’s, video’s, multimedia en kaarten) worden
nauwelijks ingezet. De kinderen leren van alles voor een cijfer om het daarna weer te
vergeten.
§3.
Welke ontwikkelingen zijn er in het aardrijkskundeonderwijs?
Aardrijkskunde op de basisschool en in de basisvorming:
- Aardrijkskunde is verworden tot begrijpend en studeren lezen. Ook worden er weinig
uren gegeven.
- Leerlingen krijgen hoofdzakelijk les uit aardrijkskundemethoden.
- Er worden oude methodes gebruikt die tien jaar of ouder zijn.
- In het vmbo is aardrijkskunde en geschiedenis vervangen door mens en
maatschappij. Hiervan is bewezen dat het leidt tot inhoudelijke verkalking en
eenzijdige aandacht voor het ontwikkelen van vaardigheden.
- Er zijn geen ‘doorgaande leerlijnen’. Aardrijkskundedocenten in het voortgezet
onderwijs gaan uit van een blanco situatie.
- De invoering van de basisvorming en de tweede fase leidde tot een aantal
buitensporigheden: als ze het maar kunnen opzoeken. Maar als de kinderen iets op
internet opzoeken weten ze eigenlijk nog niets nieuws.
- Kinderen gaan vaak op de computer in plaats van dat ze wat opzoeken in de atlas. In
feite hebben de leerlingen hier niets aan omdat er op de computer een
vakinhoudelijk referentiekader ontbreekt. Je moet een ‘mental map’ hebben
