Tara Jacobus 30/12/2021
De eenheid en diversiteit van taalstructuur
Gemeenschappelijke oorsprong
Een mogelijke verklaring voor de eenheid van menselijke talen is dat ze allemaal van eenzelfde taal
komen, maar dit is een zeer gespeculeerde uitleg. Het legt zo niet uit hoe talen de nom-acc en erg-
abso case marking aan de animacy hiërarchie komen.
Menselijke biologie
De menselijke fysiologie beperkt wat mogelijk is in taal. Zo is de universaliteit van pulmonische
klanken fysiologisch uit te leggen omdat de langen nu eenmaal de handigste bron van lucht zijn. Ook
hebben sommige lexicale, morfologische en syntactische universelen biologische verklaringen, maar
die hebben eerder te maken met het menselijke brein en de psychologie.
Een psychologische verklaring voor het meer voorkomen van suffixen dan prefixen is dat het brein
onmiddellijk de utterance beging te verwerken nog voor die compleet is, dus de belangrijkste
informatie komt vooraan te staan. Experimenteel bewijs toont aan dat informatie in de stam
belangrijker is voor begrip dan informatie in affixen.
Dat zinnen hiërarchisch gestructureerd zijn, komt ook van het menselijke begripsvermogen,
aangezien het makkelijker is iets te begrijpen wanneer het in een vaste structuur komt.
Functionele eenheid van taal
Alle talen hebben een manier om negatieve clauses grammaticaal te onderscheiden van positieve of
affirmatieve om correct informatie over te kunnen brengen. Sprekers kunnen ook aanduiden dat een
utterance niet van hen komt, maar van iemand anders om misverstanden te voorkomen.
Hoofdstuk 15: taalverandering
Belangrijke kenmerken van taalverandering
Taalverandering is alomtegenwoordig, veel frequenter dan biologische aanpassingen. We kunnen
echter geen absolute snelheid vaststellen omdat sommige talige aspecten vaker veranderen dan
andere en omdat dit verschilt per taal. Ook de context beïnvloedt de verandering, want hoe kleiner
de community, hoe sneller een verandering plaatsvindt.
Klankverandering
Fonetische verandering, zoals de verandering van [r] naar [R] in het Frans, gebeurt meestal via
diffusie: de verandering verspreidt zich telkens naar aangrenzende regio’s. Veel veranderingen
worden in het begin amper opgemerkt, maar worden duidelijker doorheen de tijd.
De wet van Grimm
De wet van Grimm beschrijft enkele belangrijke klankveranderingen bij stops in het proto-Indo-
Europees (de taal waaruit de meeste Europese talen gegroeid zijn) bij de ontwikkeling van
Germaanse talen:
De stemloze stops werden stemloze fricatieven
Stemhebbende stops werden stemloze stops
Stemhebbende geaspireerde stops werden gewone stemhebbende stops
25
De eenheid en diversiteit van taalstructuur
Gemeenschappelijke oorsprong
Een mogelijke verklaring voor de eenheid van menselijke talen is dat ze allemaal van eenzelfde taal
komen, maar dit is een zeer gespeculeerde uitleg. Het legt zo niet uit hoe talen de nom-acc en erg-
abso case marking aan de animacy hiërarchie komen.
Menselijke biologie
De menselijke fysiologie beperkt wat mogelijk is in taal. Zo is de universaliteit van pulmonische
klanken fysiologisch uit te leggen omdat de langen nu eenmaal de handigste bron van lucht zijn. Ook
hebben sommige lexicale, morfologische en syntactische universelen biologische verklaringen, maar
die hebben eerder te maken met het menselijke brein en de psychologie.
Een psychologische verklaring voor het meer voorkomen van suffixen dan prefixen is dat het brein
onmiddellijk de utterance beging te verwerken nog voor die compleet is, dus de belangrijkste
informatie komt vooraan te staan. Experimenteel bewijs toont aan dat informatie in de stam
belangrijker is voor begrip dan informatie in affixen.
Dat zinnen hiërarchisch gestructureerd zijn, komt ook van het menselijke begripsvermogen,
aangezien het makkelijker is iets te begrijpen wanneer het in een vaste structuur komt.
Functionele eenheid van taal
Alle talen hebben een manier om negatieve clauses grammaticaal te onderscheiden van positieve of
affirmatieve om correct informatie over te kunnen brengen. Sprekers kunnen ook aanduiden dat een
utterance niet van hen komt, maar van iemand anders om misverstanden te voorkomen.
Hoofdstuk 15: taalverandering
Belangrijke kenmerken van taalverandering
Taalverandering is alomtegenwoordig, veel frequenter dan biologische aanpassingen. We kunnen
echter geen absolute snelheid vaststellen omdat sommige talige aspecten vaker veranderen dan
andere en omdat dit verschilt per taal. Ook de context beïnvloedt de verandering, want hoe kleiner
de community, hoe sneller een verandering plaatsvindt.
Klankverandering
Fonetische verandering, zoals de verandering van [r] naar [R] in het Frans, gebeurt meestal via
diffusie: de verandering verspreidt zich telkens naar aangrenzende regio’s. Veel veranderingen
worden in het begin amper opgemerkt, maar worden duidelijker doorheen de tijd.
De wet van Grimm
De wet van Grimm beschrijft enkele belangrijke klankveranderingen bij stops in het proto-Indo-
Europees (de taal waaruit de meeste Europese talen gegroeid zijn) bij de ontwikkeling van
Germaanse talen:
De stemloze stops werden stemloze fricatieven
Stemhebbende stops werden stemloze stops
Stemhebbende geaspireerde stops werden gewone stemhebbende stops
25
