Centraal Eindexamen
2024
DOMEIN A
Wereld
,
,A1. Globalisering en tijd-ruimtecompressie
Globalisering
Globalisering (ook wel mondialisering genoemd) is het proces van wereldwijde economische, politieke en culturele
integratie van gebieden en samenlevingen.
→ ‘global village’ is een term die wordt gebruikt om de wereld te beschrijven als een kleinere, meer onderling verbonden
plaats door middel van moderne communicatie- en transporttechnologieen.
Multinationals (multinationale ondernemingen)
Bedrijven met vestigingen in meerdere landen
● Zijn belangrijke motor achter globalisering
,Economische globalisering
Globalisering kan worden gecategoriseerd in economische, culturele en politieke globalisering.
Economische globalisering wordt gekenmerkt door:
● Internationale kapitaalstromen en handel:
Geldstromen gaan wereldwijd, denk aan import en export. Verandering in financiële markten is snel wereldwijd te
voelen; kredietcrisis (2008)
● International arbeidsverdeling:
Landen specialiseren zich in het produceren van goederen waar ze talent voor hebben. Deze kunnen ze uitwisselen
met goederen waar ze minder talent voor hebben → efficiëntie en verhoogde productiviteit → meer welvaart en
groei
● Internationale productieketen:
Verschillende stappen en processen die nodig zijn om een product te maken vinden plaats in verschillende landen.
● Multinationale ondernemingen:
Veel ondernemingen zijn in meerdere landen actief
● Minder economische restricties:
Meer wereldwijde vrijhandel
,Economische globalisering
Globalisering leidt voor veel mensen en gebieden tot economische vooruitgang.
Deze vooruitgang gaat echter gepaard met:
● Ruimtelijke afwenteling: negatieve effecten van de vooruitgang worden afgeschoven op andere gebieden.
Voorbeeld: grote infrastructurele projecten zoals snelwegen of vliegvelden zijn positief voor economische
ontwikkelingen van het gebied waar ze worden gebouwd. Maar hebben ook slechte gevolgen voor het klimaat en
voor omwonenden, zoals geluidsoverlast.
● Afwenteling in de tijd: negatieve effecten van de vooruitgang worden
doorgeschoven naar toekomstige generaties.
Voorbeeld: uitstoot CO2 en het uitputten van natuurlijke hulpbronnen.
,Culturele globalisering
Culturele globalisering wordt gekenmerkt door:
● Internationale verspreiding van cultuurelementen, informatie en ideeën.
(Dit komt door internationale migratie, toerisme en moderne communicatiemiddelen (internet en telefoon).
Een cultuurgebied is een gebied waar mensen met dezelfde cultuur leven.
Belangrijke criteria: taal, godsdienst, tradities, normen, waarden en materiële elementen (zoals bouwstijl)
De westerse cultuur is op dit moment de dominante cultuur in de wereld.
- De cultuur die zich het sterkst verspreid is de Amerikaanse → Amerikanisering
Als van een cultuur de diepere waarden veranderen, is er sprake van cultuurverandering. Landen kunnen zo hun identiteit
verliezen.
,Politieke globalisering
Politieke globalisering wordt gekenmerkt door:
- Veranderende rol van de staat,
- intensieve politieke samenwerking tussen landen,
- verschuiven van zeggenschap naar supranationale organisaties.
● In arme landen met (falende) overheid kunnen derde partijen (vrijwilligersorganisaties, goede doelen) belangrijker
zijn dan de overheid.
De Europese Unie (EU) is een voorbeeld van blokvorming: verschillende landen werken samen om gezamenlijk sterker te
staan. → Verandering burgerschap → Ben ik een Nederlander of een EU-burger?
Transnationaal netwerk: verbinding tussen minstens twee landen.
Mondiaal netwerk: een wereldwijde verbinding.
, Anders-globalisten
Er ontstaan echter bewegingen tegen het ontstaan van een global village.
→ regionalisme: mensen gaan hun oorspronkelijke identiteit steeds meer koesteren.
Voorbeeld: In Vlaanderen of Catalonië voelen bewoners zich eerst Vlaming of Catalaan en dan pas Belg of Spanjaard.
Mensen die zich verzetten tegen globalisering zijn anders-globalisten.
Antwoord:
• De cartoon toont Amerikaanse/westerse multinationals die
andere gebieden overspoelen met hun producten,
• en anders-globalisten kunnen hiermee hun standpunt
onderbouwen dat globalisering ook negatieve effecten heeft
op andere gebieden.
2024
DOMEIN A
Wereld
,
,A1. Globalisering en tijd-ruimtecompressie
Globalisering
Globalisering (ook wel mondialisering genoemd) is het proces van wereldwijde economische, politieke en culturele
integratie van gebieden en samenlevingen.
→ ‘global village’ is een term die wordt gebruikt om de wereld te beschrijven als een kleinere, meer onderling verbonden
plaats door middel van moderne communicatie- en transporttechnologieen.
Multinationals (multinationale ondernemingen)
Bedrijven met vestigingen in meerdere landen
● Zijn belangrijke motor achter globalisering
,Economische globalisering
Globalisering kan worden gecategoriseerd in economische, culturele en politieke globalisering.
Economische globalisering wordt gekenmerkt door:
● Internationale kapitaalstromen en handel:
Geldstromen gaan wereldwijd, denk aan import en export. Verandering in financiële markten is snel wereldwijd te
voelen; kredietcrisis (2008)
● International arbeidsverdeling:
Landen specialiseren zich in het produceren van goederen waar ze talent voor hebben. Deze kunnen ze uitwisselen
met goederen waar ze minder talent voor hebben → efficiëntie en verhoogde productiviteit → meer welvaart en
groei
● Internationale productieketen:
Verschillende stappen en processen die nodig zijn om een product te maken vinden plaats in verschillende landen.
● Multinationale ondernemingen:
Veel ondernemingen zijn in meerdere landen actief
● Minder economische restricties:
Meer wereldwijde vrijhandel
,Economische globalisering
Globalisering leidt voor veel mensen en gebieden tot economische vooruitgang.
Deze vooruitgang gaat echter gepaard met:
● Ruimtelijke afwenteling: negatieve effecten van de vooruitgang worden afgeschoven op andere gebieden.
Voorbeeld: grote infrastructurele projecten zoals snelwegen of vliegvelden zijn positief voor economische
ontwikkelingen van het gebied waar ze worden gebouwd. Maar hebben ook slechte gevolgen voor het klimaat en
voor omwonenden, zoals geluidsoverlast.
● Afwenteling in de tijd: negatieve effecten van de vooruitgang worden
doorgeschoven naar toekomstige generaties.
Voorbeeld: uitstoot CO2 en het uitputten van natuurlijke hulpbronnen.
,Culturele globalisering
Culturele globalisering wordt gekenmerkt door:
● Internationale verspreiding van cultuurelementen, informatie en ideeën.
(Dit komt door internationale migratie, toerisme en moderne communicatiemiddelen (internet en telefoon).
Een cultuurgebied is een gebied waar mensen met dezelfde cultuur leven.
Belangrijke criteria: taal, godsdienst, tradities, normen, waarden en materiële elementen (zoals bouwstijl)
De westerse cultuur is op dit moment de dominante cultuur in de wereld.
- De cultuur die zich het sterkst verspreid is de Amerikaanse → Amerikanisering
Als van een cultuur de diepere waarden veranderen, is er sprake van cultuurverandering. Landen kunnen zo hun identiteit
verliezen.
,Politieke globalisering
Politieke globalisering wordt gekenmerkt door:
- Veranderende rol van de staat,
- intensieve politieke samenwerking tussen landen,
- verschuiven van zeggenschap naar supranationale organisaties.
● In arme landen met (falende) overheid kunnen derde partijen (vrijwilligersorganisaties, goede doelen) belangrijker
zijn dan de overheid.
De Europese Unie (EU) is een voorbeeld van blokvorming: verschillende landen werken samen om gezamenlijk sterker te
staan. → Verandering burgerschap → Ben ik een Nederlander of een EU-burger?
Transnationaal netwerk: verbinding tussen minstens twee landen.
Mondiaal netwerk: een wereldwijde verbinding.
, Anders-globalisten
Er ontstaan echter bewegingen tegen het ontstaan van een global village.
→ regionalisme: mensen gaan hun oorspronkelijke identiteit steeds meer koesteren.
Voorbeeld: In Vlaanderen of Catalonië voelen bewoners zich eerst Vlaming of Catalaan en dan pas Belg of Spanjaard.
Mensen die zich verzetten tegen globalisering zijn anders-globalisten.
Antwoord:
• De cartoon toont Amerikaanse/westerse multinationals die
andere gebieden overspoelen met hun producten,
• en anders-globalisten kunnen hiermee hun standpunt
onderbouwen dat globalisering ook negatieve effecten heeft
op andere gebieden.
