Fysiologie
C1 les 1 zenuwstelsel
Globale indeling van de hersenen:
De volwassen hersenen hebben 6 grote gebieden
1. Grote hersenen (het cerebrum): kan verdeeld worden in de rechter- en linkerhemisfeer
waartussen de longitudninale fissuur loopt → bewuste gedachten, gevoelens, verstandelijke
functies, opslaan en terughalen van herinneringen en complexe bewegingen ontstaan in het
cerebrum.
2. Het diencephalon: bestaat uit de thalamus (schakel en verwerkingscentra voor sensorische
informatie), hypothalamus (emoties, autonome functies en hormoonproductie) en de
epifyse (deel van epithalamus).
3. De middenhersenen (het mescephalon): vormt samen met pons en verlengde merg de
hersenstam → verwerken info van ogen en oren en genereren onwillekeurige motorische
reacties → bevat ook centra die bewustzijn helpen in stand te houden.
4. De pons: verbindt cerebellum met de hersenstam (banen en schakelcentra) → bevat ook
kernen die betrokken zijn bij motorische aansturing van het lichaam en de ingewanden.
5. Het verlengde merg (de medulla oblongata): verbindt hersenen met ruggenmerg →
schakelt sensorische info door naar de thalamus en andere centra in de hersenstam → bevat
ook belangrijke centra die autonome functies reguleren zoals hartslag, bloeddruk,
ademhaling, sapafscheiding en spierwerking in het spijsverteringskanaal.
6. De kleine hersenen (het cerebellum): past willekeurige en onwillekeurige motorische
activiteiten aan op basis van sensorische info en opgeslagen herinneringen aan vorige
bewegingen.
,Het verschil tussen de werking van het sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel:
het (ortho) sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel behoren allebei tot AZS (autonome
zenuwstelsel).
• Sympathisch zenuwstelsel = actiever bij actie en stress. Het sympathisch zenuwstelsel bevordert
processen voor de dissimilatie en het effect hiervan is dat:
1. De hartslagfrequentie versnelt en de bloedvaten in skeletspieren verwijden (vasodilatatie).
2. De vertering vertraagt o.a. de peristaltiek wordt geremd.
3. De bronchiën verwijden en de ademhaling wordt gestimuleerd.
4. Er adrenaline afgegeven wordt door het bijniermerg.
• Parasympatisch zenuwstelsel = actiever bij rust. Het parasympatisch zenuwstelsel bevordert
processen voor assimilatie en het effect hiervan is dat:
1. De hartslagfrequentie vertraagt en er vernauwing van bloedvaten in skeletspieren optreedt.
2. De vertering gestimuleerd wordt o.a. de peristaltiek wordt versterkt.
3. De bronchiën vernauwing en de ademhaling wordt geremd/rustiger wordt.
Het sympathisch zenuwstelsel houdt dus in dat het lichaam actief bezig is met evt. het verrichten
van arbeid → Als je in actie moet komen (flight or fight).
Het parasympatische gedeelte wordt dus vaak gezien als het ‘rustsysteem’ of ‘rust- en
spijsverteringssysteem’, omdat het energie spaart en activiteiten stimuleert die in rust worden
uitgevoerd, zoals de spijsvertering. → lichaam in rust (rest and digest).
,Een aantal neurotransmitters:
• Acetylcholine (ACh)
o Werkt meestal stimulerend → in en buiten het CZS.
• Serotonine
o Werkt meestal remmend → CZS.
• Dopamine
o Werkt meestal remmend → CZS.
• Gamma-aminoboterzuur (GABA)
o Werkt meestal remmend → CZS.
• Norepinefrine (NA) (=noradrenaline)
o Werkt meestal stimulerend → hersenen en autonome zenuwstelsel.
het CSZ en perifere zenuwstelsel:
Functies van het zenuwstelsel:
1. Het meten van het interne en externe milieu.
2. Integreren van informatie van de zintuigen.
3. Coördineren van gewilde en ongewilde reacties van vele andere orgaanstelsels.
Anatomisch gedeeld gezien kan je het zenuwstelsel indelen in:
• Het centrale zenuwstelsel → hersenen en ruggenmerg.
o bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het integreert en coördineert de
verwerking van sensorische informatie en het doorgeven van impulsen naar de
spieren. In het CZS zetelen ook de hogere functies, zoals: intelligentie, het geheugen
en emoties.
• Het perifere zenuwstelsel → al het zenuwweefsel buiten het CZS.
o hier vindt alle communicatie tussen het CSZ en de rest van het lichaam plaats. Het
omvat al het zenuwweefsel buiten het CSZ. Wordt onderverdeeld in:
▪ Het somatische zenuwstelsel (eigen wil)→ stuurt de skeletspieren aan.
▪ Het autonome zenuwstelsel (visceromotorische systeem) (niet eigen wil) →
zorgt voor automatische, onwillekeurige regulering van het glad
spierweefsel, hartspierweefsel, klierwerking en vetweefsel. Bijvoorbeeld pH-
waarde van het bloed, bloeddruk.
Somatische zintuigen: registreren gewaarwordingen van de buitenwereld en onze positie daarin.
Viscerale zintuigen: registreren gewaarwordingen inwendige omstandigheden en de toestand van
andere orgaanstelsels.
, - Start bij de zintuigen (er moet iets worden waargenomen): somatische zintuigen en de
viscerale zintuigen (bv chemoreceptoren, sinusknoop, co2 gehalte in het bloed)
- De info wordt vervolgens door het PZS doorgegeven naar het czs (sensorische informatie
binnen afferent gedeelte) door neuronen. In het CZS vindt de informatie verwerking plaats.
- Hierna gaat het weer terug richting een effector (dit noem je motorische impulsen binnen
het efferent gedeelte → ook wel motorische output) Dit gaat via het somatische
zenuwstelsel (willekeurig zenuwstelsel) (naar effector-> altijd naar een skeletspier) of als het
een andere prikkel is gaat via het autonoom zenuwstelsel (onwillekeurig zenuwstelsel), dit
wordt weer onderverdeeld in het parasympatische gedeelte en het sympathische gedeelte.
C1 les 1 zenuwstelsel
Globale indeling van de hersenen:
De volwassen hersenen hebben 6 grote gebieden
1. Grote hersenen (het cerebrum): kan verdeeld worden in de rechter- en linkerhemisfeer
waartussen de longitudninale fissuur loopt → bewuste gedachten, gevoelens, verstandelijke
functies, opslaan en terughalen van herinneringen en complexe bewegingen ontstaan in het
cerebrum.
2. Het diencephalon: bestaat uit de thalamus (schakel en verwerkingscentra voor sensorische
informatie), hypothalamus (emoties, autonome functies en hormoonproductie) en de
epifyse (deel van epithalamus).
3. De middenhersenen (het mescephalon): vormt samen met pons en verlengde merg de
hersenstam → verwerken info van ogen en oren en genereren onwillekeurige motorische
reacties → bevat ook centra die bewustzijn helpen in stand te houden.
4. De pons: verbindt cerebellum met de hersenstam (banen en schakelcentra) → bevat ook
kernen die betrokken zijn bij motorische aansturing van het lichaam en de ingewanden.
5. Het verlengde merg (de medulla oblongata): verbindt hersenen met ruggenmerg →
schakelt sensorische info door naar de thalamus en andere centra in de hersenstam → bevat
ook belangrijke centra die autonome functies reguleren zoals hartslag, bloeddruk,
ademhaling, sapafscheiding en spierwerking in het spijsverteringskanaal.
6. De kleine hersenen (het cerebellum): past willekeurige en onwillekeurige motorische
activiteiten aan op basis van sensorische info en opgeslagen herinneringen aan vorige
bewegingen.
,Het verschil tussen de werking van het sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel:
het (ortho) sympathisch en parasympatisch zenuwstelsel behoren allebei tot AZS (autonome
zenuwstelsel).
• Sympathisch zenuwstelsel = actiever bij actie en stress. Het sympathisch zenuwstelsel bevordert
processen voor de dissimilatie en het effect hiervan is dat:
1. De hartslagfrequentie versnelt en de bloedvaten in skeletspieren verwijden (vasodilatatie).
2. De vertering vertraagt o.a. de peristaltiek wordt geremd.
3. De bronchiën verwijden en de ademhaling wordt gestimuleerd.
4. Er adrenaline afgegeven wordt door het bijniermerg.
• Parasympatisch zenuwstelsel = actiever bij rust. Het parasympatisch zenuwstelsel bevordert
processen voor assimilatie en het effect hiervan is dat:
1. De hartslagfrequentie vertraagt en er vernauwing van bloedvaten in skeletspieren optreedt.
2. De vertering gestimuleerd wordt o.a. de peristaltiek wordt versterkt.
3. De bronchiën vernauwing en de ademhaling wordt geremd/rustiger wordt.
Het sympathisch zenuwstelsel houdt dus in dat het lichaam actief bezig is met evt. het verrichten
van arbeid → Als je in actie moet komen (flight or fight).
Het parasympatische gedeelte wordt dus vaak gezien als het ‘rustsysteem’ of ‘rust- en
spijsverteringssysteem’, omdat het energie spaart en activiteiten stimuleert die in rust worden
uitgevoerd, zoals de spijsvertering. → lichaam in rust (rest and digest).
,Een aantal neurotransmitters:
• Acetylcholine (ACh)
o Werkt meestal stimulerend → in en buiten het CZS.
• Serotonine
o Werkt meestal remmend → CZS.
• Dopamine
o Werkt meestal remmend → CZS.
• Gamma-aminoboterzuur (GABA)
o Werkt meestal remmend → CZS.
• Norepinefrine (NA) (=noradrenaline)
o Werkt meestal stimulerend → hersenen en autonome zenuwstelsel.
het CSZ en perifere zenuwstelsel:
Functies van het zenuwstelsel:
1. Het meten van het interne en externe milieu.
2. Integreren van informatie van de zintuigen.
3. Coördineren van gewilde en ongewilde reacties van vele andere orgaanstelsels.
Anatomisch gedeeld gezien kan je het zenuwstelsel indelen in:
• Het centrale zenuwstelsel → hersenen en ruggenmerg.
o bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het integreert en coördineert de
verwerking van sensorische informatie en het doorgeven van impulsen naar de
spieren. In het CZS zetelen ook de hogere functies, zoals: intelligentie, het geheugen
en emoties.
• Het perifere zenuwstelsel → al het zenuwweefsel buiten het CZS.
o hier vindt alle communicatie tussen het CSZ en de rest van het lichaam plaats. Het
omvat al het zenuwweefsel buiten het CSZ. Wordt onderverdeeld in:
▪ Het somatische zenuwstelsel (eigen wil)→ stuurt de skeletspieren aan.
▪ Het autonome zenuwstelsel (visceromotorische systeem) (niet eigen wil) →
zorgt voor automatische, onwillekeurige regulering van het glad
spierweefsel, hartspierweefsel, klierwerking en vetweefsel. Bijvoorbeeld pH-
waarde van het bloed, bloeddruk.
Somatische zintuigen: registreren gewaarwordingen van de buitenwereld en onze positie daarin.
Viscerale zintuigen: registreren gewaarwordingen inwendige omstandigheden en de toestand van
andere orgaanstelsels.
, - Start bij de zintuigen (er moet iets worden waargenomen): somatische zintuigen en de
viscerale zintuigen (bv chemoreceptoren, sinusknoop, co2 gehalte in het bloed)
- De info wordt vervolgens door het PZS doorgegeven naar het czs (sensorische informatie
binnen afferent gedeelte) door neuronen. In het CZS vindt de informatie verwerking plaats.
- Hierna gaat het weer terug richting een effector (dit noem je motorische impulsen binnen
het efferent gedeelte → ook wel motorische output) Dit gaat via het somatische
zenuwstelsel (willekeurig zenuwstelsel) (naar effector-> altijd naar een skeletspier) of als het
een andere prikkel is gaat via het autonoom zenuwstelsel (onwillekeurig zenuwstelsel), dit
wordt weer onderverdeeld in het parasympatische gedeelte en het sympathische gedeelte.
