Naam stroming Tachtigers Realisme Naturalisme
Periode 1880 1800-1899 1894-1900 komt voort uit
realisme maar objectiever.
Kern van de stroming Tegencultuur tegen massacultuur en - Eigentijdse werkelijkheid. In tegenstelling tot de problemen
de dominante burgercultuur na - Realistische romans gaan over in de lage klassen van de
aanleiding van de industrialisatie. sociale milieus, mobiliteit en bevolking worden de taboes
instabiliteit. Doordat er een objectiever beschreven, de
klassenverdeling is door de schrijver heeft er geen
verstedelijking en industrialisatie. commentaar over.
Kenmerken - Los van de massa kenners. - Personages doorbreken rollen Determinisme: de vrije wil van de
- Leespoëzie. en taboes, de wereld waarin zij mens bestaat niet, maar het
- Literatuur bevrijden van religieuze, leven staat dat niet toe. leven wordt bepaald door
morele en didactische doelen. - Realisme-effect: erg oorzaken: erfelijkheidsfactoren
- L’art pour l’art: kunst voor de gedetailleerd beschreven om en sociaal milieu: erfelijkheid,
kunst. echtheid te creëren belerend. tijd, opvoeding, woon- en
leefomstandigheden.
Bekende schrijvers + boeken - Willem Kloos: “In het diepst van - Herman Heijermans. - Marcellus Erasmus: tegen
mijn gedachten ben ik god.” - Hildebrand: belerend realisme geïdealiseerde werkelijkheid.
- Lodewijk van Deyssel. (opvoedkundig) ‘Camera - Emile Zola: grondlegger
- Frederick van Eeden: obscura’. naturalisme. Hij was geinspireert
cultuursprookjes. door het positivisme
- Herman Gorter: ‘Mei’. Sensatie wetmatigheden
sensativisme: ervaring waarin het wetenschapdeterminisme.
normale tijdsbesef kan wegvallen. - Louis Couperus: noodlot.
Eerste moderne dichter Nederland.
De Nieuwe Gids afzetten tegen
domineesdichters.
Details/overige - Wereldse levensbeschouwing. Boeken vooral later, moraliserend - Temperamentleer: Ieder wordt
- Industrialisatie terug naar het geschreven. geboren met een temperament
pastorale (weg van het verstikkende met bepaalde karaktertrekken,
terug naar de emotie) groeiende vaak is dit nerveus.
steden waren daarbij belangrijk. - Romans zijn anders dan in het
- Autonomie van de literatuur begint realisme door meer ruimte en
bij het loslaten van geloof, moraal tijdsbepaling en einde vaak dood,
en opvoedkunde. ontnuchtering. (Couperus)
, Expressionisme Dadaïsme / surrealisme Kunst: Nieuwe beelding (kubisme) Romantische doorwerkingen
Rond 1900, vanuit Duitsland tot 1914. 1916 tot na interbellum 1917-1928 Avant-Gardebewegingen wilden
( Start avant-garde bewegingen) breken met deze traditie
Kunstenaars zochten uit onvrede met Het dadaïsme was een reactie op de Theosofie populair: aanduiding Sehnsucht: verlangen dat in het
de heersende academische ontgoocheling en ontredding van de voor een mystiek filosofische leven zelf niet te bevredigen is.
schildertraditie aansluiting bij WOI. Antibeweging. wereldbeschouwing met oosters
vernieuwende kunst. karakter.
- Afzetten tegen vervreemding - Nihilistisch wereldbeeld: alles is - Symboliek Nieuwe beelding Romantiek bron van neo-
materialisme en burgerlijke orde. maar nietig, geen idealen, geen (abstractie) Kubisme. romantiek:
- Uitten van gevoelens. geloof in verbetering maatschappij. - Geen maatschappelijke inhoud * Expressie van eigen gevoelens,
- Primitief in plaats van cultuur als maar wel vergeestelijking en vrijheidsdrang,
een kind of wilde zijn. individualiteit. persoonlijkheidsaltus (vereren
van held, lijden en melancholie.
In NL: De Ploeg
-Ernst Ludwig Kirchner: Brüche: - Raoul Hausmann. - Piet Mondriaan: patroon van - J. J. Slauerhoff: ‘Het verboden
*Direct en eerlijk schilderen. - André Beton: psychoanalyse van lijnen en golven. Ware en zuivere rijk’.
*Persoonlijke expressie. Sigmund Freud droom, de realiteit in harmonie weergeven. - Lyrische teksten.
*Intuïtief. verbeelding en het onbewuste - Psychologische roman.
*Naaktheid ten opzichte van weergeven en ruimte aangeven - Historische roman: nostalgische
verstedelijking natuur. ratio. blik op het verleden.
- Wassily Kadinski + Frans Marc: Blaue Neutrale vrijheid centraal. - E. J. Potgieter.
Reiter: - Modernistische roman
*Spirituele weg + natuur. intellectualistische stroom,
*Kritisch over vervreemding en bewustzijnsstroom.
materialisme. De Stijl tijdschrift.
- Collagetechniek. Harmonie: universele - Neo-romantiek: Werkelijkheid
- Surrealisme: ook minachting voor verhoudingen ten grondslag aan wordt als onbevredigend ervaren
burgerlijkheid. de zichtbare werkelijkheid. en ontvlucht Arthur van
Schendel: hoofdpersonen
gedreven door een niet te
vervullen droom.
Periode 1880 1800-1899 1894-1900 komt voort uit
realisme maar objectiever.
Kern van de stroming Tegencultuur tegen massacultuur en - Eigentijdse werkelijkheid. In tegenstelling tot de problemen
de dominante burgercultuur na - Realistische romans gaan over in de lage klassen van de
aanleiding van de industrialisatie. sociale milieus, mobiliteit en bevolking worden de taboes
instabiliteit. Doordat er een objectiever beschreven, de
klassenverdeling is door de schrijver heeft er geen
verstedelijking en industrialisatie. commentaar over.
Kenmerken - Los van de massa kenners. - Personages doorbreken rollen Determinisme: de vrije wil van de
- Leespoëzie. en taboes, de wereld waarin zij mens bestaat niet, maar het
- Literatuur bevrijden van religieuze, leven staat dat niet toe. leven wordt bepaald door
morele en didactische doelen. - Realisme-effect: erg oorzaken: erfelijkheidsfactoren
- L’art pour l’art: kunst voor de gedetailleerd beschreven om en sociaal milieu: erfelijkheid,
kunst. echtheid te creëren belerend. tijd, opvoeding, woon- en
leefomstandigheden.
Bekende schrijvers + boeken - Willem Kloos: “In het diepst van - Herman Heijermans. - Marcellus Erasmus: tegen
mijn gedachten ben ik god.” - Hildebrand: belerend realisme geïdealiseerde werkelijkheid.
- Lodewijk van Deyssel. (opvoedkundig) ‘Camera - Emile Zola: grondlegger
- Frederick van Eeden: obscura’. naturalisme. Hij was geinspireert
cultuursprookjes. door het positivisme
- Herman Gorter: ‘Mei’. Sensatie wetmatigheden
sensativisme: ervaring waarin het wetenschapdeterminisme.
normale tijdsbesef kan wegvallen. - Louis Couperus: noodlot.
Eerste moderne dichter Nederland.
De Nieuwe Gids afzetten tegen
domineesdichters.
Details/overige - Wereldse levensbeschouwing. Boeken vooral later, moraliserend - Temperamentleer: Ieder wordt
- Industrialisatie terug naar het geschreven. geboren met een temperament
pastorale (weg van het verstikkende met bepaalde karaktertrekken,
terug naar de emotie) groeiende vaak is dit nerveus.
steden waren daarbij belangrijk. - Romans zijn anders dan in het
- Autonomie van de literatuur begint realisme door meer ruimte en
bij het loslaten van geloof, moraal tijdsbepaling en einde vaak dood,
en opvoedkunde. ontnuchtering. (Couperus)
, Expressionisme Dadaïsme / surrealisme Kunst: Nieuwe beelding (kubisme) Romantische doorwerkingen
Rond 1900, vanuit Duitsland tot 1914. 1916 tot na interbellum 1917-1928 Avant-Gardebewegingen wilden
( Start avant-garde bewegingen) breken met deze traditie
Kunstenaars zochten uit onvrede met Het dadaïsme was een reactie op de Theosofie populair: aanduiding Sehnsucht: verlangen dat in het
de heersende academische ontgoocheling en ontredding van de voor een mystiek filosofische leven zelf niet te bevredigen is.
schildertraditie aansluiting bij WOI. Antibeweging. wereldbeschouwing met oosters
vernieuwende kunst. karakter.
- Afzetten tegen vervreemding - Nihilistisch wereldbeeld: alles is - Symboliek Nieuwe beelding Romantiek bron van neo-
materialisme en burgerlijke orde. maar nietig, geen idealen, geen (abstractie) Kubisme. romantiek:
- Uitten van gevoelens. geloof in verbetering maatschappij. - Geen maatschappelijke inhoud * Expressie van eigen gevoelens,
- Primitief in plaats van cultuur als maar wel vergeestelijking en vrijheidsdrang,
een kind of wilde zijn. individualiteit. persoonlijkheidsaltus (vereren
van held, lijden en melancholie.
In NL: De Ploeg
-Ernst Ludwig Kirchner: Brüche: - Raoul Hausmann. - Piet Mondriaan: patroon van - J. J. Slauerhoff: ‘Het verboden
*Direct en eerlijk schilderen. - André Beton: psychoanalyse van lijnen en golven. Ware en zuivere rijk’.
*Persoonlijke expressie. Sigmund Freud droom, de realiteit in harmonie weergeven. - Lyrische teksten.
*Intuïtief. verbeelding en het onbewuste - Psychologische roman.
*Naaktheid ten opzichte van weergeven en ruimte aangeven - Historische roman: nostalgische
verstedelijking natuur. ratio. blik op het verleden.
- Wassily Kadinski + Frans Marc: Blaue Neutrale vrijheid centraal. - E. J. Potgieter.
Reiter: - Modernistische roman
*Spirituele weg + natuur. intellectualistische stroom,
*Kritisch over vervreemding en bewustzijnsstroom.
materialisme. De Stijl tijdschrift.
- Collagetechniek. Harmonie: universele - Neo-romantiek: Werkelijkheid
- Surrealisme: ook minachting voor verhoudingen ten grondslag aan wordt als onbevredigend ervaren
burgerlijkheid. de zichtbare werkelijkheid. en ontvlucht Arthur van
Schendel: hoofdpersonen
gedreven door een niet te
vervullen droom.
