Les 10: Acuut cutaan vasculaire
aandoeningen
INLEIDING
Erytheem vasodilatatie; roodheid is wegdrukbaar
Urtica extravasatie, dermaal oedeem
Papels, noduli cellulair infiltraat
Purpura vaatwandbeschadiging (vooral): roodheid is niet wegdrukbaar
ERYTHEEM
= roodheid van de huid (exantheem) of slijmvliezen (enantheem) die berust op uitzetting van
de bloedvaten en verdwijnt indien ter plaatse druk wordt uitgeoefend
o Kan symmetrisch de volledig huid aantasten = exantheem
o Kan ook de slijmvliezen aantasten = enantheem
Gelokaliseerde erythemen: beperkt deel van de huid aantasten
Gefigureerde erythemen: gaan een bepaalde vorm aannemen
Diffuse erythemen (toxi-infectieus)
Erythema exsudativa multiforme (EEM): gekenmerkt door targetletsels
o = acute aandoening, die zelflimiterend is
Potentieel levensbedreigend: snelle diagnose nodig om overlijden te voorkomen!
o Stevens Johnson syndroom (SJS)
o Toxische epidermale necrolyse (TEN): 25-35% sterftecijfer
o Staphylococcal scalded skin syndrome (SSSS)
GELOKALISEERDE ERYTHEMEN
Erythema palmare: roodheid van handpalmen
o Kan fysiologisch zijn bij zwangerschap
o Kan ook teken zijn van onderliggende
aandoening (bv. lupus, leverlijden)
“Fixed drug eruption”
o Door medicatie uitgelokt
o Meestal rood (rood-paars, bruin-rood)
o Steeds op dezelfde plaats
o Soms bulleus bij blijvende medicatie-
inname erosief (slijmvliezen)
o Solitair
o Later progressief groter, meer letsels kunnen ontstaan indien geen behandeling!
o Geneest met restpigmentatie
Erythema faciale: roodheid van het gelaat
o Meestal vluchtig, uitgelokt door emoties
o Flushing bij opwinding
o Meestal onschuldig, maar kan ook oorzaak zijn van onderliggende carcinoidtumor
Erythema paranasale kan in het kader van seboreczeeroïsch eczeem
Erythema perstans = blijvend erytheem
o Bv. fixed drug eruption, waar medicatie niet gestopt wordt
o Bv. stadium van rosacea
Erytheem als onderdeel van Raynaud
Pagina 1 van 11
, o Kan onderdeel zijn van systeemsclerose of lupus, maar kan ook onschuldig zijn!
Erythemen tgv fysische oorzaken: bv. zonnebrand
GEFIGUREERDE ERYTHEMEN
Erythema annulare centrifugum (EAC)
o Begint als urticariële plaque annulaire letsels die kunnen
samensmelten tot polycyclische letsels
o Geen schilfering !!
o Weken tot maanden persisterend (niet vluchtig)
o “mykide”, “candide” reactie (ook schimmel in de voeding kunnen
het uitlokken!)
o Medicamenteus (salycilaten, chloroquine) uitgelokt kan ook!
o Idiopatisch
Erythema gyratum repens (EGR)
o Uitgebreide afwijkingen met ‘jaarringen ‘ patroon, in het
centrum ontstaan nieuwe letsels
o Ringvormige letsels die per dag een paar cm opschuiven,
en perifeerwaarts uitbereiden
o Obligaat paraneoplastisch (longtumoren)
o Erytheem gaat in remissie bij genezing van kanker, maar duikt terug op bij herval!
Erythema chronicum migrans
o Vroegtijdig gelokaliseerd stadium(primair stadium) bij Borreliose (ziekte van Lyme)
o Herkenning is van belang om overgang naar volgens stadium te voorkomen!
Erythema marginatum rheumaticum: oa. Bij acuut gewrichtreuma
Necrolytisch migratoir erytheem
o Migrerend annulair erytheem, vooral thv grote plooien
o In de rand van de letsels zie je blaarvorming
o = paraneoplastisch!! Tumor van de pancreas ligt aan basis!!
DIFFUSE ERYTHEMEN/EXANTHEEM
Volgens morfologie / distributie onderscheiden we verschillende beelden.
Specifieke (infectieuze) oorzaak of oorzaken meestal medicamenteus of infectieus
o “toxisch-infectieus exantheem”: kan zowel door medicatie als door infecties uitgelokt
worden!
o Beeld: morbilliform exantheem
Distributie/morfologie Specifieke oorzaak
Morbilliform: bij mazelen Rubeolavirus
Scarlatiform: scarlatina Beta-hemolytische streptokok
Scarlatina
o Scarlatiform exantheem
o Roodheid zowel thv huid (exantheem) als
slijmvliezen (enantheem)
o Zeer rode tong = strawberry tong
o Punctiform erytheem, confluerend tot
diffuus erytheem in de grote plooien en op
drukplaatsen
Pagina 2 van 11
aandoeningen
INLEIDING
Erytheem vasodilatatie; roodheid is wegdrukbaar
Urtica extravasatie, dermaal oedeem
Papels, noduli cellulair infiltraat
Purpura vaatwandbeschadiging (vooral): roodheid is niet wegdrukbaar
ERYTHEEM
= roodheid van de huid (exantheem) of slijmvliezen (enantheem) die berust op uitzetting van
de bloedvaten en verdwijnt indien ter plaatse druk wordt uitgeoefend
o Kan symmetrisch de volledig huid aantasten = exantheem
o Kan ook de slijmvliezen aantasten = enantheem
Gelokaliseerde erythemen: beperkt deel van de huid aantasten
Gefigureerde erythemen: gaan een bepaalde vorm aannemen
Diffuse erythemen (toxi-infectieus)
Erythema exsudativa multiforme (EEM): gekenmerkt door targetletsels
o = acute aandoening, die zelflimiterend is
Potentieel levensbedreigend: snelle diagnose nodig om overlijden te voorkomen!
o Stevens Johnson syndroom (SJS)
o Toxische epidermale necrolyse (TEN): 25-35% sterftecijfer
o Staphylococcal scalded skin syndrome (SSSS)
GELOKALISEERDE ERYTHEMEN
Erythema palmare: roodheid van handpalmen
o Kan fysiologisch zijn bij zwangerschap
o Kan ook teken zijn van onderliggende
aandoening (bv. lupus, leverlijden)
“Fixed drug eruption”
o Door medicatie uitgelokt
o Meestal rood (rood-paars, bruin-rood)
o Steeds op dezelfde plaats
o Soms bulleus bij blijvende medicatie-
inname erosief (slijmvliezen)
o Solitair
o Later progressief groter, meer letsels kunnen ontstaan indien geen behandeling!
o Geneest met restpigmentatie
Erythema faciale: roodheid van het gelaat
o Meestal vluchtig, uitgelokt door emoties
o Flushing bij opwinding
o Meestal onschuldig, maar kan ook oorzaak zijn van onderliggende carcinoidtumor
Erythema paranasale kan in het kader van seboreczeeroïsch eczeem
Erythema perstans = blijvend erytheem
o Bv. fixed drug eruption, waar medicatie niet gestopt wordt
o Bv. stadium van rosacea
Erytheem als onderdeel van Raynaud
Pagina 1 van 11
, o Kan onderdeel zijn van systeemsclerose of lupus, maar kan ook onschuldig zijn!
Erythemen tgv fysische oorzaken: bv. zonnebrand
GEFIGUREERDE ERYTHEMEN
Erythema annulare centrifugum (EAC)
o Begint als urticariële plaque annulaire letsels die kunnen
samensmelten tot polycyclische letsels
o Geen schilfering !!
o Weken tot maanden persisterend (niet vluchtig)
o “mykide”, “candide” reactie (ook schimmel in de voeding kunnen
het uitlokken!)
o Medicamenteus (salycilaten, chloroquine) uitgelokt kan ook!
o Idiopatisch
Erythema gyratum repens (EGR)
o Uitgebreide afwijkingen met ‘jaarringen ‘ patroon, in het
centrum ontstaan nieuwe letsels
o Ringvormige letsels die per dag een paar cm opschuiven,
en perifeerwaarts uitbereiden
o Obligaat paraneoplastisch (longtumoren)
o Erytheem gaat in remissie bij genezing van kanker, maar duikt terug op bij herval!
Erythema chronicum migrans
o Vroegtijdig gelokaliseerd stadium(primair stadium) bij Borreliose (ziekte van Lyme)
o Herkenning is van belang om overgang naar volgens stadium te voorkomen!
Erythema marginatum rheumaticum: oa. Bij acuut gewrichtreuma
Necrolytisch migratoir erytheem
o Migrerend annulair erytheem, vooral thv grote plooien
o In de rand van de letsels zie je blaarvorming
o = paraneoplastisch!! Tumor van de pancreas ligt aan basis!!
DIFFUSE ERYTHEMEN/EXANTHEEM
Volgens morfologie / distributie onderscheiden we verschillende beelden.
Specifieke (infectieuze) oorzaak of oorzaken meestal medicamenteus of infectieus
o “toxisch-infectieus exantheem”: kan zowel door medicatie als door infecties uitgelokt
worden!
o Beeld: morbilliform exantheem
Distributie/morfologie Specifieke oorzaak
Morbilliform: bij mazelen Rubeolavirus
Scarlatiform: scarlatina Beta-hemolytische streptokok
Scarlatina
o Scarlatiform exantheem
o Roodheid zowel thv huid (exantheem) als
slijmvliezen (enantheem)
o Zeer rode tong = strawberry tong
o Punctiform erytheem, confluerend tot
diffuus erytheem in de grote plooien en op
drukplaatsen
Pagina 2 van 11
