Samenvatting
transmuraal
kwartaal 2 en 3
jaar 2
CVA en de Ziekte van Parkinson
Lisanne Klein
Hogeschool Rotterdam
,Samenvatting transmuraal kwartaal 2
Een CVA (cerebrovasculair accident) is een overkoepelende term voor verschillende
aandoeningen (beroertes). In een grote lijn kunnen we beroertes onderverdelen in:
- Herseninfarcten (80%)
o Er komt geen zuurstof en voeding meer door dit bloedvat.
- Hersenbloedingen (20%)
o Er stroomt bloed uit het geknapte bloedvat wat op hersencellen
drukt. Achterliggend weefsel wordt niet meer van bloed = zuurstof + voeding
voorzien en sterft af.
Bij een TIA (transient ischemic attack) is er sprake van een voorbijgaande focale ischemie.
Meestal is de uitval te herleiden tot 1 arterieel stroomgebied. De uitvalsverschijnselen zijn
per definitie binnen 24 uur verdwenen. Het hersengebied krijgt hierbij tijdelijk geen zuurstof
en voeding, door een tijdelijk afgesloten bloedvat. Patiënten die een TIA hebben gehad,
hebben een verhoogde kans op een herseninfarct, vooral in de eerste weken na de TIA.
Gebieden (cerebrale arteriën) die geraakt kunnen worden bij een CVA:
- Arteria cerebri anterior – 20% van alle bloedingen
o Parese been; soms onhandigheid arm
o Frontale symptomatologie (indien schade beide hemisferen)
- Arteria cerebri media – 60% van alle bloedingen
o Hemibeeld: parese, sensibiliteit, coördinatie, hemianopsie
o Uitval gelaat/ arm > been
o Stoornissen hogere cerebrale functies (afasie, apraxie, neglect, agnosie)
o Gehele/ gedeeltelijke blindheid (hemi-anopsie)
- Arteria cerebri posterior – 20% van alle bloedingen
o Hemianopsie
o Geheugenstoornissen
Cirkel van Willis
Een vaatkring waar vanuit links en rechts de drie grote
cerebrale bloedvaten ontspringen. Door de Cirkel van
Willis wordt het bloed verdeeld. Hiermee zorgt het
voor zuurstof in de hersenen. Als er een stolseltje
vast komt te zitten in één van deze bloedvaten, of er
treedt een vernauwing op krijgt het hersenweefsel
achter het desbetreffende bloedvat geen zuurstof
meer en zal af gaan sterven en zijn functie verliezen.
Afhankelijk van de locatie van het afgesloten
bloedvat zullen dus verschillende
uitvalsverschijnselen optreden bij de patiënt.
Hieronder kun je lezen welke gebieden de bloedvaten
van bloed voorzien, en welke uitvalsverschijnselen je
kunt verwachten als er een vernauwing optreedt.
(Komt van de carotus)
2
,Een beroerte herkennen door middel van de FACE test:
- Face
- Arm
- Speech
- Time
Gevolgen op functie en participatieniveau na een CVA:
- Sensoriek
- Spierkracht
- Coördinatie
- Spiertonus
- Cognitie
- Emotie/gedrag
- Communicatie
- Visus
- Mobiliteit
Rol van de fysiotherapeut in de pre-
mobilisatie fase:
- Advies ten aanzien van
lighouding
- Behoud van de mobiliteit
- Nastreven van optimale
ventilatie
- Advies/ opstellen van wissel
liggingsschema
- Signaleren van complicaties
- Monitoren lichamelijk en
cognitief functioneren.
Rol van de fysiotherapeut in de
mobilisatie fase:
- Handhaven en veranderen
van houdingen (balans en transfers)
- Zelfstandig lopen (binnen- en buitenshuis)
- Verplaatsen met een vervoermiddel
- Inzetten van de paretische arm
- Zelfverzorging en huishoudelijke taken
- Vrijetijdsbesteding/ sport
Prognose en natuurlijk beloop van de loopvaardigheid (bron: KNGF-richtlijn Beroerte, 2014)
Bij ongeveer 70-80% van de patiënten herstelt de loopvaardigheid. Slechts 30% van de
loopvaardigen bereikt een voor de leeftijd normale loopafstand en loopsnelheid in de
meeste gevallen blijft de kwaliteit van het gangbeeld afwijkend.
Indicatie voor gunstige prognose:
- Motricity Index (MI) > 25 punten
- Zitbalans (Trunk Control Test >25)
3
, Negatieve determinanten:
- Initiële beperkingen ADL
- Hoge leeftijd (>70 jaar)
- Homonieme hemianopsie
- Incontinentie
- Pre morbide slechte loopvaardigheid &ADL
Prognose en natuurlijk beloop van de handvaardigheid (bron: KNGF-richtlijn Beroerte, 2014)
Herstel meestal van proximaal naar distaal, eerst grove dan fijne motoriek. Het herstel van
de arm gaat meestal trager dan van een been.
Indien parese van de arm op dag 0:
- 5-30% herstelt tot normale functionaliteit
- 25-45% herstelt incompleet
- 30-65% blijft afunctioneel na 6 maanden
Prognose arm is in algemene zin ongunstig en wordt voornamelijk bepaald door herstel
van de hand.
Indicatief voor gunstige prognose: Vingerextensie en schouderabductie (SAFE)
Afwezigheid SAFE na 9 dagen: kans op functioneel herstel 14%
Indien na 4 weken nog geen willekeurige activiteit in de hand, dan kans op herstel <10%.
Prognose en natuurlijk beloop van basale ADL-vaardigheden
Determinanten voor herstel:
- Score Barthel Index (BI) na 5 dagen
o Vuistregel: BI score dag 5+8 punten
- Ernst van de parese in de arm
- Leeftijd
- Initiele loopvaardigheid
- Premorbide ADL-zelfstandigheid
- CVA in de voorgeschiedenis.
Klinische manifestatie vormen van een links hemisferisch letsel:
- Aandoeningen, zwakte, verlammingen of gevoelsstoornissen aan de rechterkant
- Gezichtsvermogen rechts van beide ogen kan afnemen
- Taal en spraakproblemen
- Problemen met herkennen van voorwerpen
- Problemen met dagelijkse handelingen en routines
- Geheugen voor verbale zaken
- Afname analystische vermogen
- Problemen met chronologie
- Verminderde timing en snelheid van vaardigheden
Klinische manifestatie vormen van een rechts hemisferisch letsel:
- Bewegingsstoornissen
- Gevoelsstoornissen, zwakte of verlamming aan de linkerkant van het lichaam
- Verminderd gezichtsvermogen aan de linkerkant van beide ogen
- Niet beseffen dat de linkerzijde van het lichaam of ruimte bestaat
- Geen aandacht voor de verlamde kant van het lichaam
4
transmuraal
kwartaal 2 en 3
jaar 2
CVA en de Ziekte van Parkinson
Lisanne Klein
Hogeschool Rotterdam
,Samenvatting transmuraal kwartaal 2
Een CVA (cerebrovasculair accident) is een overkoepelende term voor verschillende
aandoeningen (beroertes). In een grote lijn kunnen we beroertes onderverdelen in:
- Herseninfarcten (80%)
o Er komt geen zuurstof en voeding meer door dit bloedvat.
- Hersenbloedingen (20%)
o Er stroomt bloed uit het geknapte bloedvat wat op hersencellen
drukt. Achterliggend weefsel wordt niet meer van bloed = zuurstof + voeding
voorzien en sterft af.
Bij een TIA (transient ischemic attack) is er sprake van een voorbijgaande focale ischemie.
Meestal is de uitval te herleiden tot 1 arterieel stroomgebied. De uitvalsverschijnselen zijn
per definitie binnen 24 uur verdwenen. Het hersengebied krijgt hierbij tijdelijk geen zuurstof
en voeding, door een tijdelijk afgesloten bloedvat. Patiënten die een TIA hebben gehad,
hebben een verhoogde kans op een herseninfarct, vooral in de eerste weken na de TIA.
Gebieden (cerebrale arteriën) die geraakt kunnen worden bij een CVA:
- Arteria cerebri anterior – 20% van alle bloedingen
o Parese been; soms onhandigheid arm
o Frontale symptomatologie (indien schade beide hemisferen)
- Arteria cerebri media – 60% van alle bloedingen
o Hemibeeld: parese, sensibiliteit, coördinatie, hemianopsie
o Uitval gelaat/ arm > been
o Stoornissen hogere cerebrale functies (afasie, apraxie, neglect, agnosie)
o Gehele/ gedeeltelijke blindheid (hemi-anopsie)
- Arteria cerebri posterior – 20% van alle bloedingen
o Hemianopsie
o Geheugenstoornissen
Cirkel van Willis
Een vaatkring waar vanuit links en rechts de drie grote
cerebrale bloedvaten ontspringen. Door de Cirkel van
Willis wordt het bloed verdeeld. Hiermee zorgt het
voor zuurstof in de hersenen. Als er een stolseltje
vast komt te zitten in één van deze bloedvaten, of er
treedt een vernauwing op krijgt het hersenweefsel
achter het desbetreffende bloedvat geen zuurstof
meer en zal af gaan sterven en zijn functie verliezen.
Afhankelijk van de locatie van het afgesloten
bloedvat zullen dus verschillende
uitvalsverschijnselen optreden bij de patiënt.
Hieronder kun je lezen welke gebieden de bloedvaten
van bloed voorzien, en welke uitvalsverschijnselen je
kunt verwachten als er een vernauwing optreedt.
(Komt van de carotus)
2
,Een beroerte herkennen door middel van de FACE test:
- Face
- Arm
- Speech
- Time
Gevolgen op functie en participatieniveau na een CVA:
- Sensoriek
- Spierkracht
- Coördinatie
- Spiertonus
- Cognitie
- Emotie/gedrag
- Communicatie
- Visus
- Mobiliteit
Rol van de fysiotherapeut in de pre-
mobilisatie fase:
- Advies ten aanzien van
lighouding
- Behoud van de mobiliteit
- Nastreven van optimale
ventilatie
- Advies/ opstellen van wissel
liggingsschema
- Signaleren van complicaties
- Monitoren lichamelijk en
cognitief functioneren.
Rol van de fysiotherapeut in de
mobilisatie fase:
- Handhaven en veranderen
van houdingen (balans en transfers)
- Zelfstandig lopen (binnen- en buitenshuis)
- Verplaatsen met een vervoermiddel
- Inzetten van de paretische arm
- Zelfverzorging en huishoudelijke taken
- Vrijetijdsbesteding/ sport
Prognose en natuurlijk beloop van de loopvaardigheid (bron: KNGF-richtlijn Beroerte, 2014)
Bij ongeveer 70-80% van de patiënten herstelt de loopvaardigheid. Slechts 30% van de
loopvaardigen bereikt een voor de leeftijd normale loopafstand en loopsnelheid in de
meeste gevallen blijft de kwaliteit van het gangbeeld afwijkend.
Indicatie voor gunstige prognose:
- Motricity Index (MI) > 25 punten
- Zitbalans (Trunk Control Test >25)
3
, Negatieve determinanten:
- Initiële beperkingen ADL
- Hoge leeftijd (>70 jaar)
- Homonieme hemianopsie
- Incontinentie
- Pre morbide slechte loopvaardigheid &ADL
Prognose en natuurlijk beloop van de handvaardigheid (bron: KNGF-richtlijn Beroerte, 2014)
Herstel meestal van proximaal naar distaal, eerst grove dan fijne motoriek. Het herstel van
de arm gaat meestal trager dan van een been.
Indien parese van de arm op dag 0:
- 5-30% herstelt tot normale functionaliteit
- 25-45% herstelt incompleet
- 30-65% blijft afunctioneel na 6 maanden
Prognose arm is in algemene zin ongunstig en wordt voornamelijk bepaald door herstel
van de hand.
Indicatief voor gunstige prognose: Vingerextensie en schouderabductie (SAFE)
Afwezigheid SAFE na 9 dagen: kans op functioneel herstel 14%
Indien na 4 weken nog geen willekeurige activiteit in de hand, dan kans op herstel <10%.
Prognose en natuurlijk beloop van basale ADL-vaardigheden
Determinanten voor herstel:
- Score Barthel Index (BI) na 5 dagen
o Vuistregel: BI score dag 5+8 punten
- Ernst van de parese in de arm
- Leeftijd
- Initiele loopvaardigheid
- Premorbide ADL-zelfstandigheid
- CVA in de voorgeschiedenis.
Klinische manifestatie vormen van een links hemisferisch letsel:
- Aandoeningen, zwakte, verlammingen of gevoelsstoornissen aan de rechterkant
- Gezichtsvermogen rechts van beide ogen kan afnemen
- Taal en spraakproblemen
- Problemen met herkennen van voorwerpen
- Problemen met dagelijkse handelingen en routines
- Geheugen voor verbale zaken
- Afname analystische vermogen
- Problemen met chronologie
- Verminderde timing en snelheid van vaardigheden
Klinische manifestatie vormen van een rechts hemisferisch letsel:
- Bewegingsstoornissen
- Gevoelsstoornissen, zwakte of verlamming aan de linkerkant van het lichaam
- Verminderd gezichtsvermogen aan de linkerkant van beide ogen
- Niet beseffen dat de linkerzijde van het lichaam of ruimte bestaat
- Geen aandacht voor de verlamde kant van het lichaam
4
