Nederlands in de onderbouw (Coutinho april 2015)
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 Wat biedt dit boek?
1.1.1 Het onderwijs in het Nederlands
Taalvaardigheidsonderwijs (lezen, schrijven, spreken, luisteren en gesprekken voeren)
Taalbeschouwingsonderwijs (beschouwen van taalgebruik ter verbetering van de
taalvaardigheid; ook wel reflectie)
Fictieonderwijs (verhalen, romans, films, gedichten stimuleer leerlingen zelf te kiezen)
Taalvariatie (dialecten, groepstalen, standaardtalen, moedertalen en tweede talen).
1.1.2 De onderbouw
1993: basisvorming kerndoelen Nederlands
1998: kerndoelen bleken niet gehaald bij Nederlands. Vooral mondelinge taalvaardigheid en
reflectieve vaardigheden kregen te weinig aandacht. Daarom herzien: meer samenhang
tussen vakonderdelen lezen, schrijven, spreken en luisteren. Daarnaast werd fictie een
zelfstandig domein met vijf kerndoelen.
2004 kwam Taakgroep Vernieuwing Basisvorming met geheel nieuw plan: meer vrijheid voor
de eigen invulling van de basisvorming. Veel scholen gaan actief bezig met taalbeleid.
Voorbeeld hiervan is de aanstelling van een taalcoördinator op veel scholen.
o Taalbeleid: de versterking van taalvaardigheid in alle vakken. Toezichtkader
voortgezet onderwijs 2013:
De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de
prestaties van de leerlingen.
De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen.
De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen.
De school volgt systematisch de vorderingen van leerlingen aan de hand van
de genormeerde toetsen.
o Dit taalbeleid is vakoverschrijdend. Leerlingen moeten ook teksten vaan zaakvakken
kunnen lezen en zelf werkstukken op niveau kunnen schrijven.
o Taalbeleid nu ook breder, niet alleen meer op allochtone leerlingen gericht. Dit
vereist dus afstemming tussen Nederlands en andere vakken: bijvoorbeeld voor het
beantwoorden van open vragen of het uitleggen van vakspecifieke begrippen.
o Voor kernvakken geldt dat de school de voortgang systematisch bijhoudt:
opbrengstgericht werken met gebruik van differentiatie.
o Wat zijn de drie uitdagingen?
Taal in andere vakken
Opbrengstgericht werken
Differentiatie
1.1.3 Een praktische didactiek
Didactiek is de wetenschappelijke bezinning op het didactisch handelen van leraren
(voorbereiden, geven en evalueren van lessen).
o Hier is het praktisch, omdat er wel sprake is van wetenschappelijke bezinning, is dit
in sterk toegepaste vorm.
1.2 De kerndoelen Nederlands
In 2004 zijn door de Taalgroep Vernieuwing Basisvorming nieuwe kerndoelen voorgesteld
voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
o Karakteristieken duiden perspectief aan waarin de kerndoelen moeten worden
geplaatst. Geven belang en de kern van het vak- en leergebied aan.
Hoofdstuk 1: Inleiding
1.1 Wat biedt dit boek?
1.1.1 Het onderwijs in het Nederlands
Taalvaardigheidsonderwijs (lezen, schrijven, spreken, luisteren en gesprekken voeren)
Taalbeschouwingsonderwijs (beschouwen van taalgebruik ter verbetering van de
taalvaardigheid; ook wel reflectie)
Fictieonderwijs (verhalen, romans, films, gedichten stimuleer leerlingen zelf te kiezen)
Taalvariatie (dialecten, groepstalen, standaardtalen, moedertalen en tweede talen).
1.1.2 De onderbouw
1993: basisvorming kerndoelen Nederlands
1998: kerndoelen bleken niet gehaald bij Nederlands. Vooral mondelinge taalvaardigheid en
reflectieve vaardigheden kregen te weinig aandacht. Daarom herzien: meer samenhang
tussen vakonderdelen lezen, schrijven, spreken en luisteren. Daarnaast werd fictie een
zelfstandig domein met vijf kerndoelen.
2004 kwam Taakgroep Vernieuwing Basisvorming met geheel nieuw plan: meer vrijheid voor
de eigen invulling van de basisvorming. Veel scholen gaan actief bezig met taalbeleid.
Voorbeeld hiervan is de aanstelling van een taalcoördinator op veel scholen.
o Taalbeleid: de versterking van taalvaardigheid in alle vakken. Toezichtkader
voortgezet onderwijs 2013:
De leraren gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs de analyse van de
prestaties van de leerlingen.
De leraar stemt de instructie af op verschillen tussen leerlingen.
De leraar stemt de verwerking af op verschillen tussen leerlingen.
De school volgt systematisch de vorderingen van leerlingen aan de hand van
de genormeerde toetsen.
o Dit taalbeleid is vakoverschrijdend. Leerlingen moeten ook teksten vaan zaakvakken
kunnen lezen en zelf werkstukken op niveau kunnen schrijven.
o Taalbeleid nu ook breder, niet alleen meer op allochtone leerlingen gericht. Dit
vereist dus afstemming tussen Nederlands en andere vakken: bijvoorbeeld voor het
beantwoorden van open vragen of het uitleggen van vakspecifieke begrippen.
o Voor kernvakken geldt dat de school de voortgang systematisch bijhoudt:
opbrengstgericht werken met gebruik van differentiatie.
o Wat zijn de drie uitdagingen?
Taal in andere vakken
Opbrengstgericht werken
Differentiatie
1.1.3 Een praktische didactiek
Didactiek is de wetenschappelijke bezinning op het didactisch handelen van leraren
(voorbereiden, geven en evalueren van lessen).
o Hier is het praktisch, omdat er wel sprake is van wetenschappelijke bezinning, is dit
in sterk toegepaste vorm.
1.2 De kerndoelen Nederlands
In 2004 zijn door de Taalgroep Vernieuwing Basisvorming nieuwe kerndoelen voorgesteld
voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs.
o Karakteristieken duiden perspectief aan waarin de kerndoelen moeten worden
geplaatst. Geven belang en de kern van het vak- en leergebied aan.
