Samenvatting Methodisch handelen
Dichterbij de basis:
HS 1: Dichterbij: visie en basishouding
Soms kunnen mensen niet op eigen kracht hun moeilijkheden overwinnen. De volgende factoren
kunnen hierin een rol spelen:
1. Persoonlijke beperkingen: verstandelijke beperking of psychische problemen
2. Persoonlijke omstandigheden: ziekte van persoon zelf of naasten
3. Levensomstandigheden: slechte huisvesting, onveilige buurt
4. Afkomst: gezin waar het is opgegroeid.
Daarnaast eist de maatschappij steeds meer van de mensen. Mensen die werkloos zijn en minder
hoogopgeleid zullen eerder afhankelijk worden en problemen ervaren.
Sociaal werk heeft tot doel om mensen te ondersteunen in het weer opbouwen van zelfredzaamheid
en leren omgaan met onvermogen en kwetsbaarheid en het gebruik maken van formele en informele
netwerken en voorzieningen en van de kansen die de samenleving biedt. Zo komt iedereen zo goed
mogelijk tot zijn recht.
Methodisch werken biedt sociaal werkers handvatten om mensen te ondersteunen en om de
omstandigheden waarin de ander zich bevindt te benoemen en aan te kaarten bij instanties. Er is
direct contact nodig met de mensen. Betrokken houding geeft je toegang tot hun leefomgeving. Doel
van sociaal werk is het bijdragen aan een rechtvaardige maatschappij waarin iedereen voldoende
kansen krijgt om tot zijn recht te komen. Manier om met mensen in contact te komen zijn de
volgende:
- mensen melden zichzelf
- je zoekt mensen op die niet uit zichzelf hulp zoeken
- je legt contact naar aanleiding van signalen van derden
- je legt contact naar aanleiding van meldingen van maatschappelijke organisaties
- je legt contact als onderdeel van een geïndiceerd zorgtraject
Als sociaal werker voer je veel verschillende taken uit. Bijv.:
- financiële en administratieve problemen
- belangen behartigen van mensen die vastlopen in de samenleving
- ontmoeting en onderlinge steun organiseren
- bemiddelen bij conflicten
- samenwerken met iedereen die een rol van spelen bij het oplossen van problemen.
Soms moet je anderen inschakelen omdat je zelf niet alles kan oplossen.
Wanneer het lukt om zelf adequaat te reageren op dreigende omstandigheden noemen we die
mensen ‘veerkrachtig’. Aanhoudende stroom van problemen kan deze veerkracht aantasten.
Individuele kwetsbaarheid en sociale ongelijkheid zorgen ervoor dat mensen niet allemaal over
dezelfde hulpbronnen beschikken.
Sociaal werker moet deze veerkracht weer tot stand brengen.
Empowerment is een gelaagd begrip:
- individueel niveau: bevorderen van eigen regie, zelfvertrouwen, aapreken van kwaliteiten etc. Ook
wel: aanspreken en vergroten van het zelf-helpend vermogen.
- collectief niveau: bevorderen van zelforganisatie en zelfhulp (lotgenotencontact). Ook wel:
organiserend vermogen dat versterkt moet worden.
- politiek-maatschappelijk niveau: vergroten van de macht om veranderingen door te voeren in de
maatschappij.
, Hulpbronnen kunnen onderscheiden worden door de verschillende vormen van kapitaal. Om
succesvol te kunnen zijn moet je beschikken over verschillende kapitaalvormen. Sociaal werk richt
zich op het versterken van kapitaalvormen:
- individueel niveau: versterken van kwaliteiten en vaardigheden koppelen aan zelfvertrouwen en
-bewustzijn.
- collectief niveau: krachtbronnen in eigen omgeving. Kapitaal wordt gevormd door sociale steun en
contacten.
- politiek-maatschappelijk niveau: versterken van de invloed die groepen burgers kunnen aanwenden
om hun situatie te verbeteren.
Verschillende typen kapitaal is niet gelijk verdeeld over de Nederlanders. Mensen die laag zijn
opgeleid hebben vaak ook weinig sociale contacten en mensen met een hogere opleiding juist wel.
Als sociaal werker krijg je vaak te maken met groepen die over weinig kapitaal beschikken.
Sociaal werk vereist een specifieke basishouding. Deze ontwikkel je door je te verdiepen in de
samenleving en het gedrag van mensen en door training in agogische en methodische vaardigheden.
Elementen van de basishouding zijn:
Maatschappelijke betrokkenheid: je maakt je druk over sociale uitsluiting en onrecht. Kennis
van mensenrechten is nodig.
Breed kijken: situaties analyseren vanuit verschillende invalshoeken. Kennis van sociale
wetenschappen is nodig.
Leefwereldperspectief centraal: verplaatsen in de wijze waarop meten omgaan met
levensomstandigheden en wat voor hen van waarde is. Weet dat elk verhaal anders is, ook al
het op elkaar lijkt.
Gelijkwaardigheid: cliënt voelt meteen of jij op een gelijkwaardige manier met hem omgaat.
Besef van normativiteit: opvattingen over mens en maatschappij spelen voortdurend een rol
in de uitvoering van het werk.
Krachtgericht: werken vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het oplossen van
sociale problematiek en het creëren van kansen voor mensen in achterstandssituaties.
HS 2: Werkprincipes
Werkprincipes kunnen opgevat worden als richtlijnen voor de professional. Dichterbij kent 5
werkprincipes.
1. Organiseer ondersteuning dicht bij de leefwereld van de cliënt:
Bekend zijn met de mensen, voorzieningen en de couleur locale is van groot belang. Je zoekt
oplossingen in de mogelijkheden die de leefomgeving biedt. (Bijv. mantelzorgers en
participatiemogelijkheden)
2. Empower alle betrokkenen door het maken van verbindingen:
Je vertrouwt op de aanwezigheid van krachten bij mensen. Belangrijk aspect van
empowerment is het oog hebben voor wat anderen kunnen teruggeven. Helpen kan zin
geven aan iemands leven. Er zijn 3 op elkaar inwerkende niveaus van empowerment:
- empoweren van het cliëntsysteem of bestaande groep: Verbinding leggen met anderen
heeft heel veel voordelen voor de cliënt en omgeving. Sociaal werker moet hulpbronnen uit
de omgeving op waarde schatten. Mensen moeten niet afhankelijk van jou worden, want je
ondersteunt hen slechts een korte tijd. Belangen van groepen moeten daarnaast zo veel
mogelijk op een lijn zitten.
- empoweren van krachtbronnen in de omgeving:
omgeving er bewust van maken dat ze kunnen helpen bij het helpen van een cliënt.
- empoweren van specifieke belangengroepen:
Dichterbij de basis:
HS 1: Dichterbij: visie en basishouding
Soms kunnen mensen niet op eigen kracht hun moeilijkheden overwinnen. De volgende factoren
kunnen hierin een rol spelen:
1. Persoonlijke beperkingen: verstandelijke beperking of psychische problemen
2. Persoonlijke omstandigheden: ziekte van persoon zelf of naasten
3. Levensomstandigheden: slechte huisvesting, onveilige buurt
4. Afkomst: gezin waar het is opgegroeid.
Daarnaast eist de maatschappij steeds meer van de mensen. Mensen die werkloos zijn en minder
hoogopgeleid zullen eerder afhankelijk worden en problemen ervaren.
Sociaal werk heeft tot doel om mensen te ondersteunen in het weer opbouwen van zelfredzaamheid
en leren omgaan met onvermogen en kwetsbaarheid en het gebruik maken van formele en informele
netwerken en voorzieningen en van de kansen die de samenleving biedt. Zo komt iedereen zo goed
mogelijk tot zijn recht.
Methodisch werken biedt sociaal werkers handvatten om mensen te ondersteunen en om de
omstandigheden waarin de ander zich bevindt te benoemen en aan te kaarten bij instanties. Er is
direct contact nodig met de mensen. Betrokken houding geeft je toegang tot hun leefomgeving. Doel
van sociaal werk is het bijdragen aan een rechtvaardige maatschappij waarin iedereen voldoende
kansen krijgt om tot zijn recht te komen. Manier om met mensen in contact te komen zijn de
volgende:
- mensen melden zichzelf
- je zoekt mensen op die niet uit zichzelf hulp zoeken
- je legt contact naar aanleiding van signalen van derden
- je legt contact naar aanleiding van meldingen van maatschappelijke organisaties
- je legt contact als onderdeel van een geïndiceerd zorgtraject
Als sociaal werker voer je veel verschillende taken uit. Bijv.:
- financiële en administratieve problemen
- belangen behartigen van mensen die vastlopen in de samenleving
- ontmoeting en onderlinge steun organiseren
- bemiddelen bij conflicten
- samenwerken met iedereen die een rol van spelen bij het oplossen van problemen.
Soms moet je anderen inschakelen omdat je zelf niet alles kan oplossen.
Wanneer het lukt om zelf adequaat te reageren op dreigende omstandigheden noemen we die
mensen ‘veerkrachtig’. Aanhoudende stroom van problemen kan deze veerkracht aantasten.
Individuele kwetsbaarheid en sociale ongelijkheid zorgen ervoor dat mensen niet allemaal over
dezelfde hulpbronnen beschikken.
Sociaal werker moet deze veerkracht weer tot stand brengen.
Empowerment is een gelaagd begrip:
- individueel niveau: bevorderen van eigen regie, zelfvertrouwen, aapreken van kwaliteiten etc. Ook
wel: aanspreken en vergroten van het zelf-helpend vermogen.
- collectief niveau: bevorderen van zelforganisatie en zelfhulp (lotgenotencontact). Ook wel:
organiserend vermogen dat versterkt moet worden.
- politiek-maatschappelijk niveau: vergroten van de macht om veranderingen door te voeren in de
maatschappij.
, Hulpbronnen kunnen onderscheiden worden door de verschillende vormen van kapitaal. Om
succesvol te kunnen zijn moet je beschikken over verschillende kapitaalvormen. Sociaal werk richt
zich op het versterken van kapitaalvormen:
- individueel niveau: versterken van kwaliteiten en vaardigheden koppelen aan zelfvertrouwen en
-bewustzijn.
- collectief niveau: krachtbronnen in eigen omgeving. Kapitaal wordt gevormd door sociale steun en
contacten.
- politiek-maatschappelijk niveau: versterken van de invloed die groepen burgers kunnen aanwenden
om hun situatie te verbeteren.
Verschillende typen kapitaal is niet gelijk verdeeld over de Nederlanders. Mensen die laag zijn
opgeleid hebben vaak ook weinig sociale contacten en mensen met een hogere opleiding juist wel.
Als sociaal werker krijg je vaak te maken met groepen die over weinig kapitaal beschikken.
Sociaal werk vereist een specifieke basishouding. Deze ontwikkel je door je te verdiepen in de
samenleving en het gedrag van mensen en door training in agogische en methodische vaardigheden.
Elementen van de basishouding zijn:
Maatschappelijke betrokkenheid: je maakt je druk over sociale uitsluiting en onrecht. Kennis
van mensenrechten is nodig.
Breed kijken: situaties analyseren vanuit verschillende invalshoeken. Kennis van sociale
wetenschappen is nodig.
Leefwereldperspectief centraal: verplaatsen in de wijze waarop meten omgaan met
levensomstandigheden en wat voor hen van waarde is. Weet dat elk verhaal anders is, ook al
het op elkaar lijkt.
Gelijkwaardigheid: cliënt voelt meteen of jij op een gelijkwaardige manier met hem omgaat.
Besef van normativiteit: opvattingen over mens en maatschappij spelen voortdurend een rol
in de uitvoering van het werk.
Krachtgericht: werken vanuit gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het oplossen van
sociale problematiek en het creëren van kansen voor mensen in achterstandssituaties.
HS 2: Werkprincipes
Werkprincipes kunnen opgevat worden als richtlijnen voor de professional. Dichterbij kent 5
werkprincipes.
1. Organiseer ondersteuning dicht bij de leefwereld van de cliënt:
Bekend zijn met de mensen, voorzieningen en de couleur locale is van groot belang. Je zoekt
oplossingen in de mogelijkheden die de leefomgeving biedt. (Bijv. mantelzorgers en
participatiemogelijkheden)
2. Empower alle betrokkenen door het maken van verbindingen:
Je vertrouwt op de aanwezigheid van krachten bij mensen. Belangrijk aspect van
empowerment is het oog hebben voor wat anderen kunnen teruggeven. Helpen kan zin
geven aan iemands leven. Er zijn 3 op elkaar inwerkende niveaus van empowerment:
- empoweren van het cliëntsysteem of bestaande groep: Verbinding leggen met anderen
heeft heel veel voordelen voor de cliënt en omgeving. Sociaal werker moet hulpbronnen uit
de omgeving op waarde schatten. Mensen moeten niet afhankelijk van jou worden, want je
ondersteunt hen slechts een korte tijd. Belangen van groepen moeten daarnaast zo veel
mogelijk op een lijn zitten.
- empoweren van krachtbronnen in de omgeving:
omgeving er bewust van maken dat ze kunnen helpen bij het helpen van een cliënt.
- empoweren van specifieke belangengroepen:
