Samenvatting Aardrijkskunde H.2 4 VWO

Aardrijkskunde H.2 Wereldbeeld
2.1 Patronen: verschillen in welvaart
Hoe meet je welvaart en welzijn?
 De meest gebruikte maat is het bruto binnenlands product per inwoner. Dat
bereken je door de waarde van alle goederen en diensten die door binnen-én
buitenlandse personen en bedrijven in een land in 1 jaar worden geproduceerd, op te
tellen. Dan deel je dat bedrag door het aantal inwoners en heb je het bbp/hoofd.
 De samenstelling van de beroepsbevolking. Dat zijn alle mensen die een beroep
uitoefenen plus de werklozen. Ze worden onderverdeeld in de primaire (landbouw),
secundaire (industrie) en tertiaire (diensten) sector. Hoe meer mensen er in de
primaire sector werken, hoe armer het land is.
 De VN-ontwikkelingsindex (HDI) of welzijnsindex. In deze index zijn naast inkomen
ook de levensverwachtingen bij geboorte en analfabetisme opgenomen. De index
loopt van 0 tot 1.
Bij welzijn is het van belang of iemand kan voorzien in basisbehoeften zoals eten en
onderdak. Hoe beter die zaken op orde zijn, hoe hoger de levensverwachting.


Problemen bij het meten van de welvaart
 Voor 1 dollar kun je in het ene land veel meer kopen dan in het andere land. Voor dit
nadeel heeft men de koopkracht bedacht. Daarbij is de prijs van een gevulde
boodschappenmand voor elk land omgerekend naar 1 standaard: de dollar.
 De inkomsten uit de informele sector. De ruilhandel en de zelfvoorzieningen tellen
niet mee in de statistieken, daarom zijn mensen in sommige landen minder arm dan
dat het bbp/hoofd zegt.
 Het bbp/hoofd is een gemiddeld inkomen en de afwijkingen daarvan kunnen erg
groot zijn. Verschillen in inkomen en ontwikkelingskansen tussen groepen mensen
noem je sociale ongelijkheid.
 Het bbp/hoofd laat geen regionale verschillen zien. Verschillen in welvaart en
levensomstandigheden tussen gebieden noem je regionale ongelijkheid.


De verdeling van de welvaart
De welvaart in de wereld is ongelijk verdeeld en de inkomensverschillen nemen toe. Je kunt
hierdoor landen in 3 hoofdgroepen delen:
 De rijke, centrumlanden (vooral westers)
 Landen die een flinke groei hebben gehad, semiperiferie
 De armste landen, periferie
Deze 3 groepen zijn op allerlei manieren met elkaar verbonden. Vanwege die verbondenheid
noem je het een wereldsysteem.

, 2.2 Patronen: bevolkingsspreiding en cultuurgebieden
Bevolkingsdichtheid en spreiding
Uit bron 10 op pagina 54 kun je de bevolkingsspreiding en de bevolkingsdichtheid af lezen.
Het spreidingspatroon is een moment opname. Mondiaal zal de zuid-noordmigratie de
bevolkingsspreiding beïnvloede, maar in de periferie en de semiperiferie is de trek van het
platteland naar de stad veel belangrijker.


De spreiding verklaard
De verklaring voor de bevolkingsspreiding is een mix van natuurlijke en sociaaleconomische
factoren:
 De natuurlijke mogelijkheden. Dichtbevolkt valt vaak samen met een geschikt
klimaat. Zoals vruchtbare grond en de beschikbaarheid van water.
 De ligging. Gebieden die gunstig liggen ten opzichte van economische kerngebieden
of daar goed mee zijn verbonden, zijn dichter bevolkt dan ontoegankelijke streken.
 Het koloniale verleden.


Cultuurgebieden
Het westerse cultuurgebied beslaat het grootste oppervlak, maar de Chinese cultuur telt de
meeste leden. Cultuur is een breed begrip hier onder vallen: de bouwstijl, inrichting van
huizen. De wijze van het verbouwen van land en het maken van kleding. Normen, waarden,
manier van opvoeding, taal en godsdienst.
Een cultuurgebied wordt voortdurend van buitenaf beïnvloed. De verspreiding vanuit een
kerngebied van cultuurelementen zoals taal, religie, sport en mode noem je diffusie. Vaak
wordt hierbij het nieuwe cultuurelement aangepast aan de bestaande cultuur.
Tastbare cultuurelementen, zoals voedsel en kleding, worden gemakkelijker overgenomen
dan immateriële elementen zoals omgangsvormen of belangrijke waarden.