Biologie samenvatting thema 4 Planten
1. Tuinbouw van de toekomst
Etoileren: vorm van tuinbouw waarbij planten zich in het donker ontwikkelen tot planten
met lange, slappe, bleekgele stengels en kleine, bleekgele bladeren. Hierbij ontbreekt het
steunweefsel
2. Bouw, groei en ontwikkeling van planten
Epidermis (opperhuid) of kurk: elk orgaan
wordt aan de buitenkant omgeven door
de epidermis
- beschermt de plant tegen waterverlies
en infecties
Wortelharen: in de wortels groeien de
epidermiscellen uit tot wortelharen
Transportvaten: deze komen in elk orgaan
voor en bestaan uit houtvaten en
bastvaten
- de vaten transporteren water met daarin
opgeloste stoffen
Vulweefsel (schors en merg) het weefsel
dat tussen de epidermis en de
transportvaten zit
- betrokken bij fotosynthese, opslag en
stevigheid
Houtachtige stengels
- houtvaten liggen in jaarringen
- bastvaten liggen eromheen
Niet-houtachtige stengels (kruidachtige stengels)
(Fig 1 &2)
- de vaten liggen bij elkaar in vaatbundels
- in de bladeren liggen de vaten in nerven
Plantengroei benodigdheden:
- voldoende water / voldoende mineralen (voedingszouten) / zuurstof / koolstofdioxide /
licht / geschikte temperatuur
- ontwikkeling: tijdens de groei kunnen cellen zich specialiseren, organen kunnen
veranderen of er kunnen nieuwe organen ontstaan. Al deze veranderingen noemen we
ontwikkeling
,Meristemen (deelweefels): plaats waar delingen in de plant plaatsvinden
- bevinden zich in de toppen van wortels en stengels in knoppen en in jonge bladeren
- meristeem dat zorgt voor lengtegroei
Groeipunten: de toppen van stengels en wortels, die zorgen voor lengtegroei
Cambium: meristeem dat zorgt voor diktegroei
- bevindt zich in de stengels
Cambium
Houtvaten
Bastvaten
In de meristemen van een plant komen stamcellen voor (niet gedifferentieerde cellen)
• Dankzij de stamcellen kunnen planten hun hele leven groeien
Als een cel zich in het meristeem deelt, dan ontstaan er twee dochtercellen
• Een van beide cellen blijft een meristeem cel en zal zich na verloop van tijd opnieuw
delen
• De andere cel ondergaat celstrekking
- hierbij kan de cel van vorm veranderen (celdifferentiatie) en een speciale functie
krijgen (celspecialisatie)
- 1 dochtercel blijft stamcel en de andere dochtercel ondergaat celstrekking
- bij celstrekking vullen de vacuoles zich met water met daarin opgeloste mineralen
- verhouding stamcel en celstrekking: 2:2
Lengtegroei
• Vindt alleen plaats in de jongste delen van een plant (worteltop en stengeltop)
Diktegroei
• Vindt plaats in het cambium (ringvormig meristeem)
• Houtachtige planten groeien in dikte doordat cellen in het cambium zich delen → na
elke deling blijft 1 van de 2 dochtercellen in het cambium liggen, de andere komt
erbuiten te liggen
• Naar binnen toe vormt het cambium houtcellen
• Naar buiten toe vormt het cambium bastcellen
Houtcellen kunnen houtvaten (xyleem) vormen, bastcellen bastvaten (floëem)
, Houtvaten
• Ontstaan uit boven elkaar gelegen houtcellen
• De houtcellen zetten tegen de verticale primaire celwanden dikke secundaire
celwanden af van cellulose en houtstof (lignine)
- de dikke secundaire celwanden zorgen voor een verdikking van de celwand
• De dwarswanden tussen boven elkaar liggende houtcellen verdwijnen onder invloed
van enzymen
• Ten slotte verdwijnen ook de cellen zelf
Bastvaten
• De dwarswanden tussen de cellen verdwijnen niet, maar er komen openingen in
(zeefplaat)
• De cellen verdwijnen niet, wel de celkernen → bastvatcellen leven daardoor kort
• Dode bastvaten worden dichtgedrukt
Uit het cambium ontstaan veel meer houtcellen dan bastcellen. Ieder jaar ontstaat zo een
laag hout en een dun laagje bast
• Jaarring: al het hout dat gedurende 1 jaar is gevormd
• Jaarringen ontstaan doordat in het voorjaar bomen en struiken snel groeien en in de
winter niet
• Al delend komt het cambium steeds meer naar buiten te liggen (nieuwste) → stam
wordt steeds dikker (midden is het oudste)
In het voorjaar ontstaan wijde houtvaten met dunne wanden (voorjaarshout) die veel
water en opgeloste stoffen kunnen vervoeren. Er ontstaan lichte ringen
In de zomer ontstaan steeds nauwere houtvaten met steeds dikkere wanden (zomerhout)
er ontstaan donkere ringen
In de winter en herfst vinden geen delingen in het cambium plaats, er komen dan ook geen
nieuwe ringen bij.
Dus: periode weinig water (zomer)→ houtvaten groter, periode veel water (voorjaar) →
houtvaten kleiner
1 lichte en een donkere ring is de groei van het jaar
1. Tuinbouw van de toekomst
Etoileren: vorm van tuinbouw waarbij planten zich in het donker ontwikkelen tot planten
met lange, slappe, bleekgele stengels en kleine, bleekgele bladeren. Hierbij ontbreekt het
steunweefsel
2. Bouw, groei en ontwikkeling van planten
Epidermis (opperhuid) of kurk: elk orgaan
wordt aan de buitenkant omgeven door
de epidermis
- beschermt de plant tegen waterverlies
en infecties
Wortelharen: in de wortels groeien de
epidermiscellen uit tot wortelharen
Transportvaten: deze komen in elk orgaan
voor en bestaan uit houtvaten en
bastvaten
- de vaten transporteren water met daarin
opgeloste stoffen
Vulweefsel (schors en merg) het weefsel
dat tussen de epidermis en de
transportvaten zit
- betrokken bij fotosynthese, opslag en
stevigheid
Houtachtige stengels
- houtvaten liggen in jaarringen
- bastvaten liggen eromheen
Niet-houtachtige stengels (kruidachtige stengels)
(Fig 1 &2)
- de vaten liggen bij elkaar in vaatbundels
- in de bladeren liggen de vaten in nerven
Plantengroei benodigdheden:
- voldoende water / voldoende mineralen (voedingszouten) / zuurstof / koolstofdioxide /
licht / geschikte temperatuur
- ontwikkeling: tijdens de groei kunnen cellen zich specialiseren, organen kunnen
veranderen of er kunnen nieuwe organen ontstaan. Al deze veranderingen noemen we
ontwikkeling
,Meristemen (deelweefels): plaats waar delingen in de plant plaatsvinden
- bevinden zich in de toppen van wortels en stengels in knoppen en in jonge bladeren
- meristeem dat zorgt voor lengtegroei
Groeipunten: de toppen van stengels en wortels, die zorgen voor lengtegroei
Cambium: meristeem dat zorgt voor diktegroei
- bevindt zich in de stengels
Cambium
Houtvaten
Bastvaten
In de meristemen van een plant komen stamcellen voor (niet gedifferentieerde cellen)
• Dankzij de stamcellen kunnen planten hun hele leven groeien
Als een cel zich in het meristeem deelt, dan ontstaan er twee dochtercellen
• Een van beide cellen blijft een meristeem cel en zal zich na verloop van tijd opnieuw
delen
• De andere cel ondergaat celstrekking
- hierbij kan de cel van vorm veranderen (celdifferentiatie) en een speciale functie
krijgen (celspecialisatie)
- 1 dochtercel blijft stamcel en de andere dochtercel ondergaat celstrekking
- bij celstrekking vullen de vacuoles zich met water met daarin opgeloste mineralen
- verhouding stamcel en celstrekking: 2:2
Lengtegroei
• Vindt alleen plaats in de jongste delen van een plant (worteltop en stengeltop)
Diktegroei
• Vindt plaats in het cambium (ringvormig meristeem)
• Houtachtige planten groeien in dikte doordat cellen in het cambium zich delen → na
elke deling blijft 1 van de 2 dochtercellen in het cambium liggen, de andere komt
erbuiten te liggen
• Naar binnen toe vormt het cambium houtcellen
• Naar buiten toe vormt het cambium bastcellen
Houtcellen kunnen houtvaten (xyleem) vormen, bastcellen bastvaten (floëem)
, Houtvaten
• Ontstaan uit boven elkaar gelegen houtcellen
• De houtcellen zetten tegen de verticale primaire celwanden dikke secundaire
celwanden af van cellulose en houtstof (lignine)
- de dikke secundaire celwanden zorgen voor een verdikking van de celwand
• De dwarswanden tussen boven elkaar liggende houtcellen verdwijnen onder invloed
van enzymen
• Ten slotte verdwijnen ook de cellen zelf
Bastvaten
• De dwarswanden tussen de cellen verdwijnen niet, maar er komen openingen in
(zeefplaat)
• De cellen verdwijnen niet, wel de celkernen → bastvatcellen leven daardoor kort
• Dode bastvaten worden dichtgedrukt
Uit het cambium ontstaan veel meer houtcellen dan bastcellen. Ieder jaar ontstaat zo een
laag hout en een dun laagje bast
• Jaarring: al het hout dat gedurende 1 jaar is gevormd
• Jaarringen ontstaan doordat in het voorjaar bomen en struiken snel groeien en in de
winter niet
• Al delend komt het cambium steeds meer naar buiten te liggen (nieuwste) → stam
wordt steeds dikker (midden is het oudste)
In het voorjaar ontstaan wijde houtvaten met dunne wanden (voorjaarshout) die veel
water en opgeloste stoffen kunnen vervoeren. Er ontstaan lichte ringen
In de zomer ontstaan steeds nauwere houtvaten met steeds dikkere wanden (zomerhout)
er ontstaan donkere ringen
In de winter en herfst vinden geen delingen in het cambium plaats, er komen dan ook geen
nieuwe ringen bij.
Dus: periode weinig water (zomer)→ houtvaten groter, periode veel water (voorjaar) →
houtvaten kleiner
1 lichte en een donkere ring is de groei van het jaar
