Zaakvakken en Taal
Hoofdstuk 3, Woordenschat en conceptuele ontwikkeling.
Woordenschatontwikkeling is een belangrijk aspect van de taal- en denkontwikkeling. De omvang
van woordenschat heeft naast invloed op de denkontwikkeling ook grote invloed op het tekstbegrip;
kinderen die een grote woordenschat hebben, hebben daar voordeel van bij het begrijpen van
teksten. Aan de andere kant is het ook zo dat kinderen die veel teksten en verhalen lezen hun
woordenschat uitbreiden juist door het lezen. Woordenschat is goed voor begrijpend lezen maar
begrijpend lezen is ook goed voor de woordenschat.
De woordenschat van kinderen maakt in een relatief korte periode een enorme groei door.
- Op zesjarige leeftijd kent een eentalig Nederlands kind gemiddeld 4500 woorden receptief.
- Voor Turkse en Marokkaanse kinderen is dat 2600.
- Op negenjarige leeftijd kennen eentalige Nederlandse leerlingen 8500 woorden receptief.
- Op twaalfjarige leeftijd zijn dit 17000 woorden.
- Voor Turkse en Marokkaanse leerlingen is dat respectievelijk 5000 en 10000.
Het uitgangspunt is dat alle leerlingen aan het einde van de basisschool elementaire kennis hebben
van minimaal 15000 woorden en deze woorden in ieder geval receptief beheersen.
Tweede taalleerders van diverse etnische groepen hebben bij het verlaten van het basisonderwijs
nog steeds een achterstand op het gebied van woordenschat van gemiddeld één tot twee jaar. Om
weer bij te komen moeten er per leerjaar minimaal 1000 nieuwe woorden worden bijgeleerd, dat
betekent gemiddeld 25 extra woorden per week. Deze woorden moeten dat wel systematisch
worden aangeboden, uitgelegd en geoefend.
Leerpsychologen zijn van mening dat onze hersenen twee verschillende leersystemen hebben: het
memoriseren (het mechanisch leren van losse feiten ofwel 'stampwerk') en het associatief leren (het
leren van feiten in samenhang). Onsamenhangende feiten worden opgeslagen in het mechanisch
leersysteem. Er moet veel herhaald worden en desondanks zijn de feiten moeilijk terug te vinden. De
feiten in het associatieve systeem zijn daarentegen met elkaar verbonden door middel van een
uitgebreid complex netwerk. Bovendien zijn de feiten, begrippen en woorden in hier ook verbonden
met emoties, gebeurtenissen en plaatsen.
Leraren moeten woorden en begrippen in een samenhangend netwerk van woorden aanbieden.
Kinderen begrijpen woorden pas goed als ze ook de bijbehorende woorden uit zo'n netwerk kennen.
Kinderen in de leeftijd van drie en vier jaar zijn al in staat tot het trekken van conclusies en kunnen
redeneren vanuit de netwerken die ze zich gevormd hebben van de werkelijkheid, hoe beperkt die
netwerken soms ook nog zijn.
Stappen bij een onderzoek waardoor de kinderen systematisch en 'wetenschappelijk' leren kijken:
Stap 1: observeren, beschrijven en vastleggen.
Stap 2: leervragen stellen, voorspellingen checken door onderzoek/proefjes.
Stap 3: denkvragen stellen.
Stap 4: Resultaten vastleggen.
De activiteiten zijn grofweg in twee categorieën te verdelen:
A. Onderzoek in de school: de leerlingen bekijken in de klas iets uit de 'echte' wereld.
B. Onderzoek buiten de school: de leerlingen gaan naar buiten en onderzoeken iets in de 'echte'
wereld.
Hoofdstuk 3, Woordenschat en conceptuele ontwikkeling.
Woordenschatontwikkeling is een belangrijk aspect van de taal- en denkontwikkeling. De omvang
van woordenschat heeft naast invloed op de denkontwikkeling ook grote invloed op het tekstbegrip;
kinderen die een grote woordenschat hebben, hebben daar voordeel van bij het begrijpen van
teksten. Aan de andere kant is het ook zo dat kinderen die veel teksten en verhalen lezen hun
woordenschat uitbreiden juist door het lezen. Woordenschat is goed voor begrijpend lezen maar
begrijpend lezen is ook goed voor de woordenschat.
De woordenschat van kinderen maakt in een relatief korte periode een enorme groei door.
- Op zesjarige leeftijd kent een eentalig Nederlands kind gemiddeld 4500 woorden receptief.
- Voor Turkse en Marokkaanse kinderen is dat 2600.
- Op negenjarige leeftijd kennen eentalige Nederlandse leerlingen 8500 woorden receptief.
- Op twaalfjarige leeftijd zijn dit 17000 woorden.
- Voor Turkse en Marokkaanse leerlingen is dat respectievelijk 5000 en 10000.
Het uitgangspunt is dat alle leerlingen aan het einde van de basisschool elementaire kennis hebben
van minimaal 15000 woorden en deze woorden in ieder geval receptief beheersen.
Tweede taalleerders van diverse etnische groepen hebben bij het verlaten van het basisonderwijs
nog steeds een achterstand op het gebied van woordenschat van gemiddeld één tot twee jaar. Om
weer bij te komen moeten er per leerjaar minimaal 1000 nieuwe woorden worden bijgeleerd, dat
betekent gemiddeld 25 extra woorden per week. Deze woorden moeten dat wel systematisch
worden aangeboden, uitgelegd en geoefend.
Leerpsychologen zijn van mening dat onze hersenen twee verschillende leersystemen hebben: het
memoriseren (het mechanisch leren van losse feiten ofwel 'stampwerk') en het associatief leren (het
leren van feiten in samenhang). Onsamenhangende feiten worden opgeslagen in het mechanisch
leersysteem. Er moet veel herhaald worden en desondanks zijn de feiten moeilijk terug te vinden. De
feiten in het associatieve systeem zijn daarentegen met elkaar verbonden door middel van een
uitgebreid complex netwerk. Bovendien zijn de feiten, begrippen en woorden in hier ook verbonden
met emoties, gebeurtenissen en plaatsen.
Leraren moeten woorden en begrippen in een samenhangend netwerk van woorden aanbieden.
Kinderen begrijpen woorden pas goed als ze ook de bijbehorende woorden uit zo'n netwerk kennen.
Kinderen in de leeftijd van drie en vier jaar zijn al in staat tot het trekken van conclusies en kunnen
redeneren vanuit de netwerken die ze zich gevormd hebben van de werkelijkheid, hoe beperkt die
netwerken soms ook nog zijn.
Stappen bij een onderzoek waardoor de kinderen systematisch en 'wetenschappelijk' leren kijken:
Stap 1: observeren, beschrijven en vastleggen.
Stap 2: leervragen stellen, voorspellingen checken door onderzoek/proefjes.
Stap 3: denkvragen stellen.
Stap 4: Resultaten vastleggen.
De activiteiten zijn grofweg in twee categorieën te verdelen:
A. Onderzoek in de school: de leerlingen bekijken in de klas iets uit de 'echte' wereld.
B. Onderzoek buiten de school: de leerlingen gaan naar buiten en onderzoeken iets in de 'echte'
wereld.
