samenvatting recht en ethiek periode 2.2

Samenvatting recht en ethiek periode 2.2

Lesvoorbereiding 1 – recht & ethiek

- Weet wat het begrip ‘voorbehouden handelingen’ inhoudt

Uitgangspunt van de wet BIG: de burger moet zo veel mogelijk vrij zijn om voor de eigen gezondheid
de beroepsbeoefenaar te hulp te roepen die hij het meest geschikt acht.

Uitgangspunt wet BIG: in het beginsel staat iedereen vrij handelingen op het gebied van de
individuele gezondheidszorg te verrichten.

 Geldt niet voor voorbehouden handelingen

Regels voor voorbehouden handelingen:

 Er moet sprake zijn van een aanmerkelijk gevaar voor leven en gezondheid van patiënten bij
het betreden van dit gebied door ondeskundigen
 Het gebied moet duidelijk af te grenzen zijn, wat men wil voorbehouden moet uit de
omschrijving zelf duidelijk blijken
 In de praktijk moet het gebied ook daadwerkelijk door onbevoegden worden betreden

Voorbehouden handelingen:

 Het is verboden voor onbevoegden om deze handelingen te verrichten.
 Dit geldt niet als er nood is: nood breekt wet
 Geldt ook niet als het onbevoegd handelen min of meer beroepsmatig gebeurt.
(incidenteel spuiten van een mantelzorger)
- Weet welke handelingen voorbehouden zijn

Alle voorbehouden handelingen:

 Verrichten van heelkundige handelingen
 Verrichten van verloskundige handelingen
 Verrichten van endoscopieën
 Verrichten van katheterisaties
 Injecties geven
 Verrichten van puncties
 Onder narcose brengen
 Handelingen verrichten op het gebied van de individuele gezondheidszorg, met
gebruikmaking van radioactieve stoffen of toestellen die ioniserende stralen uitzenden
 Verrichten van electieve cardioversie
 Defibrillatie toepassen
 Elektroconvulsieve therapie toepassen
 Steenvergruizing voor geneeskundige doeleinden
 Handelingen verrichten ten aanzien van menselijke geslachtscellen en embryo’s, gericht op
het anders dan op natuurlijke wijze tot stand brengen van een zwangerschap
 Voorschrijven van UR-geneesmiddelen (geneesmiddelen die Uitsluitend op Recept
verkrijgbaar zijn)
- Weet aan welke beroepsgroepen handelingen voorbehouden zijn
 Artsen
 Tandartsen
 Verloskundigen

,  Verpleegkundigen
 Verpleegkundig specialisten
 Physician assistent
 Gezondheidszorgpsycholoog
 Klinisch technoloog
 Orthopedagoog-generalist
 Psychotherapeut
- Weet wat risicovolle handelingen zijn

Risicovolle handelingen zijn handelingen waarbij gezondheidsschade kan ontstaan bij onzorgvuldig of
onbekwaam medisch handelen.

- Weet welke beroepsgroepen zelfstandig bevoegd zijn

Zelfstandig bevoegd: de bevoegdheid om de handeling te indiceren en de handeling uit te voeren.

 Artsen: wettelijk bevoegd voor alle voorbehouden handelingen
 Tandartsen: bevoegd tot het verrichten van heelkundige handelingen, injecties geven,
narcotiseren en gebruiken van radioactieve stoffen en ioniserende stralingstoestellen, maar
uitsluitend binnen de tandheelkunde.
 Verloskundigen: bevoegd tot heel- en verloskundig handelen, katheteriseren, verrichten van
puncties en injecties geven, echter uitsluitend binnen het terrein van hun deskundigheid.
 Verpleegkundig specialisten en Physician assistants: bevoegd tot het verrichten van
heelkundige handelingen, verrichten van katheterisaties, injecties geven, verrichten van
puncties, verrichten van electieve cardioversie, verrichten van endoscopieën, defibrillatie
toepassen en voorschrijven van UR-geneesmiddelen, echter uitsluitend binnen het terrein
van hun deskundigheid
 Verpleegkundigen: kunnen geclausuleerd bevoegd worden verklaard om bepaalde UR-
geneesmiddelen voor te schrijven.
 Klinische technologen: binnen hun deskundigheid van complexe technisch-medische
handelingen zelfstandig bevoegd tot het verrichten van heelkundige handelingen, verrichten
van endoscopieën, verrichten van katheterisaties, injecties geven, verrichten van puncties,
verrichten van electieve cardioversie, defibrillatie toepassen, handelingen verrichten waarbij
gebruik wordt gemaakt van radioactieve stoffen of toestellen die ioniserende straling
uitzenden en verrichten van steenvergruizing voor geneeskundige doeleinden.

Tijdelijk bevoegden: bachelor medisch hulpverlener en geregistreerd mondhygiëniste.

De bevoegdheid om voorbehouden handelingen te verrichten, geldt slechts voor zover de
beroepsbeoefenaar ook de vereiste bekwaamheid daarvoor bezit.

- Weet wanneer zorgverleners na een opdracht voorbehouden handelingen mogen
verrichten (opdracht gebonden bevoegdheid)

Vereisten opdrachtnemer: Voorbehouden handelingen mogen door niet-zelfstandige bevoegden
verricht als:

 Het gebeurt in opdracht van een zelfstandig bevoegde
 De opdrachtnemer redelijkerwijs mag aannemen dat hij bekwaam is tot een behoorlijke
uitvoering van de opdracht
 Hij handelt overeenkomstig de aanwijzingen van de opdrachtgever

, Vereisten opdrachtgever:

 Er worden aanwijzingen gegeven omtrent het verrichten van de handeling
 Hij redelijkerwijs mag aannemen dat de opdrachtnemer bekwaam is de handeling behoorlijk
te verrichten.
 De mogelijkheid van toezicht en tussenkomst door de opdrachtgever voldoende is verzekerd



De zelfstandig bevoegde is verantwoordelijk voor de indicatie en de inhoud van de opdracht. De
opdrachtnemer is verantwoordelijk voor het goed uitvoeren van de opdracht.

Alle voorbehouden handelingen kunnen in opdracht uitgevoerd worden door niet-zelfstandigen,
behalve het voorschrijven van UR-geneesmiddelen.

De bevoegdheid om in opdracht voorbehouden handelingen te verrichten kent twee vormen:

 De opdrachtnemer is feitelijk bekwaam om de gevraagde handeling te verrichten
o Persoonsgebonden bevoegdheid
 De opdrachtnemer heeft bovendien erkende deskundigheid ter zake
o Beroepsgebonden bevoegdheid
o Functionele zelfstandigheid (zie ander leerdoel)
- Weet wat bedoeld wordt met bevoegd en bekwaam

Bekwaam: het beschikken over kennis en vaardigheid

 Kennis over de handeling, de technieken, het doel, de anatomie, de risico’s, voor- en
nazorg en eventuele complicaties
 Vaardigheid met betrekking tot de uitvoering van de handeling en bijkomende
activiteiten

Onbekwaam is onbevoegd

Bevoegd: met je diploma

Opdrachtnemer is niet verplicht een opdracht aan te nemen:

 De opdracht is in strijd met de wet
 Indien hij naar objectieve maatstaven niet kan worden beschouwd als bekwaam tot het
verrichten van die handeling
 Indien de opdrachtnemer gewetensbezwaren ten aanzien van een bepaalde handeling heeft
- Weet wat functionele zelfstandigheid inhoudt

Functionele zelfstandigheid: is opgenomen welke beroepsbeoefenaars een functionele
zelfstandigheid toegekend krijgen voor welke voorbehouden handelingen.

 Verpleegkundigen
o Injecteren onder de huid (subcutaan), in de spieren (intramusculair) en in een ader
(intraveneus)
o Katheteriseren van de blaas
o Inbrengen van maagsonde of infuus
o Aanprikken van een ader (venapunctie)
o Hielprikken bij pasgeborenen
 Ambulanceverpleegkundigen