Samenvatting Informatieveiligheid Blok D Leerjaar 2
Leerdoel
Je kunt illustreren hoe digitalisering positieve en/of negatieve effecten heeft op de maatschappij in het algemeen en het
veiligheidsdomein in het bijzonder.
Digitalisering
Informatie omzetten in digitale vorm.
In brede zin: technologie heeft invloed op tal van maatschappelijke processen.
Digitalisering en veiligheid
3 perspectieven: maatschappij, organisatie en individu.
Generieke technologie
ICT, en de daaruit voortvloeiende digitalisering, wordt – net zoals stoom of elektriciteit – op ontelbare
manieren ingezet. Daarom spreekt men ook wel van een generieke technologie (general purpose
technology).
Voorbeelden van achterliggende techniek die digitalisering mogelijk maakt
Apparatuur (hardware), software en telecommunicatie en infrastructuur.
NBIC-convergentie
De samenhang tussen nanotechnologie, biotechnologie, informatietechnologie en cognitieve
wetenschappen.
Intiem-technologie
De grens tussen mens en machine begint zo langzamerhand te vervagen.
De verwevenheid van ICT met andere technologieën maakt duidelijk dat allerlei verschillende aspecten
uit ons leven digitaliseren. In dit hoofdstuk kunnen we echter niet al deze aspecten uitputtend
behandelen. We maken daarom onderscheid tussen drie ‘werelden’:
1. de materiële wereld (zoals het productieproces, de openbare ruimte en ons huis);
2. de biologische wereld (zoals het menselijk lichaam, het brein en ons gedrag);
3. de socio-culturele wereld (zoals communicatie, culturele producten en organisaties).
Object van digitalisering
Dat betekent bijvoorbeeld dat we digitalisering van muziek behandelen in de socio-culturele wereld; we
kijken naar muziek als cultureel product, als object van digitalisering. Dat neemt niet weg dat muziek
fysieke dragers en instrumenten kent, en een fysiek productie- en distributieproces. Muziek heeft dus ook
een plaats in de materiële wereld.
Materiele wereld
1. het productieproces Het werd steeds belangrijker om niet alleen het productieproces, maar
ook de gehele keten te optimaliseren.
2. de leefomgeving en openbare ruimte camera’s, telefoons, apps die locaties gebruiken.
Slimme stad ICT.
3. ons huis slimme thermostaten, slimme TV
Het begrip Internet of Things stamt uit begin 2000, toen elektronicafabrikant LG een koelkast presenteerde
die zijn inhoud zelf inventariseerde en automatisch contact zocht met de supermarkt om nieuwe voorraden
,te bestellen. De term kreeg wereldwijd aandacht toen de Internationale Telecommunications Unit (ITU
2005) van de Verenigde Naties een rapport uitbracht over het onderwerp. Tien jaar later begon de visie van
het Internet of Things werkelijkheid te worden.
Biologische wereld
1. het menselijke lichaam inzet van medische apparatuur (CT-scans)
2. het brein neuro-imaging-technologie brengt cognitieve processen in kaart.
3. het menselijk gedrag De laatste jaren ontdekken wetenschappers en bedrijven dat er ook
allerlei informatie uit ons digitale surfgedrag valt af te leiden.
CRISPR-technologie (menselijk lichaam)
Maakt gebruikt van het natuurlijke afweersysteem van bacteriën. Wanneer bacteriën worden geïnfecteerd
met een virus bouwen ze een deel van dat virus in hun eigen DNA in om het in de toekomst te kunnen
herkennen. Wetenschappers pasten het systeem zo aan dat ze kunnen selecteren welk stukje DNA wordt
ingebouwd en waar dat in het DNA gebeurt. Bovendien kan de techniek naast bacteriën ook op dieren en
mensen worden toegepast. Op deze manier maakt CRISPR maakt het makkelijker, sneller en goedkoper om
de genen van bacteriën, planten, dieren en mensen aan te passen.
Persuasieve technologie (het menselijk gedrag)
Maakt gebruik van inzichten uit de psychologie, gedrags- wetenschappen en mens-computerinteractie, om
systemen te ontwerpen die gebruikers aanzetten tot gedragsverandering (ook wel nudging genoemd).
,Socio-culturele wereld
1. digitalisering van communicatie en cultuur De komst van sociale media en andere onlinediensten
eind de jaren negentig en na de eeuwwisseling hebben grote impact op onze manier van
communiceren. De diensten verwerven een steeds belangrijkere rol in onze cultuur en bij het
vormgeven van onze identiteit. Virtual reality, culturele producten en diensten digitaliseren: muziek,
boeken.
2. digitalisering van organisatiemodellen De interactie tussen organisaties en consumenten
verloopt eveneens steeds meer geheel digitaal. Daardoor veranderen ook organisatiemodellen. Er
zijn steeds meer webwinkels zonder fysieke winkel en organisaties proberen steeds vaker contact te
leggen met hun klanten via digitale kanalen (Twitter, chat, mail, apps). Ook de overheid hanteert
sinds een paar jaar als uitgangspunt ‘digitaal als het kan, persoonlijk als het moet’ (BZK 2013).
De vier werelden bijeen:
Er ontstaan door de verknoping van de vier werelden continue feedback-loops tussen de fysieke en digitale
wereld die op allerlei terreinen zichtbaar zijn: het productieproces, de omgeving, het lichaam, en ons
gedrag.
Cybernetische loop tussen de fysieke en digitale wereld
Dat betekent dat processen in de fysieke wereld worden gemeten, die hieruit voortkomende data wordt
geanalyseerd, en er vervolgens real-time op gedetailleerd niveau wordt ingegrepen. Het effect van de
interventie kan vervolgens weer worden gemeten, geanalyseerd en worden bijgesteld om weer een
volgende cyclus van de cybernetische loop te doorlopen.
, Leerdoel
Je kunt voorbeelden geven van gevolgen (gewenst en ongewenst) van het gebruik van big data in het veiligheidsdomein
op groepen in de maatschappij.
Informatieorganisatie
Omvorming tot Nationale Politie toegang tot alle landelijke, regionale en lokale databronnen met
betrekking tot criminaliteit.
Big Data
Zijn gegevensverzamelingen (datasets) die te groot en te weinig gestructureerd zijn om met reguliere
databasemanagementsystemen te worden onderhouden.
Predictive policing
Politiewerk doen aan de hand van voorspellingen. Waarom? Zij beschikken over ongelofelijk veel digitale
gegevens over misdaden uit het verleden, die met verfijnde algoritmen en diepe analyse een goudmijn
vormen voor het voorspellen van criminaliteit. Gevolg? Dat de politie aanwezig kan zijn op plaatsen waar
de kans op een volgend incident het grootst is.
Leerdoel
Je kunt illustreren hoe digitalisering positieve en/of negatieve effecten heeft op de maatschappij in het algemeen en het
veiligheidsdomein in het bijzonder.
Digitalisering
Informatie omzetten in digitale vorm.
In brede zin: technologie heeft invloed op tal van maatschappelijke processen.
Digitalisering en veiligheid
3 perspectieven: maatschappij, organisatie en individu.
Generieke technologie
ICT, en de daaruit voortvloeiende digitalisering, wordt – net zoals stoom of elektriciteit – op ontelbare
manieren ingezet. Daarom spreekt men ook wel van een generieke technologie (general purpose
technology).
Voorbeelden van achterliggende techniek die digitalisering mogelijk maakt
Apparatuur (hardware), software en telecommunicatie en infrastructuur.
NBIC-convergentie
De samenhang tussen nanotechnologie, biotechnologie, informatietechnologie en cognitieve
wetenschappen.
Intiem-technologie
De grens tussen mens en machine begint zo langzamerhand te vervagen.
De verwevenheid van ICT met andere technologieën maakt duidelijk dat allerlei verschillende aspecten
uit ons leven digitaliseren. In dit hoofdstuk kunnen we echter niet al deze aspecten uitputtend
behandelen. We maken daarom onderscheid tussen drie ‘werelden’:
1. de materiële wereld (zoals het productieproces, de openbare ruimte en ons huis);
2. de biologische wereld (zoals het menselijk lichaam, het brein en ons gedrag);
3. de socio-culturele wereld (zoals communicatie, culturele producten en organisaties).
Object van digitalisering
Dat betekent bijvoorbeeld dat we digitalisering van muziek behandelen in de socio-culturele wereld; we
kijken naar muziek als cultureel product, als object van digitalisering. Dat neemt niet weg dat muziek
fysieke dragers en instrumenten kent, en een fysiek productie- en distributieproces. Muziek heeft dus ook
een plaats in de materiële wereld.
Materiele wereld
1. het productieproces Het werd steeds belangrijker om niet alleen het productieproces, maar
ook de gehele keten te optimaliseren.
2. de leefomgeving en openbare ruimte camera’s, telefoons, apps die locaties gebruiken.
Slimme stad ICT.
3. ons huis slimme thermostaten, slimme TV
Het begrip Internet of Things stamt uit begin 2000, toen elektronicafabrikant LG een koelkast presenteerde
die zijn inhoud zelf inventariseerde en automatisch contact zocht met de supermarkt om nieuwe voorraden
,te bestellen. De term kreeg wereldwijd aandacht toen de Internationale Telecommunications Unit (ITU
2005) van de Verenigde Naties een rapport uitbracht over het onderwerp. Tien jaar later begon de visie van
het Internet of Things werkelijkheid te worden.
Biologische wereld
1. het menselijke lichaam inzet van medische apparatuur (CT-scans)
2. het brein neuro-imaging-technologie brengt cognitieve processen in kaart.
3. het menselijk gedrag De laatste jaren ontdekken wetenschappers en bedrijven dat er ook
allerlei informatie uit ons digitale surfgedrag valt af te leiden.
CRISPR-technologie (menselijk lichaam)
Maakt gebruikt van het natuurlijke afweersysteem van bacteriën. Wanneer bacteriën worden geïnfecteerd
met een virus bouwen ze een deel van dat virus in hun eigen DNA in om het in de toekomst te kunnen
herkennen. Wetenschappers pasten het systeem zo aan dat ze kunnen selecteren welk stukje DNA wordt
ingebouwd en waar dat in het DNA gebeurt. Bovendien kan de techniek naast bacteriën ook op dieren en
mensen worden toegepast. Op deze manier maakt CRISPR maakt het makkelijker, sneller en goedkoper om
de genen van bacteriën, planten, dieren en mensen aan te passen.
Persuasieve technologie (het menselijk gedrag)
Maakt gebruik van inzichten uit de psychologie, gedrags- wetenschappen en mens-computerinteractie, om
systemen te ontwerpen die gebruikers aanzetten tot gedragsverandering (ook wel nudging genoemd).
,Socio-culturele wereld
1. digitalisering van communicatie en cultuur De komst van sociale media en andere onlinediensten
eind de jaren negentig en na de eeuwwisseling hebben grote impact op onze manier van
communiceren. De diensten verwerven een steeds belangrijkere rol in onze cultuur en bij het
vormgeven van onze identiteit. Virtual reality, culturele producten en diensten digitaliseren: muziek,
boeken.
2. digitalisering van organisatiemodellen De interactie tussen organisaties en consumenten
verloopt eveneens steeds meer geheel digitaal. Daardoor veranderen ook organisatiemodellen. Er
zijn steeds meer webwinkels zonder fysieke winkel en organisaties proberen steeds vaker contact te
leggen met hun klanten via digitale kanalen (Twitter, chat, mail, apps). Ook de overheid hanteert
sinds een paar jaar als uitgangspunt ‘digitaal als het kan, persoonlijk als het moet’ (BZK 2013).
De vier werelden bijeen:
Er ontstaan door de verknoping van de vier werelden continue feedback-loops tussen de fysieke en digitale
wereld die op allerlei terreinen zichtbaar zijn: het productieproces, de omgeving, het lichaam, en ons
gedrag.
Cybernetische loop tussen de fysieke en digitale wereld
Dat betekent dat processen in de fysieke wereld worden gemeten, die hieruit voortkomende data wordt
geanalyseerd, en er vervolgens real-time op gedetailleerd niveau wordt ingegrepen. Het effect van de
interventie kan vervolgens weer worden gemeten, geanalyseerd en worden bijgesteld om weer een
volgende cyclus van de cybernetische loop te doorlopen.
, Leerdoel
Je kunt voorbeelden geven van gevolgen (gewenst en ongewenst) van het gebruik van big data in het veiligheidsdomein
op groepen in de maatschappij.
Informatieorganisatie
Omvorming tot Nationale Politie toegang tot alle landelijke, regionale en lokale databronnen met
betrekking tot criminaliteit.
Big Data
Zijn gegevensverzamelingen (datasets) die te groot en te weinig gestructureerd zijn om met reguliere
databasemanagementsystemen te worden onderhouden.
Predictive policing
Politiewerk doen aan de hand van voorspellingen. Waarom? Zij beschikken over ongelofelijk veel digitale
gegevens over misdaden uit het verleden, die met verfijnde algoritmen en diepe analyse een goudmijn
vormen voor het voorspellen van criminaliteit. Gevolg? Dat de politie aanwezig kan zijn op plaatsen waar
de kans op een volgend incident het grootst is.
