samenvatting - leerstoornissen

psychodiagnostiek bij kinderen en jongeren les 3




Leerstoornissen
1. Begripsafbakening
leerproblemen = problemen met (schools) leren door gelijk welke oorzaak
 leerstoornissen = problemen met (schools) leren door neurobiologische oorzaak, waarbij
leerproblemen primair zijn
 leermoeilijkheden = problemen met (schools) leren door niet-specifieke oorzaken (bv. omgeving,
andere primaire stoornis met secundaire leerproblemen)
(schools) leren = verwerven van schoolse vaardigheden
domeinen van schools leren
 lezen
 spellen
 rekenen
2. Lezen en spellen
technisch lezen
 het lezen zelf, zonder per se te begrijpen wat je leest
 omzetten van tekens (grafemen, letters) in klanken (fonemen)
 verklanken van tekens
 leren lezen = leren van grafeem-foneem koppelingen
begrijpend lezen
 begrijpen van geschreven taal
spellen
 correct omzetten van fonemen naar grafemen, woorden correct schrijven
 geen motorisch probleem
2.1.Leesstrategieën
decoderend of spellend lezen
 letter per letter verklanken
 beginnende lezers
 moeilijke/nieuwe woorden
herkennend lezen
 woord w als geheel herkend
 hoogfrequente woorden
anticiperend lezen
 gebruik van context
2.2.Spellingstrategieën
 auditieve strategie
 regelstrategie
 analogiestrategie
 inprentingsstrategie
 mnemotechnische strategie
 hulpmiddelenstrategie
 visueel-motorische strategie of direct spellen
3. Rekenen
= wiskunde
verschillende deelgebieden/domeinen
 getallenkennis
 bewerkingen: hoofdrekenen, cijferen, breuken …
 meten en metend rekenen
 meetkunde
doet o.a. beroep op:
 gevoel voor hoeveelheden
 werkgeheugen
 langetermijn geheugen




1

,psychodiagnostiek bij kinderen en jongeren les 3


4. Belang van schoolse vaardigheden
 maatschappij doorspekt met taal en rekenen
o ondertitels, krant, handleidingen, …
o papieren invullen, nota’s nemen, …
o betalen, koken, uurroosters, …
 wie op dit vlak problemen heeft, valt niet alleen op school uit de boot maar ook in maatschappij!
 belang van vroegdetectie en –behandeling!
5. LeerlingVolgSysteem (LVS)
 instrument voor het screenen van leerproblemen in basisschool
 meten in hoeverre leerstof van bepaald leerjaar beheerst is, onafhankelijk van gebruikte methode
 genormeerde signaleringstoetsen
 domeinen: technisch lezen, spelling, wiskunde
 kunnen door leerkracht w afgenomen




 resultaat w uitgedrukt in percentielscore en zone (A t.e.m. E)
 w jaarlijks op verschillende momenten afgenomen (2 van de 3)
o begin schooljaar (september): B
o midden schooljaar (februari): M
o einde schooljaar (mei): E
o doel = vorderingen en stagnaties in kaart brengen
 doelen
o snelle detectie
o aanpak van zwakke presteerders (differentiatie naar onder)
o doorverwijzen voor verder onderzoek van herhaaldelijk
zwakke presteerders (ondanks extra uitleg/oefeningen)
o aanpak van sterke presteerders (differentiatie naar boven)
 signaleringscriteria LVS




5.1.Soorten LVS
meest gebruikt in Vlaanderen
 LVS CITO Vlaamse versie
 LVS-VCLB
toetsen voor technisch lezen
 individuele afname
 binnen 1,5 minuten zoveel mogelijk woorden correct aflezen van leeskaart
toetsen voor spelling

2

, psychodiagnostiek bij kinderen en jongeren les 3


 klassikale afname
 correct schrijven van gedicteerde letters, woorden, zinnen
toetsen voor wiskunde
 klassikale afname
 juist oplossen van verschillende soorten rekenoefeningen
6. Leerstoornissen in Vlaanderen
 er zijn twee leerstoornissen: dyslexie en dyscalculie
o dyslexie is synoniem voor lees- en spellingstoornis
o dyscalculie is synoniem voor rekenstoornis
 afzonderlijke stoornissen i.p.v. onder gemeenschappelijke noemer zoals “specifieke leerstoornis”
 betreffen enkel basisvaardigheden (technisch lezen, spellen en tel- en rekenvaardigheden) en niet
gevorderde vaardigheden (begrijpend lezen, schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid, wiskundig
redeneren)
 definitie:
o leerstoornis is stoornis die w gekenmerkt door hardnekkige achterstand in automatisering
van schoolse vaardigheden lezen, spellen en/of rekenen/wiskunde
 achterstand kan niet louter w verklaard door ongunstige omgevingsfactoren of
door intellectuele, fysieke of psychosociale beperkingen
o beschrijvende definitie
 w gesitueerd op gedragsniveau, namelijk lezen, spellen en rekenen
 i.t.t. verklarende definitie waarbij dyslexie en dyscalculie slaan op onderliggende
cognitieve problemen die problemen met lezen en rekenen verklaren
 in Vlaanderen w 3 beschrijvende criteria gebruikt om leerstoornis te onderkennen
7. Vlaamse classificatiecriteria ‘leerstoornis’
achterstandscriterium
 ernstige achterstand in lezen/spellen/rekenen
 meten: klinische score (pc < 10) op genormeerde toetsen voor lezen/spellen/rekenen
hardnekkigheidscriterium
 = criterium van didactische resistentie
 gebrek aan ‘responsiveness to instruction’ (RIT)
 problemen zijn hardnekkig ondanks extra remediëring gedurende minstens 3 à 6 maanden (op
school en/of thuis en/of via externe hulpverlener)
 dus minstens 2 meetmomenten!
(mild) exclusiecriterium
 ernstige en hardnekkige leerproblemen kunnen niet beter w verklaard door
o andere condities binnen kind (bv. verminderde intelligentie, zintuiglijke problematiek of
andere ontwikkelingsstoornis)
o ongunstige omgevingscondities (bv. onvoldoende/inadequaat onderwijs, andere
moedertaal)
 dus: breed multidisciplinair differentiaaldiagnostisch onderzoek




3