Seksuologie aantekeningen colleges & samenvatting hoofdstukken
College 1: woensdag 26 april
Literatuur:
- Hoofdstuk 2 en 3 uit het boek ‘seks’
- Hoofdstuk 1 en 3 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
Inleiding
Relevantie seksuologie
- Voorlichting geven: seksuele voorlichting aan kinderen.
- Multiculturele doelgroepen: het is handig om te weten welke rol seksualiteit speelt
binnen een bepaalde cultuur.
- Taal vinden om te praten over sensitieve onderwerpen: het is iets heel persoonlijks
en kan een taboe zijn voor sommige mensen.
- Traumaseksuologie: misbruik of verkrachtingen.
Seksuologie
Definitie Wikipedia: seksuologie is een wetenschap van seksualiteit. Deze wetenschap haalt
haar kennis uit verschillende andere disciplines: biologie, psychologie en filosofie.
Seksuologie behandelt zowel de normale (zoals voorlichting op scholen) als de abnormale
(dingen die mis zijn gegaan in ontwikkeling of trauma bijvoorbeeld) seksualiteit.
Biologie
Blz. 57 uit het boek ‘seks’
Embryo:
- 46 XX of 46 XY: 46 chromosomen, dit kan 46XX (meisje) en 46XY (jongen) zijn. De X
komt sowieso van de moeder. Vader geeft X of Y door en dat bepaalt dus of het een
jongen of meisje wordt.
- Tot de 6e week van de zwangerschap zit er nog geen verschil in het embryo XX of XY,
je kan het verschil dus nog niet zien. Vanaf deze week beginnen de primaire
geslachtsdelen zich te ontwikkelen. Dit zijn de penis en de ballen, en baarmoeder en
de eileiders bijvoorbeeld.
- In de 24e week is aanleg geslachtsdelen klaar. Stel dat de baby dan geboren zou
worden, zouden er nog andere dingen niet volgroeid zijn maar de geslachtsdelen wel.
Blz. 66 uit het boek ‘seks’
- Intersekse conditie: als er van beide seksen uiterlijke geslachtskenmerken zichtbaar
zijn.
• Een voorbeeld is Raven van Dorst. Bij de geboorte is met de artsen besproken dat
ze als meisje op zou groeien. Later heeft zij de keuze gemaakt om Raven te heten
en geen keuze in geslacht te maken.
• Het lastige hierin is het ethische vraagstuk. Moet je al bij de geboorte een keuze
maken of diegene met de intersekse conditie als jongen of meisje op moet
groeien?
, • In het verleden werd gedacht dat als je iemand als meisje op zou voeden, dat
diegene zichzelf dan ook echt vrouw zou voelen, maar dit hoeft dus niet altijd zo
te zijn. Onder andere John Money deed dit in Amerika. Steeds vaker bleek dat als
iemand in deze richting geforceerd werd, dit niet altijd hoefde te kloppen. John
Money moest toen stoppen met zijn werk.
- Adrenogenitaal syndroom: AGS is een stoornis in de aanmaak van hormonen in de
bijnieren.
• Bijnierhormonen/androgenen: als dit te veel of te weinig wordt aangemaakt heeft
dit invloed op iemand zich voelt of identificeert.
• Testosteron/cortisol: als dit te veel of te weinig wordt aangemaakt heeft dit
invloed op iemand zich voelt of identificeert.
Blz. 64 uit het boek ‘seks’
- Syndroom van Klinefelter (links): er is sprake van XXY. Dit is anders dan een
intersekse conditie. Vaak hebben deze mensen de uiterlijke kenmerken van een man.
Verder zijn deze mensen langer dan gemiddeld, een klein hoofd, meer haargroei en
een beetje borstgroei.
- Syndroom van Turner (rechts): er is sprake van X. Er is dan iets niet goed gegaan met
het doorgeven van geslachtschromosomen. Deze mensen weten hier vaak lang niks
van en weten niet dat ze dit hebben, want dit komt vaak pas naar boven bij een
kinderwens omdat je dan niet tot weinig vruchtbaar bent.
Chromosomen hebben veel invloed op de ontwikkeling (zoals cognitieve ontwikkeling, het
leren op school, praten en gedrag) van kinderen en niet alleen op uiterlijke kenmerken.
Seksuele ontwikkeling
Blz. 19 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
- Primaire geslachtskenmerken zijn zichtbaar bij een baby bij de geboorte. Dit zijn de
uiterlijke kenmerken waaraan je kan zien of iemand een jongen of meisje is.
- Ontwikkeling vanaf baby tot 12 jaar: kinderen zijn niet heel erg bezig met seksualiteit,
maar wel met het ontdekken van hun eigen lichaam. Ze ontdekken bijvoorbeeld dat
een jongen een piemel heeft en een meisje niet.
- Seksueel oefengedrag: dit hoort bij het ontdekken van het lichaam. Het is belangrijk
om te kijken of het kind seksueel oefengedrag op een veilige manier gebruikt (thuis,
op school, met vriendjes of bijvoorbeeld alleen).
,Geen blz.
- Dan volgt de puberteit: ongeveer vanaf het 12e jaar, bij meisjes iets eerder en bij
jongens wat later. Jongens zijn bijvoorbeeld langer wat kinderachtiger. Hierin vindt
veel verandering plaats (onzekerheid, verlegenheid of juist stoer doen). Dit is het
ontwikkelen van kind naar volwassenen.
- Secundaire geslachtskenmerken: haargroei, zware stem etc. maar ook op geestelijk
gebied (je hersenen ontwikkelen bijvoorbeeld verder).
- De eerste menstruatie is bij meisjes belangrijk en bij jongens is de eerste zaadlozing
belangrijk.
Blz. 27 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
- Verandering rond 45e levensjaar: de menopauze (bij vrouwen).
- Er vinden ook hormonale veranderingen plaats bij mannen (andropauze). Bij vrouwen
houdt dit in dat de menstruatie verdwijnt en dat zij niet meer vruchtbaar is. Dat is
misschien maar goed ook, want als een vrouw ouder wordt is het voor een vrouw
veel te zwaar om een kind te baren.
- Een vrouw is na de overgang niet meer vruchtbaar, maar een man blijft heel het leven
vruchtbaar en kan in theorie heel zijn leven een kind maken. De zaadproductie wordt
wel minder en de kwaliteit wordt slechter.
- Verschil menopauze en overgang: de menopauze gaat in als de vrouw haar laatste
menstruatie heeft gehad. De overgang begint al wat eerder en is de periode daar
omheen en gaat ook over stemmingsklachten, vermoeidheid, soms wat lichamelijke
klachten en schommelende hormonen.
- Perimenopauze: de overgang die 10 jaar duurt met stemmingswisselingen. De
perimenopauze is de periode voor de menopauze waarin de menstruatie verandert,
tot een jaar na de laatste menstruatie wanneer de officiële menopauze wordt
vastgesteld. Op dit moment vinden bijvoorbeeld scheidingen plaats omdat er onder
andere veel stemmingswisselingen zijn, kinderen uit huis gaan en er lichamelijke
veranderingen plaatsvinden
Voortplanting
- Mensen planten zich meestal voort tussen de 20 en 40 jaar.
- Eicel + zaadcel: samensmelten.
- Dit kan via de natuurlijke weg of kunstmatige wegen.
- Stel je wilt zwanger worden maar het lukt niet op de natuurlijke manier, dan zijn
kunstmatige manieren een optie:
• IVF: bij elkaar brengen van zaad- en eicellen buiten de baarmoeder. De bedoeling
is dan dat er een ei- en zaadcel samensmelten. Hierbij wordt het embryo wel
teruggeplaatst in de baarmoeder.
Kritiek hierop is dat meerdere embryo’s bevrucht kunnen raken, maar deze dan in
de vriezer worden gestopt. De vraag is dan wat er gebeurd met die embryo’s als
ze nooit teruggeplaatst worden.
• ICSI: door middel van een naald wordt sperma in de eicel geïnjecteerd. Hierdoor is
de kans groter dat de bevruchting lukt. Daarna wordt de eicel weer teruggeplaatst
in de baarmoeder.
• Draagmoederschap: dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de vrouw zelf niet in staat
is om een kind te dragen vanwege lichamelijke redenen.
, - Voorkomen door middel van anticonceptie:
• Verschillende methodes: pil, condoom, spiraal etc.
• Abstinentie: geen seks hebben.
• (Semi-)definitief ingrijpen: eileider/zaadleider doorknippen/dichtmaken
(sterilisatie). Bij mannen heb je het dan over vasectomie. Het voordeel is dat je
nooit meer anticonceptie hoeft te gebruiken. Het nadeel is dat je dit niet meer
terug kan draaien als je van gedachten bent veranderd.
Culturele visies
- Is anticonceptie geaccepteerd? Binnen sommige stromingen is dit niet geaccepteerd.
Sommige mensen zeggen dat dit de opdracht is van God en dat dit een natuurlijk
proces is, als mens moet je hier niet bij ingrijpen. Anderen zeggen dat de aarde
overbevolkt is en dat er niet meer mensen bij moeten komen. In andere culturen is
het een teken van een goed huwelijk bijvoorbeeld.
- Wat als voortplanting niet lukt? Er kan dan heel veel druk op komen te liggen vanuit
de buitenwereld. De omgeving kan er een mening over hebben dat iemand niet
zwanger kan worden bijvoorbeeld vanwege geloof.
Literatuur college 1
- Hoofdstuk 2 en 3 uit het boek ‘seks’
- Hoofdstuk 1 en 3 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
Hoofdstuk 2 (boek ‘seks’): Wat is seks?
Seks is context, stimulus en communicatie
Seks betekend voor iedereen wat anders. Zo geeft de Van Dale ook een beetje een vage
definitie:
1. Beelden, verhalen of motieven die betrekking hebben op het geslachtsleven
2. Seksuele omgang
‘I did not have sexual relations with that woman, Miss Lewinsky’ Dit zei president Clinton. Hij
had wel oraal seksueel contact met haar gehad maar dit werd door hem dus niet gezien als
seks. Dit laat zien dat ook dit weer een andere betekenis kan hebben voor mensen. Dit kan
komen doordat de meerderheid van de Amerikanen toendertijd vond dat seks voor het
huwelijk niet oké was en alles wat geen penetratie was werd niet gezien als seks.
Jongeren met Islamitische achtergrond houden veel rekening met het behouden van het
maagdenvlies. Zo komt er uit het onderzoek ‘seks onder je 25e’ dat Turkse en Marokkaanse
meisjes met elke vorm van seksueel contact minder ervaring hebben. Binnen de groep
seksueel actieven is er geen sprake van voorkeur voor manuele, orale of anale seks.
Lollipop parties: publiekelijk wedstrijdje pijpen onder meisjes. Deze komen op kleine schaal
voor in kleine subculturen van kansarme en laagopgeleide jongeren.
College 1: woensdag 26 april
Literatuur:
- Hoofdstuk 2 en 3 uit het boek ‘seks’
- Hoofdstuk 1 en 3 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
Inleiding
Relevantie seksuologie
- Voorlichting geven: seksuele voorlichting aan kinderen.
- Multiculturele doelgroepen: het is handig om te weten welke rol seksualiteit speelt
binnen een bepaalde cultuur.
- Taal vinden om te praten over sensitieve onderwerpen: het is iets heel persoonlijks
en kan een taboe zijn voor sommige mensen.
- Traumaseksuologie: misbruik of verkrachtingen.
Seksuologie
Definitie Wikipedia: seksuologie is een wetenschap van seksualiteit. Deze wetenschap haalt
haar kennis uit verschillende andere disciplines: biologie, psychologie en filosofie.
Seksuologie behandelt zowel de normale (zoals voorlichting op scholen) als de abnormale
(dingen die mis zijn gegaan in ontwikkeling of trauma bijvoorbeeld) seksualiteit.
Biologie
Blz. 57 uit het boek ‘seks’
Embryo:
- 46 XX of 46 XY: 46 chromosomen, dit kan 46XX (meisje) en 46XY (jongen) zijn. De X
komt sowieso van de moeder. Vader geeft X of Y door en dat bepaalt dus of het een
jongen of meisje wordt.
- Tot de 6e week van de zwangerschap zit er nog geen verschil in het embryo XX of XY,
je kan het verschil dus nog niet zien. Vanaf deze week beginnen de primaire
geslachtsdelen zich te ontwikkelen. Dit zijn de penis en de ballen, en baarmoeder en
de eileiders bijvoorbeeld.
- In de 24e week is aanleg geslachtsdelen klaar. Stel dat de baby dan geboren zou
worden, zouden er nog andere dingen niet volgroeid zijn maar de geslachtsdelen wel.
Blz. 66 uit het boek ‘seks’
- Intersekse conditie: als er van beide seksen uiterlijke geslachtskenmerken zichtbaar
zijn.
• Een voorbeeld is Raven van Dorst. Bij de geboorte is met de artsen besproken dat
ze als meisje op zou groeien. Later heeft zij de keuze gemaakt om Raven te heten
en geen keuze in geslacht te maken.
• Het lastige hierin is het ethische vraagstuk. Moet je al bij de geboorte een keuze
maken of diegene met de intersekse conditie als jongen of meisje op moet
groeien?
, • In het verleden werd gedacht dat als je iemand als meisje op zou voeden, dat
diegene zichzelf dan ook echt vrouw zou voelen, maar dit hoeft dus niet altijd zo
te zijn. Onder andere John Money deed dit in Amerika. Steeds vaker bleek dat als
iemand in deze richting geforceerd werd, dit niet altijd hoefde te kloppen. John
Money moest toen stoppen met zijn werk.
- Adrenogenitaal syndroom: AGS is een stoornis in de aanmaak van hormonen in de
bijnieren.
• Bijnierhormonen/androgenen: als dit te veel of te weinig wordt aangemaakt heeft
dit invloed op iemand zich voelt of identificeert.
• Testosteron/cortisol: als dit te veel of te weinig wordt aangemaakt heeft dit
invloed op iemand zich voelt of identificeert.
Blz. 64 uit het boek ‘seks’
- Syndroom van Klinefelter (links): er is sprake van XXY. Dit is anders dan een
intersekse conditie. Vaak hebben deze mensen de uiterlijke kenmerken van een man.
Verder zijn deze mensen langer dan gemiddeld, een klein hoofd, meer haargroei en
een beetje borstgroei.
- Syndroom van Turner (rechts): er is sprake van X. Er is dan iets niet goed gegaan met
het doorgeven van geslachtschromosomen. Deze mensen weten hier vaak lang niks
van en weten niet dat ze dit hebben, want dit komt vaak pas naar boven bij een
kinderwens omdat je dan niet tot weinig vruchtbaar bent.
Chromosomen hebben veel invloed op de ontwikkeling (zoals cognitieve ontwikkeling, het
leren op school, praten en gedrag) van kinderen en niet alleen op uiterlijke kenmerken.
Seksuele ontwikkeling
Blz. 19 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
- Primaire geslachtskenmerken zijn zichtbaar bij een baby bij de geboorte. Dit zijn de
uiterlijke kenmerken waaraan je kan zien of iemand een jongen of meisje is.
- Ontwikkeling vanaf baby tot 12 jaar: kinderen zijn niet heel erg bezig met seksualiteit,
maar wel met het ontdekken van hun eigen lichaam. Ze ontdekken bijvoorbeeld dat
een jongen een piemel heeft en een meisje niet.
- Seksueel oefengedrag: dit hoort bij het ontdekken van het lichaam. Het is belangrijk
om te kijken of het kind seksueel oefengedrag op een veilige manier gebruikt (thuis,
op school, met vriendjes of bijvoorbeeld alleen).
,Geen blz.
- Dan volgt de puberteit: ongeveer vanaf het 12e jaar, bij meisjes iets eerder en bij
jongens wat later. Jongens zijn bijvoorbeeld langer wat kinderachtiger. Hierin vindt
veel verandering plaats (onzekerheid, verlegenheid of juist stoer doen). Dit is het
ontwikkelen van kind naar volwassenen.
- Secundaire geslachtskenmerken: haargroei, zware stem etc. maar ook op geestelijk
gebied (je hersenen ontwikkelen bijvoorbeeld verder).
- De eerste menstruatie is bij meisjes belangrijk en bij jongens is de eerste zaadlozing
belangrijk.
Blz. 27 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
- Verandering rond 45e levensjaar: de menopauze (bij vrouwen).
- Er vinden ook hormonale veranderingen plaats bij mannen (andropauze). Bij vrouwen
houdt dit in dat de menstruatie verdwijnt en dat zij niet meer vruchtbaar is. Dat is
misschien maar goed ook, want als een vrouw ouder wordt is het voor een vrouw
veel te zwaar om een kind te baren.
- Een vrouw is na de overgang niet meer vruchtbaar, maar een man blijft heel het leven
vruchtbaar en kan in theorie heel zijn leven een kind maken. De zaadproductie wordt
wel minder en de kwaliteit wordt slechter.
- Verschil menopauze en overgang: de menopauze gaat in als de vrouw haar laatste
menstruatie heeft gehad. De overgang begint al wat eerder en is de periode daar
omheen en gaat ook over stemmingsklachten, vermoeidheid, soms wat lichamelijke
klachten en schommelende hormonen.
- Perimenopauze: de overgang die 10 jaar duurt met stemmingswisselingen. De
perimenopauze is de periode voor de menopauze waarin de menstruatie verandert,
tot een jaar na de laatste menstruatie wanneer de officiële menopauze wordt
vastgesteld. Op dit moment vinden bijvoorbeeld scheidingen plaats omdat er onder
andere veel stemmingswisselingen zijn, kinderen uit huis gaan en er lichamelijke
veranderingen plaatsvinden
Voortplanting
- Mensen planten zich meestal voort tussen de 20 en 40 jaar.
- Eicel + zaadcel: samensmelten.
- Dit kan via de natuurlijke weg of kunstmatige wegen.
- Stel je wilt zwanger worden maar het lukt niet op de natuurlijke manier, dan zijn
kunstmatige manieren een optie:
• IVF: bij elkaar brengen van zaad- en eicellen buiten de baarmoeder. De bedoeling
is dan dat er een ei- en zaadcel samensmelten. Hierbij wordt het embryo wel
teruggeplaatst in de baarmoeder.
Kritiek hierop is dat meerdere embryo’s bevrucht kunnen raken, maar deze dan in
de vriezer worden gestopt. De vraag is dan wat er gebeurd met die embryo’s als
ze nooit teruggeplaatst worden.
• ICSI: door middel van een naald wordt sperma in de eicel geïnjecteerd. Hierdoor is
de kans groter dat de bevruchting lukt. Daarna wordt de eicel weer teruggeplaatst
in de baarmoeder.
• Draagmoederschap: dit kan bijvoorbeeld gebeuren als de vrouw zelf niet in staat
is om een kind te dragen vanwege lichamelijke redenen.
, - Voorkomen door middel van anticonceptie:
• Verschillende methodes: pil, condoom, spiraal etc.
• Abstinentie: geen seks hebben.
• (Semi-)definitief ingrijpen: eileider/zaadleider doorknippen/dichtmaken
(sterilisatie). Bij mannen heb je het dan over vasectomie. Het voordeel is dat je
nooit meer anticonceptie hoeft te gebruiken. Het nadeel is dat je dit niet meer
terug kan draaien als je van gedachten bent veranderd.
Culturele visies
- Is anticonceptie geaccepteerd? Binnen sommige stromingen is dit niet geaccepteerd.
Sommige mensen zeggen dat dit de opdracht is van God en dat dit een natuurlijk
proces is, als mens moet je hier niet bij ingrijpen. Anderen zeggen dat de aarde
overbevolkt is en dat er niet meer mensen bij moeten komen. In andere culturen is
het een teken van een goed huwelijk bijvoorbeeld.
- Wat als voortplanting niet lukt? Er kan dan heel veel druk op komen te liggen vanuit
de buitenwereld. De omgeving kan er een mening over hebben dat iemand niet
zwanger kan worden bijvoorbeeld vanwege geloof.
Literatuur college 1
- Hoofdstuk 2 en 3 uit het boek ‘seks’
- Hoofdstuk 1 en 3 uit het boek ‘seksuele gezondheid’
Hoofdstuk 2 (boek ‘seks’): Wat is seks?
Seks is context, stimulus en communicatie
Seks betekend voor iedereen wat anders. Zo geeft de Van Dale ook een beetje een vage
definitie:
1. Beelden, verhalen of motieven die betrekking hebben op het geslachtsleven
2. Seksuele omgang
‘I did not have sexual relations with that woman, Miss Lewinsky’ Dit zei president Clinton. Hij
had wel oraal seksueel contact met haar gehad maar dit werd door hem dus niet gezien als
seks. Dit laat zien dat ook dit weer een andere betekenis kan hebben voor mensen. Dit kan
komen doordat de meerderheid van de Amerikanen toendertijd vond dat seks voor het
huwelijk niet oké was en alles wat geen penetratie was werd niet gezien als seks.
Jongeren met Islamitische achtergrond houden veel rekening met het behouden van het
maagdenvlies. Zo komt er uit het onderzoek ‘seks onder je 25e’ dat Turkse en Marokkaanse
meisjes met elke vorm van seksueel contact minder ervaring hebben. Binnen de groep
seksueel actieven is er geen sprake van voorkeur voor manuele, orale of anale seks.
Lollipop parties: publiekelijk wedstrijdje pijpen onder meisjes. Deze komen op kleine schaal
voor in kleine subculturen van kansarme en laagopgeleide jongeren.
