Inleiding tot recht
(verbintenissenrecht)
Wat is recht?
Recht is de pijlers van onze samenleving en is er zodat er regels zijn die ons gedrag sturen en
voor de samenleving te ordenen.
De overheden maken ons recht (Federaal, gewesten, gemeenschappen, gemeenten, …) en is
meestal op straffe van sancties en een sanctioneringsmechanisme (rechtscolleges)
afdwingbaar.
Karakter van onze rechtsregels
Soorten regels:
- Gebiedend: iets wat je moet doen
- Verbiedend: iets wat je niet mag doen
Kracht van de regels:
- Openbare orde
o Behoren tot maatschappelijke grondslagen/staatsbelangen
o Nooit afwijking bij overeenkomst
o Ambtshalve inroepbaar
- Dwingend recht
o Geen afwijking bij overeenkomst voor ontstaan conflict, wel mogelijk na
ontstaan conflict
o Niet ambtshalve inroepbaar
- Aanvullend recht
o Enkel van toepassing als geen afwijking door partijen voorzien
o Niet ambtshalve inroepbaar
Wetgeving
Regels opgelegd door wetgevers
- Federaal parlement (wetten)
- Vlaams parlement (decreten) (ordonnanties Brussel)
- Provincie- en gemeenteraden
- Internationaal:
o Richtlijnen: geen directe werking – omzetting vereist (je kan er niet mee naar de
rechtbank)
o Verordeningen: directe werking (je kan ermee naar de rechtbank)
o Verdragen: overeenkomst tussen staten
,Hiërarchie der rechtsnormen
Inte
rna
tion
aal Toetsing
rech normen aan
Grondwet
t hiërarchie
Wetten, decreten & ordonnanties
uitvoeringsbesluiten
Provinciale reglementen
Gemeentelijke reglementen
Smeerkaasarrest: Arrest Franco-Suisse Le Ski van 27 mei 1971 van Cassatie: internationale
rechtsnormen die rechtmatig tot stand gekomen zijn en directe werking hebben in de interne
rechtsorde, gaan voor op het interne (nationale) recht, zowel op vroegere als op latere
wetten.
Waar vinden we wetgeving terug?:
BelgieLex
o Belgisch Staatsblad, Belgische geconsolideerde wetgeving, …
Belangrijke componenten wetgeving:
- Opschrift: titel
- Datum van afkondiging
- Datum van publicatie
- Datum van inwerkingstreding (10 dagen na publicatie, tenzij anders vermeldt in de
wettekst)
- Parlementaire werkzaamheden (wetsvoorstel/wetsontwerp)
o Memorie van toelichting
o Advies Raad van Stat
o …
, Rechtspraak
Wat?
- Alle rechterlijke uitspraken (vonnissen en arresten)
Zelfde kracht als wetgeving?
- Nee, enkel werking tussen partijen (inter partes, niet erga omnes)
- Geen precedentenrecht
o Rechtspraak van vorige zaken/uitgesproken door hoger rechtscollege
Doel?
- Interpretatie/toepassing van rechtsregels
- Vermijden van eigenrichting (recht in eigen handen nemen)
Hoe opzoeken?
- Via juportal
Rechtsleer
Wat?
- Commentaren van rechtsgeleerden bij wetgeving en rechtspraak
Waar?
- Boeken, tijdschriften, online databanken (jura, strada)
Indeling van het recht
Hoofdindeling
Ruimste indeling:
- Publiek recht
o Wat? Regels met betrekking tot
Werking van de overheid
Relatie tussen burgers en overheid
o Bijvoorbeeld:
Staats- en bestuursrecht
Straf- en strafprocesrecht
Gerechtelijk recht
- Privaat recht
o Relatie tussen burgers onderling (verbintenissenrecht, …)
(sub)categorieën van rechtstakken
Voornaamste rechtstakken
- Verbintenissenrecht
- Staats- en bestuursrecht
- Straf- en strafprocesrecht
- Gerechtelijk (privaat)recht
- Ondernemingsrecht
- Familierecht en vermogensplanning
- Sociaal recht en socialezekerheidsrecht
- Verzekeringsrecht
(verbintenissenrecht)
Wat is recht?
Recht is de pijlers van onze samenleving en is er zodat er regels zijn die ons gedrag sturen en
voor de samenleving te ordenen.
De overheden maken ons recht (Federaal, gewesten, gemeenschappen, gemeenten, …) en is
meestal op straffe van sancties en een sanctioneringsmechanisme (rechtscolleges)
afdwingbaar.
Karakter van onze rechtsregels
Soorten regels:
- Gebiedend: iets wat je moet doen
- Verbiedend: iets wat je niet mag doen
Kracht van de regels:
- Openbare orde
o Behoren tot maatschappelijke grondslagen/staatsbelangen
o Nooit afwijking bij overeenkomst
o Ambtshalve inroepbaar
- Dwingend recht
o Geen afwijking bij overeenkomst voor ontstaan conflict, wel mogelijk na
ontstaan conflict
o Niet ambtshalve inroepbaar
- Aanvullend recht
o Enkel van toepassing als geen afwijking door partijen voorzien
o Niet ambtshalve inroepbaar
Wetgeving
Regels opgelegd door wetgevers
- Federaal parlement (wetten)
- Vlaams parlement (decreten) (ordonnanties Brussel)
- Provincie- en gemeenteraden
- Internationaal:
o Richtlijnen: geen directe werking – omzetting vereist (je kan er niet mee naar de
rechtbank)
o Verordeningen: directe werking (je kan ermee naar de rechtbank)
o Verdragen: overeenkomst tussen staten
,Hiërarchie der rechtsnormen
Inte
rna
tion
aal Toetsing
rech normen aan
Grondwet
t hiërarchie
Wetten, decreten & ordonnanties
uitvoeringsbesluiten
Provinciale reglementen
Gemeentelijke reglementen
Smeerkaasarrest: Arrest Franco-Suisse Le Ski van 27 mei 1971 van Cassatie: internationale
rechtsnormen die rechtmatig tot stand gekomen zijn en directe werking hebben in de interne
rechtsorde, gaan voor op het interne (nationale) recht, zowel op vroegere als op latere
wetten.
Waar vinden we wetgeving terug?:
BelgieLex
o Belgisch Staatsblad, Belgische geconsolideerde wetgeving, …
Belangrijke componenten wetgeving:
- Opschrift: titel
- Datum van afkondiging
- Datum van publicatie
- Datum van inwerkingstreding (10 dagen na publicatie, tenzij anders vermeldt in de
wettekst)
- Parlementaire werkzaamheden (wetsvoorstel/wetsontwerp)
o Memorie van toelichting
o Advies Raad van Stat
o …
, Rechtspraak
Wat?
- Alle rechterlijke uitspraken (vonnissen en arresten)
Zelfde kracht als wetgeving?
- Nee, enkel werking tussen partijen (inter partes, niet erga omnes)
- Geen precedentenrecht
o Rechtspraak van vorige zaken/uitgesproken door hoger rechtscollege
Doel?
- Interpretatie/toepassing van rechtsregels
- Vermijden van eigenrichting (recht in eigen handen nemen)
Hoe opzoeken?
- Via juportal
Rechtsleer
Wat?
- Commentaren van rechtsgeleerden bij wetgeving en rechtspraak
Waar?
- Boeken, tijdschriften, online databanken (jura, strada)
Indeling van het recht
Hoofdindeling
Ruimste indeling:
- Publiek recht
o Wat? Regels met betrekking tot
Werking van de overheid
Relatie tussen burgers en overheid
o Bijvoorbeeld:
Staats- en bestuursrecht
Straf- en strafprocesrecht
Gerechtelijk recht
- Privaat recht
o Relatie tussen burgers onderling (verbintenissenrecht, …)
(sub)categorieën van rechtstakken
Voornaamste rechtstakken
- Verbintenissenrecht
- Staats- en bestuursrecht
- Straf- en strafprocesrecht
- Gerechtelijk (privaat)recht
- Ondernemingsrecht
- Familierecht en vermogensplanning
- Sociaal recht en socialezekerheidsrecht
- Verzekeringsrecht
