Geweld tussen staten
Het gebruik van geweld tussen staten is een van de belangrijkste onderwerpen in de
internationale betrekkingen. Het heeft dan ook in een aantal zaken een grote rol gespeeld,
zoals bijvoorbeeld in de Nicaragua zaak1. Hierbij oordeelde het Internationaal Gerechtshof
dat de Verenigde Staten het internationale recht hadden geschonden door de Contra’s te
steunen in hun strijd tegen de Nicaraguaanse regering2. Deze zaak laat zien hoe complex en
relevant het verbod op het gebruik van geweld tussen staten is, zoals vastgelegd in artikel 2
lid 4 van het VN-Handvest. Dit dan blijft ook een belangrijk onderwerp in het internationaal
recht, dat veel discussie oproept.
Dit wetenschappelijke artikel onderzoekt in welke mate staten in de praktijk het gebruik van
geweld als middel kunnen gebruiken om hun belangen te beschermen. De vraag die in dit
artikel beantwoord wordt is dan ook:
In hoeverre hebben staten de ruimte om het gebruik van geweld te rechtvaardigen onder
het internationaal recht?
Om deze vraag te beantwoorden, worden als eerst de algemene regel en de interpretatie
toegelicht. Vervolgens zal gekeken worden naar de uitzonderingen op het verbod op het
gebruik van geweld, namelijk toestemming van de VN-Veiligheidsraad en zelfverdediging.
Ten slotte zal de toepassing van deze regel in de praktijk verder uitgewerkt worden aan de
hand van het conflict tussen Rusland en Oekraïne.
De Verenigde Naties (hierna genoemd VN) is een van de meest universele internationale
organisaties ter wereld. Met ‘meest universele’ wil men zeggen dat de VN inclusief is. Dit
komt doordat vrijwel alle onafhankelijke staten ter wereld lid zijn van de VN. Het
voornaamste doel van de VN is het bevorderen van internationale samenwerking en het
bewaren van vrede en veiligheid in de wereld. Dit doet men doormiddel van het VN-
Handvest, hier moeten alle lidstaten zich aan houden. Het Handvest bevat een aantal
belangrijke bepalingen, waaronder artikel 2 lid 4 van het VN-Handvest. 3 Art. 2 lid 4 van het
VN-Handvest houdt in dat alle leden zich moeten onthouden van bedreiging of geweld in
hun internationale betrekkingen. Dit artikel is bedoeld om de territoriale integriteit en
politieke onafhankelijkheid van alle staten te beschermen.
Uitzonderingen
Het is echter van belang om te benadrukken dat er twee uitzonderingen gelden op deze
regel, namelijk wanneer er sprake is van toezegging van de VN-Veiligheidsraad en bij
zelfverdediging.
De toezegging houdt in dat de VN-Veiligheidsraad dus toestemming geeft voor het gebruik
van geweld. De VN-Veiligheidsraad kan alleen besluiten tot het nemen van maatregelen
wanneer er sprake is over bedreigingen van de vrede, schendingen van de vrede en daden
van agressie. Deze uitzondering kan men terugvinden in hoofdstuk twaalf van het VN-
Handvest.
1
IGH 27 juni 1986, Military and paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua/United States of
America).
2
IGH 27 juni 1986, Military and paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua/United States of
America), par. 187-201.
3
A. Henriksen, International Law, Oxford: Oxford University Press 2021, p. 15.
Het gebruik van geweld tussen staten is een van de belangrijkste onderwerpen in de
internationale betrekkingen. Het heeft dan ook in een aantal zaken een grote rol gespeeld,
zoals bijvoorbeeld in de Nicaragua zaak1. Hierbij oordeelde het Internationaal Gerechtshof
dat de Verenigde Staten het internationale recht hadden geschonden door de Contra’s te
steunen in hun strijd tegen de Nicaraguaanse regering2. Deze zaak laat zien hoe complex en
relevant het verbod op het gebruik van geweld tussen staten is, zoals vastgelegd in artikel 2
lid 4 van het VN-Handvest. Dit dan blijft ook een belangrijk onderwerp in het internationaal
recht, dat veel discussie oproept.
Dit wetenschappelijke artikel onderzoekt in welke mate staten in de praktijk het gebruik van
geweld als middel kunnen gebruiken om hun belangen te beschermen. De vraag die in dit
artikel beantwoord wordt is dan ook:
In hoeverre hebben staten de ruimte om het gebruik van geweld te rechtvaardigen onder
het internationaal recht?
Om deze vraag te beantwoorden, worden als eerst de algemene regel en de interpretatie
toegelicht. Vervolgens zal gekeken worden naar de uitzonderingen op het verbod op het
gebruik van geweld, namelijk toestemming van de VN-Veiligheidsraad en zelfverdediging.
Ten slotte zal de toepassing van deze regel in de praktijk verder uitgewerkt worden aan de
hand van het conflict tussen Rusland en Oekraïne.
De Verenigde Naties (hierna genoemd VN) is een van de meest universele internationale
organisaties ter wereld. Met ‘meest universele’ wil men zeggen dat de VN inclusief is. Dit
komt doordat vrijwel alle onafhankelijke staten ter wereld lid zijn van de VN. Het
voornaamste doel van de VN is het bevorderen van internationale samenwerking en het
bewaren van vrede en veiligheid in de wereld. Dit doet men doormiddel van het VN-
Handvest, hier moeten alle lidstaten zich aan houden. Het Handvest bevat een aantal
belangrijke bepalingen, waaronder artikel 2 lid 4 van het VN-Handvest. 3 Art. 2 lid 4 van het
VN-Handvest houdt in dat alle leden zich moeten onthouden van bedreiging of geweld in
hun internationale betrekkingen. Dit artikel is bedoeld om de territoriale integriteit en
politieke onafhankelijkheid van alle staten te beschermen.
Uitzonderingen
Het is echter van belang om te benadrukken dat er twee uitzonderingen gelden op deze
regel, namelijk wanneer er sprake is van toezegging van de VN-Veiligheidsraad en bij
zelfverdediging.
De toezegging houdt in dat de VN-Veiligheidsraad dus toestemming geeft voor het gebruik
van geweld. De VN-Veiligheidsraad kan alleen besluiten tot het nemen van maatregelen
wanneer er sprake is over bedreigingen van de vrede, schendingen van de vrede en daden
van agressie. Deze uitzondering kan men terugvinden in hoofdstuk twaalf van het VN-
Handvest.
1
IGH 27 juni 1986, Military and paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua/United States of
America).
2
IGH 27 juni 1986, Military and paramilitary activities in and against Nicaragua (Nicaragua/United States of
America), par. 187-201.
3
A. Henriksen, International Law, Oxford: Oxford University Press 2021, p. 15.
