Paragraaf 4.1
Nederland is een pluriforme samenleving, een samenleving waarin veel verschillen
tussen mensen bestaan in levensstijl, godsdienst en andere cultuurkenmerken. Waarmee
hangen cultuurverschillen samen?
Mensen die veel en langdurig met elkaar optrekken, ontwikkelen een gezamenlijke
cultuur, alle waarden, normen, gewoonten en andere aangeleerde kenmerken die de
leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend
beschouwen. Waarden en normen zijn belangrijke cultuurkenmerken.
Allereerst bepaalt de cultuur van de groep waar je bij hoort een deel van je
persoonlijkheid, socialisatiefunctie. Daarnaast hebben mensen door hun cultuur een
gemeenschappelijk referentiekader met deels dezelfde normen, waarden en
gewoonten. Daardoor begrijpen ze elkaar en kunnen ze makkelijker gedachten en
gevoelens uitwisselen. Ten slotte geeft cultuur richting aan het denken en doen van
mensen en werkt cultuur dus gedragsregulerend, het stuurt het gedrag van mensen
zodat dat geordend en voorspelbaar verloopt.
Iedere groep of gemeenschap heeft een eigen cultuur. Om een samenleving goed te laten
functioneren, moet er een minimum zijn aan gedragsregels waarover de meeste mensen
het eens zijn, de dominante cultuur. Binnen de dominante cultuur bestaan er talloze
kleine subculturen. Bijna iedereen in een samenleving maakt deel uit van meerdere
subculturen. Leven in een pluriforme samenleving betekent dat je om je heen een grote
culturele diversiteit ziet. Opleiding, beroep en inkomen bepalen voor een belangrijk deel
de maatschappelijke positie die iemand inneemt. Hoe je je als man of vrouw gedraagt,
is sterk afhankelijk van de cultuur waarin je opgroeit, ook wel gender: culturele
verschillen tussen mannen en vrouwen. Ook hebben rolpatronen te maken met
persoonlijke keuzes. Door migratie leven in Nederland mensen samen met uiteenlopende
etnische achtergronden. We spreken van etnische subcultuur wanneer mensen zich
onderling verbonden voelen door hun land van herkomst en de daarbij horende waarden,
normen, gewoonten en andere cultuurkenmerken.
Culturen liggen niet voor altijd vast. Veranderingen vinden vaak plaats onder invloed van
subculturen en tegenculturen. Niet elke tegencultuur slaagt erin om daadwerkelijk
verandering tot stand te brengen. Om als samenleving te kunnen functioneren is het
belangrijk dat mensen het gevoel hebben dat ze bij elkaar horen en onderling verbonden
zijn, dit is sociale cohesie. Het delen van waarden, normen en andere cultuurkenmerken
versterkt het gevoel van onderlinge verbondenheid.
Paragraaf 4.2
Waarin verschillen culturen van elkaar?
Elk mens is uniek en heeft een combinatie van kenmerken of eigenschappen die niemand
anders heeft. Een groot deel van wie je bent wordt bepaald door de groepen en culturen
, waar je deel van uitmaakt. De belangrijkste kenmerken van een cultuur worden telkens
aan nieuwe leden overgedragen via socialisatie, het proces van overdracht en verwerving
van de cultuur van de groep en de samenleving waar mensen toe behoren. Het beoogde
resultaat is de aanpassing van het individu aan zijn omgeving. Socialisatie vindt plaats
binnen de gemeenschappen waar je toe behoort. Socialiserende instituties zijn groepen
en organisaties die specifieke waarden, normen en gewoonten overdragen.
Socialisatie vindt vooral plaats via imitatie. Ook door middel van informatie leren
mensen hoe ze zich moeten gedragen. Een onderdeel van het socialisatieproces is sociale
controle, de manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich aan de geldende
normen te houden. Als die gebaseerd is op formele regels, noemen we dit formele sociale
controle. Bij informele spreken we van informele sociale regels. Sociale controle vindt
plaats in de vorm van positieve en negatieve sancties.
Uiteindelijk leidt socialisatie tot internalisatie, mensen maken zich waarden, normen en
gewoonten eigen en gedragen zich automatisch zoals hun omgeving van hen verwacht.
Niet iedereen internaliseert in alle gevallen het gedrag dat de omgeving verwacht. Soms
kunnen of willen mensen niet voldoen aan een bepaalde norm. Als veel mensen zich tegen
algemeen aanvaarde normen gaan verzetten, kan dit op termijn leiden tot
cultuurverandering.
Door socialisatie ontwikkelt ieder mens een persoonlijke identiteit. Dit zelfbeeld hangt
voor een belangrijk deel samen met je sociale identiteit. Wie we zijn is dus een
mengeling van zowel aangeboren eigenschappen als aangeleerde cultuurkenmerken.
De scheidslijn daartussen is soms moeilijk te trekken.
Het socialisatieproces verloopt overal ter wereld grotendeels op dezelfde manier., Wat er
wordt overgedragen verschilt echter per cultuur. De socioloog Geert Hofstede heeft
onderzoek gedaan naar cultuurverschillen. Zijn ordening geeft inzicht in de vraag waarin
culturen van elkaar verschillen.
De dimensie grote versus kleine machtsafstand beschrijft de mate waarin minder
machtige leden van een groep of samenleving accepteren dat de macht ongelijk verdeeld
is. Bij individualisme versus collectivisme geeft de score van deze dimensie de mate aan
waarin individuen zich deel voelen van groepen. Lage versus hoge onzekerheidsvermijding
laat de mate van angst voor de toekomst binnen een samenleving zien. Bij gerichtheid op
lange versus korte termijn gaat het om de mate waarin de maatschappij gericht is op de
toekomst of juist meer op het heden. De genoemde verschillen zien we niet alleen tussen
diverse landen, maar ook tussen dominante culturen en subculturen binnen een
samenleving.
In de visie van cultuurrelativisme zijn culturen gelijkwaardig aan elkaar en kun je het
gedrag van de leden van een cultuurgroep alleen beoordelen naar de maatstaven van die
cultuur. In de visie van cultuuruniversalisme ga je uit van het bestaan van universele
waarden die voor iedereen gelden. Veel mensen hangen in het dagelijks leven niet zozeer
de ene of andere visie aan. Vaak redeneren mensen bewust of onbewust vanuit de
Nederland is een pluriforme samenleving, een samenleving waarin veel verschillen
tussen mensen bestaan in levensstijl, godsdienst en andere cultuurkenmerken. Waarmee
hangen cultuurverschillen samen?
Mensen die veel en langdurig met elkaar optrekken, ontwikkelen een gezamenlijke
cultuur, alle waarden, normen, gewoonten en andere aangeleerde kenmerken die de
leden van een groep of samenleving met elkaar gemeen hebben en als vanzelfsprekend
beschouwen. Waarden en normen zijn belangrijke cultuurkenmerken.
Allereerst bepaalt de cultuur van de groep waar je bij hoort een deel van je
persoonlijkheid, socialisatiefunctie. Daarnaast hebben mensen door hun cultuur een
gemeenschappelijk referentiekader met deels dezelfde normen, waarden en
gewoonten. Daardoor begrijpen ze elkaar en kunnen ze makkelijker gedachten en
gevoelens uitwisselen. Ten slotte geeft cultuur richting aan het denken en doen van
mensen en werkt cultuur dus gedragsregulerend, het stuurt het gedrag van mensen
zodat dat geordend en voorspelbaar verloopt.
Iedere groep of gemeenschap heeft een eigen cultuur. Om een samenleving goed te laten
functioneren, moet er een minimum zijn aan gedragsregels waarover de meeste mensen
het eens zijn, de dominante cultuur. Binnen de dominante cultuur bestaan er talloze
kleine subculturen. Bijna iedereen in een samenleving maakt deel uit van meerdere
subculturen. Leven in een pluriforme samenleving betekent dat je om je heen een grote
culturele diversiteit ziet. Opleiding, beroep en inkomen bepalen voor een belangrijk deel
de maatschappelijke positie die iemand inneemt. Hoe je je als man of vrouw gedraagt,
is sterk afhankelijk van de cultuur waarin je opgroeit, ook wel gender: culturele
verschillen tussen mannen en vrouwen. Ook hebben rolpatronen te maken met
persoonlijke keuzes. Door migratie leven in Nederland mensen samen met uiteenlopende
etnische achtergronden. We spreken van etnische subcultuur wanneer mensen zich
onderling verbonden voelen door hun land van herkomst en de daarbij horende waarden,
normen, gewoonten en andere cultuurkenmerken.
Culturen liggen niet voor altijd vast. Veranderingen vinden vaak plaats onder invloed van
subculturen en tegenculturen. Niet elke tegencultuur slaagt erin om daadwerkelijk
verandering tot stand te brengen. Om als samenleving te kunnen functioneren is het
belangrijk dat mensen het gevoel hebben dat ze bij elkaar horen en onderling verbonden
zijn, dit is sociale cohesie. Het delen van waarden, normen en andere cultuurkenmerken
versterkt het gevoel van onderlinge verbondenheid.
Paragraaf 4.2
Waarin verschillen culturen van elkaar?
Elk mens is uniek en heeft een combinatie van kenmerken of eigenschappen die niemand
anders heeft. Een groot deel van wie je bent wordt bepaald door de groepen en culturen
, waar je deel van uitmaakt. De belangrijkste kenmerken van een cultuur worden telkens
aan nieuwe leden overgedragen via socialisatie, het proces van overdracht en verwerving
van de cultuur van de groep en de samenleving waar mensen toe behoren. Het beoogde
resultaat is de aanpassing van het individu aan zijn omgeving. Socialisatie vindt plaats
binnen de gemeenschappen waar je toe behoort. Socialiserende instituties zijn groepen
en organisaties die specifieke waarden, normen en gewoonten overdragen.
Socialisatie vindt vooral plaats via imitatie. Ook door middel van informatie leren
mensen hoe ze zich moeten gedragen. Een onderdeel van het socialisatieproces is sociale
controle, de manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich aan de geldende
normen te houden. Als die gebaseerd is op formele regels, noemen we dit formele sociale
controle. Bij informele spreken we van informele sociale regels. Sociale controle vindt
plaats in de vorm van positieve en negatieve sancties.
Uiteindelijk leidt socialisatie tot internalisatie, mensen maken zich waarden, normen en
gewoonten eigen en gedragen zich automatisch zoals hun omgeving van hen verwacht.
Niet iedereen internaliseert in alle gevallen het gedrag dat de omgeving verwacht. Soms
kunnen of willen mensen niet voldoen aan een bepaalde norm. Als veel mensen zich tegen
algemeen aanvaarde normen gaan verzetten, kan dit op termijn leiden tot
cultuurverandering.
Door socialisatie ontwikkelt ieder mens een persoonlijke identiteit. Dit zelfbeeld hangt
voor een belangrijk deel samen met je sociale identiteit. Wie we zijn is dus een
mengeling van zowel aangeboren eigenschappen als aangeleerde cultuurkenmerken.
De scheidslijn daartussen is soms moeilijk te trekken.
Het socialisatieproces verloopt overal ter wereld grotendeels op dezelfde manier., Wat er
wordt overgedragen verschilt echter per cultuur. De socioloog Geert Hofstede heeft
onderzoek gedaan naar cultuurverschillen. Zijn ordening geeft inzicht in de vraag waarin
culturen van elkaar verschillen.
De dimensie grote versus kleine machtsafstand beschrijft de mate waarin minder
machtige leden van een groep of samenleving accepteren dat de macht ongelijk verdeeld
is. Bij individualisme versus collectivisme geeft de score van deze dimensie de mate aan
waarin individuen zich deel voelen van groepen. Lage versus hoge onzekerheidsvermijding
laat de mate van angst voor de toekomst binnen een samenleving zien. Bij gerichtheid op
lange versus korte termijn gaat het om de mate waarin de maatschappij gericht is op de
toekomst of juist meer op het heden. De genoemde verschillen zien we niet alleen tussen
diverse landen, maar ook tussen dominante culturen en subculturen binnen een
samenleving.
In de visie van cultuurrelativisme zijn culturen gelijkwaardig aan elkaar en kun je het
gedrag van de leden van een cultuurgroep alleen beoordelen naar de maatstaven van die
cultuur. In de visie van cultuuruniversalisme ga je uit van het bestaan van universele
waarden die voor iedereen gelden. Veel mensen hangen in het dagelijks leven niet zozeer
de ene of andere visie aan. Vaak redeneren mensen bewust of onbewust vanuit de
