Maatschappijwetenschappen
Verhouding
─
, 1
Hoofdstuk 1: Ongelijkheid en paradigma’s
Hoofdconcept Het hoofdconcept verhouding verwijst naar de wijze waarop mensen zich
Verhouding van elkaar onderscheiden, zich tot elkaar verhouden en de manier waarop
samenlevingen in sociale zin vorm geven aan deze verschillen. Het verwijst
ook naar onderlinge betrekkingen tussen staten.
Sociale (ongelijkheid) Dit is de situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet
aangeboren kenmerken consequenties hebben voor hun
maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van
schaarse en hooggewaardeerde zaken en een ongelijke waardering en
behandeling.
Macht Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te
bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te
vergroten.
Gezag Macht die als legitiem beschouwd wordt.
Conflict Een situatie waarin individuen, groepen en/óf staten elkaar tegenwerken
om de eigen doelen te bereiken.
Samenwerking Een proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen en
hun handelen op elkaar afstemmen voor een gemeenschappelijk doel.
Drie vormen van sociale ongelijkheid
Ongelijke verdeling van politieke macht
Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de
handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten
Ongelijke verdeling van bezit
Onder bezit wordt verstaan kennis, inkomen en vermogen
Ongelijke verdeling van status
De waardering en behandeling van personen op grond van hun maatschappelijke positie en leefstijl
Opvallend aan sociale ongelijkheid?
De sociale ongelijkheid is in de westerse democratische samenlevingen de afgelopen decennia
toegenomen.
Internationaal is er ook sprake van sociale ongelijkheid
Staten worden steeds afhankelijker van elkaar (globalisering). Grote landen of machtsblokken willen
hun macht in de wereld vergroten.
- Verschillen in welvaart tussen mensen en tussen gebieden
, 2
Vijf theorieën over hoe staten zich gedragen ten opzichte van elkaar
Realistische theorie
- Er is voortdurend sprake van een machtsstrijd tussen nationale staten
- Een staat doet er verstandig aan niet te vertrouwen op internationale organisaties en
internationaal recht
- De dreiging van conflict in de standaardsituatie van internationale betrekkingen
- Het statensysteem wordt gekenmerkt door anarchie
- Staten beschermen zichzelf door het versterken van de eigen macht, diplomatie en
samenwerking (allianties)
- Conflicten kunnen voorkomen worden als er een machtsevenwicht is tussen staten of als er een
superpower is
Liberale theorie
- Staten zijn van elkaar afhankelijk en daardoor gericht op samenwerking
- Staten zijn gebaat met internationale samenwerking en wijzen anarchie af
- De ruimte die natiestaten innemen wordt overigens sterk beperkt door internationale
organisaties
- Het internationale recht is een belangrijke manier om internationale vrede te bereiken
- Internationaal Gerechtshof (Vredespaleis Den Haag)
- Internationaal Strafhof (Den Haag)
Marxistische theorie
- Er is sprake van een grote machtsongelijkheid tussen staten die verklaard kan worden door een
kapitalistisch systeem
- De economische elite van multinationals hebben de touwtjes in handen
- De politieke elite van de rijke landen en de economische elite onderdrukken de arbeiders
- Er is geen anarchie (realisten), geen orde (liberalen), maar een hiërarchie
- Mondiale ongelijkheid neemt toe
Sociaal-constructivisme theorie
- Er bestaat een ‘fysieke wereld’ en een ‘sociale wereld’
- De fysieke wereld is materieel, de sociale wereld bestaat uit ideeën en gedachten van mensen
- Deze ideeën bepalen hoe we de werkelijke definiëren en hoe je de internationale verhoudingen
moet uitleggen
- Machtsverhoudingen veranderen als de betekenis ervan in de hoofden van mensen verandert
- Voorbeeld: De wijze waarop iemand gesocialiseerd is bepaald wie hij als terrorist of als
vrijheidsstrijder ziet
- Voorbeeld: Vijandbeelden zijn geconstrueerd
Politiek-psychologische theorie
- De relaties tussen staten zijn sterk afhankelijk van de contacten tussen politici of diplomaten
- Hierbij spelen allerlei psychologische invloeden een grote rol
Verhouding
─
, 1
Hoofdstuk 1: Ongelijkheid en paradigma’s
Hoofdconcept Het hoofdconcept verhouding verwijst naar de wijze waarop mensen zich
Verhouding van elkaar onderscheiden, zich tot elkaar verhouden en de manier waarop
samenlevingen in sociale zin vorm geven aan deze verschillen. Het verwijst
ook naar onderlinge betrekkingen tussen staten.
Sociale (ongelijkheid) Dit is de situatie waarin verschillen tussen mensen in al dan niet
aangeboren kenmerken consequenties hebben voor hun
maatschappelijke positie en leiden tot een ongelijke verdeling van
schaarse en hooggewaardeerde zaken en een ongelijke waardering en
behandeling.
Macht Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te
bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te
vergroten.
Gezag Macht die als legitiem beschouwd wordt.
Conflict Een situatie waarin individuen, groepen en/óf staten elkaar tegenwerken
om de eigen doelen te bereiken.
Samenwerking Een proces waarin individuen, groepen en/of staten relaties vormen en
hun handelen op elkaar afstemmen voor een gemeenschappelijk doel.
Drie vormen van sociale ongelijkheid
Ongelijke verdeling van politieke macht
Het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de
handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of te vergroten
Ongelijke verdeling van bezit
Onder bezit wordt verstaan kennis, inkomen en vermogen
Ongelijke verdeling van status
De waardering en behandeling van personen op grond van hun maatschappelijke positie en leefstijl
Opvallend aan sociale ongelijkheid?
De sociale ongelijkheid is in de westerse democratische samenlevingen de afgelopen decennia
toegenomen.
Internationaal is er ook sprake van sociale ongelijkheid
Staten worden steeds afhankelijker van elkaar (globalisering). Grote landen of machtsblokken willen
hun macht in de wereld vergroten.
- Verschillen in welvaart tussen mensen en tussen gebieden
, 2
Vijf theorieën over hoe staten zich gedragen ten opzichte van elkaar
Realistische theorie
- Er is voortdurend sprake van een machtsstrijd tussen nationale staten
- Een staat doet er verstandig aan niet te vertrouwen op internationale organisaties en
internationaal recht
- De dreiging van conflict in de standaardsituatie van internationale betrekkingen
- Het statensysteem wordt gekenmerkt door anarchie
- Staten beschermen zichzelf door het versterken van de eigen macht, diplomatie en
samenwerking (allianties)
- Conflicten kunnen voorkomen worden als er een machtsevenwicht is tussen staten of als er een
superpower is
Liberale theorie
- Staten zijn van elkaar afhankelijk en daardoor gericht op samenwerking
- Staten zijn gebaat met internationale samenwerking en wijzen anarchie af
- De ruimte die natiestaten innemen wordt overigens sterk beperkt door internationale
organisaties
- Het internationale recht is een belangrijke manier om internationale vrede te bereiken
- Internationaal Gerechtshof (Vredespaleis Den Haag)
- Internationaal Strafhof (Den Haag)
Marxistische theorie
- Er is sprake van een grote machtsongelijkheid tussen staten die verklaard kan worden door een
kapitalistisch systeem
- De economische elite van multinationals hebben de touwtjes in handen
- De politieke elite van de rijke landen en de economische elite onderdrukken de arbeiders
- Er is geen anarchie (realisten), geen orde (liberalen), maar een hiërarchie
- Mondiale ongelijkheid neemt toe
Sociaal-constructivisme theorie
- Er bestaat een ‘fysieke wereld’ en een ‘sociale wereld’
- De fysieke wereld is materieel, de sociale wereld bestaat uit ideeën en gedachten van mensen
- Deze ideeën bepalen hoe we de werkelijke definiëren en hoe je de internationale verhoudingen
moet uitleggen
- Machtsverhoudingen veranderen als de betekenis ervan in de hoofden van mensen verandert
- Voorbeeld: De wijze waarop iemand gesocialiseerd is bepaald wie hij als terrorist of als
vrijheidsstrijder ziet
- Voorbeeld: Vijandbeelden zijn geconstrueerd
Politiek-psychologische theorie
- De relaties tussen staten zijn sterk afhankelijk van de contacten tussen politici of diplomaten
- Hierbij spelen allerlei psychologische invloeden een grote rol
